Βρετανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν την περασμένη εβδομάδα με επιλεγμένους Ευρωπαίους συμμάχους σε έναν «μυστικό δείπνο» στις Βρυξέλλες, προκειμένου να εξετάσουν το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός νέου αμυντικού ταμείου. Στόχος είναι να παρακαμφθεί η Κομισιόν για να επιταχυνθεί ο επανεξοπλισμός.
Η άτυπη αυτή συνάντηση, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Politico, έφερε κοντά ανώτερους αξιωματούχους υπουργείων Οικονομικών από τη Σουηδία, τη Δανία, τη Φινλανδία, την Πολωνία, την Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία μιας υπερεθνικής τράπεζας με αποκλειστικό σκοπό την από κοινού αγορά όπλων και τη μείωση του κόστους προμηθειών άμυνας, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν το θέμα.
Ευρωπαίος αξιωματούχος, που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας όπως και άλλες πηγές στο άρθρο, επισήμανε πως κεντρικό ρόλο σε αυτήν την πρωτοβουλία έχει η Πολωνία.
Στο επίκεντρο του σχεδίου βρίσκεται μια πρόταση του Υπουργείου Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου η οποία επιτρέπει στις συμμετέχουσες χώρες να αποφύγουν την εγγραφή του αρχικού κόστους στρατιωτικού εξοπλισμού στους εθνικούς προϋπολογισμούς, μια κίνηση εξαιρετικά σημαντική για όσες χώρες βρίσκονται υπό αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες.
Πολλές ηγεσίες παρότι επιθυμούν να αυξήσουν σημαντικά τις δαπάνες για τους εξοπλισμούς, καλούνται να διατηρήσουν και μια δημοσιονομική ισορροπία λόγω των περιορισμών στις δημόσιες δαπάνες. «Και οι ίδιοι οι Βρετανοί είναι εγκλωβισμένοι σε έναν δημοσιονομικό ζουρλομανδύα, οπότε ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για αυτό», δήλωσε κυβερνητικός αξιωματούχος που γνωρίζει όσα συζητήθηκαν στη συνάντηση.
Παράκαμψη της Κομισιόν
Το σχήμα αυτό θα επέτρεπε στο νέο ταμείο να αγοράζει απευθείας όπλα εκ μέρους των μελών του — μια αρμοδιότητα που ο υφιστάμενος ευρωπαϊκός δανειστικός οργανισμός, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, δεν διαθέτει — στοχεύοντας σε μια εξειδικευμένη ομάδα επενδυτών πρόθυμων να στηρίξουν τον αμυντικό τομέα.
«Δεν θα βρισκόμασταν υπό τον έλεγχο της Κομισιόν και γι’ αυτό είναι ελκυστικό», δήλωσε άλλος Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Επίσης, σύμφωνα με τους εμπνευστές του σχεδίου, η εξειδικευμένη φύση του ταμείου θα μπορούσε, θεωρητικά, να βελτιώσει και τους όρους δανεισμού. «Ως ένα θεσμικό όργανο αποκλειστικά εστιασμένο στον αμυντικό τομέα, θα μπορούσε να απευθυνθεί σε μια συγκεκριμένη επενδυτική βάση που αισθάνεται άνετα να χρηματοδοτεί την άμυνα, αντί να προσπαθεί να πείσει επενδυτές που ακολουθούν κριτήρια ESG (περιβαλλοντικά, κοινωνικά και διακυβέρνησης) να προσθέσουν αμυντικά στοιχεία στο χαρτοφυλάκιό τους», αναφέρεται σε έναν έγγραφο της συνάντησης που τέθηκε σε γνώση του Politico.
Χάσμα Βορρά – Νότου και στα εξοπλιστικά
Ωστόσο, ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δεν είναι πεπεισμένοι ότι ο ευρηματικός αυτός οικονομικός σχεδιασμός θα είναι αρκετός για να πείσει τις χώρες της Νότιας Ευρώπης — συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας — να εγκαταλείψουν την προτίμησή τους για επιχορηγήσεις από την Επιτροπή, χρηματοδοτούμενες από κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό μέσω των κεφαλαιαγορών.
Χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία φοβούνται ότι η ανάληψη πρόσθετου χρέους για την άμυνα σε εθνικό επίπεδο μπορεί να επηρεάσει τις αξιολογήσεις τους από τις αγορές και να τρομάξει τους επενδυτές. «Δεν βλέπω τους Νότιους να ενδιαφέρονται για αυτόν τον μηχανισμό. Ενδιαφέρονται περισσότερο για επιχορηγήσεις», ανέφερε ευρωπαίος αξιωματούχος και πρόσθεσε: «Δεν είμαι βέβαιος ότι βρισκόμαστε στην ίδια πλευρά».
Αντίθετα, τα κράτη του Βορρά είναι απρόθυμα να υποστηρίξουν οποιοδήποτε σχέδιο βασίζεται σε αμοιβαίο χρέος. Οι χώρες της Βαλτικής και κράτη εκτός ΕΕ όπως η Νορβηγία ενδέχεται να ενδιαφερθούν να συμμετάσχουν στο βρετανικό σχέδιο, αλλά κάποιοι αξιωματούχοι φοβούνται ότι η πρόοδος χωρίς τη συμμετοχή των νοτίων χωρών θα διευρύνει το αμυντικό χάσμα στην Ευρώπη, δεδομένου ότι αυτές ήδη υπολείπονται σε αμυντικές δαπάνες.
«Ελκυστική πρόταση» το βρετανικό σχέδιο
Η βρετανική πρωτοβουλία ανταγωνίζεται άμεσα ένα σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα πακέτο δανείων ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, με στόχο την υποστήριξη κοινών αμυντικών προμηθειών — ένα σχέδιο που προς το παρόν εξαιρεί το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο από το Brexit δεν έχει υπογράψει συμφωνία ασφάλειας με την ΕΕ.
Σε σύγκριση με τις υφιστάμενες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, το βρετανικό σχέδιο προσφέρει ένα δημοσιονομικό πλεονέκτημα στις κυβερνήσεις μεταθέτοντας το «αρχικό κεφαλαιουχικό κόστος αγοράς» στρατιωτικού εξοπλισμού στον ισολογισμό του νέου θεσμού, απελευθερώνοντας τον δικό τους. Οι κυβερνήσεις θα είναι υπεύθυνες μόνο για την αποπληρωμή τόκων και τα κόστη συντήρησης.
Αυτή η δομή, προσθέτουν οι αξιωματούχοι, έχει σχεδιαστεί ώστε να προσελκύσει κράτη που βρίσκονται υπό γεωπολιτική πίεση — ιδίως εκείνα που συνορεύουν με τη Ρωσία — καθώς αυξάνεται ο φόβος για νέα επιθετικές ενέργειες από τη Μόσχα και για οριστική αποστασιοποίηση των ΗΠΑ υπό την ηγεσία Τραμπ.
Ωστόσο, παραμένουν βασικά ερωτήματα αναπάντητα, όπως το πώς θα διοικείται το προτεινόμενο Ταμείο ή ποιος θα λαμβάνει τις τελικές αποφάσεις — ένα κρίσιμο θέμα, δεδομένου του στόχου λειτουργίας εκτός της αρμοδιότητας της Κομισιόν.
Σημειώνεται πως η Πολωνία, η οποία ασκεί επί του παρόντος την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, έχει ζητήσει από το Ινστιτούτο Bruegel να συντάξει τη δική του πρόταση για μια «τράπεζας επανεξοπλισμού», η οποία θα συζητηθεί το Σάββατο σε άτυπη συνάντηση υπουργών Οικονομικών στη Βαρσοβία. «Αυτό δείχνει τη διάθεση να εξεταστεί ένας τέτοιος μηχανισμός», δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης στο Politico.
