Η Ουάσιγκτον εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της προς τους Ευρωπαίους για τις κινήσεις της ΕΕ να περιορίσει τη συμμετοχή αμερικανικών αμυντικών εταιρειών σε διαγωνισμούς προμηθειών όπλων.
Σύμφωνα με πηγές που μίλησαν στο πρακτορείο Reuters, οι ΗΠΑ πιέζουν για τη διατήρηση της πρόσβασης των αμερικανικών εταιρειών στην ευρωπαϊκή αγορά οπλικών συστημάτων, την ώρα που η ΕΕ προωθεί μέτρα για την ενίσχυση της δικής της αμυντικής βιομηχανίας. Οι εξελίξεις αυτές εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο στρατηγικών αλλαγών και αβεβαιότητας για το μέλλον της διατλαντικής συνεργασίας στον τομέα της άμυνας.
Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επανειλημμένα ζητήσει από τις ευρωπαϊκές χώρες να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες και να αναλάβουν περισσότερη ευθύνη για την ασφάλειά τους. Ωστόσο, ταυτόχρονα, οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν να διατηρήσουν το μεγάλο μερίδιο στην πίτα των εξοπλιστικών, που κατέχουν αμερικανικοί αμυντικοί κολοσσοί στην ευρωπαϊκή αγορά.
Το πρόγραμμα ReArm Europe
Υπενθυμίζεται πως το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «ReArm Europe», που παρουσιάστηκε τον Μάρτιο, προβλέπει σε πρώτη φάση δανεισμό 150 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη χρηματοδότηση κοινών αμυντικών έργων εντός της ΕΕ.
Παρότι η Κομισιόν τονίζει ότι εταιρείες εκτός ΕΕ θα μπορούν να συμμετέχουν, εάν υπογραφούν σχετικές συμφωνίες, ειδικοί προειδοποιούν πως στην πράξη οι μη ευρωπαϊκοί κατασκευαστές, όπως αυτοί των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, θα αντιμετωπίσουν σημαντικά διοικητικά και νομικά εμπόδια.
Η μεγάλη αντίφαση της πολιτικής Τραμπ
Κατά τη διάρκεια συνάντησης στις 25 Μαρτίου με τους υπουργούς Εξωτερικών των χωρών της Βαλτικής, ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο επανέλαβε πως επιδίωξη των ΗΠΑ είναι να διατηρήσουν τη συμμετοχή τους στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα. Σύμφωνα με δύο ευρωπαϊκές πηγές, ο Ρούμπιο υπογράμμισε πως ο αποκλεισμός αμερικανικών εταιρειών από ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς θα εκληφθεί από την Ουάσιγκτον ως μια «αρνητική πράξη».
Ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε πως ο Ρούμπιο σκοπεύει να θίξει εκ νέου το θέμα κατά την επίσκεψή του στις Βρυξέλλες για τη Σύνοδο Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ. «Είναι ένα ζήτημα που ο υπουργός έχει ήδη θέσει και θα συνεχίσει να το θέτει», ανέφερε ο ίδιος.
Από τη μια η αμερικανική πλευρά καλωσορίζει τις προσπάθειες των Ευρωπαίων για ενίσχυση της άμυνας τους, μια εξέλιξη εξάλλου την οποία έχει απαιτήσει ο Τραμπ διαμηνύοντας την αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη, ωστόσο εκφράζει ξεκάθαρη αντίθεση σε ενδεχόμενο αποκλεισμό των αμερικανικών εταιρειών. «Η διατλαντική αμυντική βιομηχανική συνεργασία ενισχύει τη Συμμαχία (ΝΑΤΟ)», δήλωσε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Πηγές από την ΕΕ υπογραμμίζουν πως η αμερικανική δυσαρέσκεια για το σχέδιο ReArm είναι έντονη. Ωστόσο, ομολογουμένως, πρόκειται για μια θεμελιώδη αντίφαση στην πολιτική των ΗΠΑ, απότοκο της πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ: Από τη μια η Ευρώπη ωθείται στην αμυντική αυτονόμησή της και από την άλλη η Ουάσιγκτον επιθυμεί να διατηρήσει ή και να αυξήσει το μερίδιο της στην ευρωπαϊκή αγορά όπλων.
Η εξάρτηση της ΕΕ από τις ΗΠΑ
Η συζήτηση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί με ένταση το επόμενο διάστημα, καθώς η ΕΕ προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής αμυντικής αυτονομίας και της διατήρησης της στρατηγικής συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο η αλήθεια είναι πως η απεξάρτηση της ΕΕ από τις ΗΠΑ δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, με δεδομένο πως οι συμβάσεις οπλικών συστημάτων αφορούν μεγάλες χρονικές περιόδους, δεσμεύοντας παράλληλα τις στη συνέχιση αγοράς εξοπλισμών, είτε για ανταλλακτικά, είτε για αναβάθμιση. Επιπλέον οι ΗΠΑ διαθέτουν αυτή τη στιγμή τα πιο σύγχρονα όπλα και ισχυρές δυνατότητες παραγωγής και άρα πιο άμεσης προμήθειας.
Τα αμερικανικά όπλα κυριαρχούν στην Ευρώπη. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη (SIPRI), την περίοδο 2020 – 2024, οι εισαγωγές αμερικανικών όπλων από τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ αυξήθηκαν από 52% στο 64%. Οι άλλοι κύριοι προμηθευτές των ευρωπαίων ήταν η Γαλλία και η Νότια Κορέα, η Γερμανία και το Ισραήλ, αλλά με τεράστια διαφορά από τις ΗΠΑ.
Συγκεκριμένα τα ποσοστά τους είναι αντίστοιχα (6,5% Γαλλία και Νότια Κορέα, 4,7% Γερμανία και 3,9% Ισραήλ. «Η διατλαντική σχέση προμήθειας όπλων έχει βαθιές ρίζες. Οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί και τα ευρωπαϊκά κράτη του ΝΑΤΟ έχουν σχεδόν 500 μαχητικά αεροσκάφη και πολλά άλλα όπλα ακόμα σε παραγγελία από τις ΗΠΑ», αναφέρει ο Πίτερ Γουέζερμαν, επικεφαλής ερευνητής του SIPRI.
Η Αμερική παραμένει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων στον κόσμο αυξάνοντας μάλιστα το μερίδιό της κατά 21% από την περίοδο 2015-19 την τετραετία 2020-24. Συγκεκριμένα το ποσοστό αυξήθηκε από το 35% στο 45%. Και τα στοιχεία δείχνουν πως για πρώτη φορά τα τελευταία 20 χρόνια, το μεγαλύτερο μερίδιο των εξαγωγών όπλων των ΗΠΑ κατευθύνθηκε στην Ευρώπη (35%) και όχι στη Μέση Ανατολή (33%).
