Δύο σύνοδοι, δύο κόσμοι. Η Σύνοδος Κορυφής της ομάδα των «BRICS+» διεξάγεται στο Καζάν της Ρωσίας, ενώ την ίδια στιγμή στην Ουάσιγκτον πραγματοποιείται η συνεδρίαση ΔΝΤ και Παγκόσμιας Οικονομικής Τράπεζας, των δύο οργανισμών δηλαδή που συμβολίζουν τη δυτική οικονομική ηγεμονία στον κόσμο.
Τα μηνύματα που έρχονται από τις δυο συναντήσεις αποκαλύπτουν και το κλίμα αλλά και τις ατζέντες επικρατεί στους δύο πόλους του σύγχρονου κόσμου. Από τη μία οι «BRICS+» εμφανίζονται ως μια πολιτική συμμαχία που φιλοδοξεί να ανατρέψει την κυριαρχία των ΗΠΑ και της ΕΕ στην διεθνή σκηνή.
Στον αντίποδα, οι επικεφαλής των κορυφαίων οικονομικών οργανισμών της Δύσης εκφράζουν ανησυχίες για τις εξελίξεις με τους πολέμους στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, την «αντεπίθεση» της κινεζικής οικονομίας, αλλά και την αβεβαιότητα εξαιτίας των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, το αποτέλεσμα των οποίων – εκτός των άλλων – θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν νέο γύρο εμπορικών συγκρούσεων.
Το μήνυμα των «BRICS+»
Υπό τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος τελεί χρέη προέδρου εκ περιτροπής στην ομάδα των BRICS, ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, ο Ινδός Ναρέντρα Μόντι και μια σειρά ακόμη ηγέτες (συνολικά 36), συμμετείχαν στη μεγαλύτερη σύνοδο κορυφής του πολιτικού οργανισμού που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα.
Η συμμετοχή έστειλε ένα ξεκάθαρο μήνυμα στη Δύση πως οι προσπάθειες απομόνωσης της Ρωσίας απέτυχαν. Η Μόσχα, με τη βοήθεια των συμμάχων της, κατάφερε από την μια να υπερκεράσει τις δυτικές κυρώσεις, επιδεικνύοντας εξαιρετική ανθεκτικότητα σε οικονομικό επίπεδο, και ταυτόχρονα να ενισχύσει και αυξήσει τις συμμαχίες της με μια σειρά από χώρες και κυρίως με την Κίνα, αλλά και την Ινδία. Η Κίνα και η Ινδία αγοράζουν περίπου το 90% του ρωσικού πετρελαίου, με τη Ρωσία να αναδεικνύεται πλέον στον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγέα πετρελαίου στον κόσμο.
Η ομάδα των BRICS αντιπροσωπεύει πλέον την παγκόσμια πλειοψηφία και μπορεί να αναδειχθεί σε ουσιαστικό παράγοντα για μια επερχόμενη νέα παγκόσμια τάξη. Σημειώνεται επίσης πως η ομάδα των BRICS+ έχει συνολικά μεγαλύτερο ΑΕΠ από την ομάδα των G7 ή την ΕΕ.
O άξονας Ρωσίας – Κίνας σε συνεργασία με τις χώρες του αποκαλούμενου «Παγκόσμιου Νότου» κατάφερε να ακυρώσει στη πράξη τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν για τον πόλεμο στην Ουκρανία, γεγονός που έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία στη Δύση, καθώς αποδείχθηκε πως υπάρχουν οι τρόποι και τα εργαλεία για να ξεπεραστεί η κυριαρχία των ΗΠΑ και της ΕΕ. Όπως επισημαίνουν αναλυτές, αυτό δεν σημαίνει ότι οι χώρες θέλουν να ανταλλάξουν την κυριαρχία των ΗΠΑ με αυτήν της Κίνας ή της Ρωσίας, ωστόσο είναι ξεκάθαρο πως είναι πλέον πρόθυμες να ευθυγραμμιστούν με τον «σινορωσικό» άξονα για έναν πιο κατακερματισμένο και αυτόνομο κόσμο.
Παρά τις όποιες αντιθέσεις και τα ετερόκλητα στοιχεία, η συγκολλητική ουσία των BRICS, είναι η αντίδραση και η απογοήτευση των κρατών από τους δυτικούς θεσμούς της παγκόσμιας διακυβέρνησης, ιδιαίτερα στην οικονομία. Μάλιστα ένα από τα βασικά θέματα της συνόδου κορυφής είναι η επιτάχυνση της μείωσης των συναλλαγών σε δολάρια, ώστε να μετριαστεί η κυριαρχία των ΗΠΑ και η ικανότητά τους να μπορούν να χρησιμοποιήσουν το νόμισμα ως απειλή κυρώσεων και ως εργαλείο επιβολής των συμφερόντων τους.
Το ερώτημα είναι πως θα μπορούσαν πλέον οι BRICS, που υποδέχθηκαν νέα σημαίνοντα μέλη στην ομάδα όπως τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και προσεχώς και την Τουρκία, να επεκταθούν γρηγορότερα, επιτυγχάνοντας τα οικονομικά αποτελέσματα και διατηρώντας παράλληλα μια αίσθηση γεωπολιτικού σκοπού.
Ο Πούτιν, ανοίγοντας τη Σύνοδο, ανέφερε πως περισσότερα από τριάντα 30 κράτη, έχουν κφράσει ενδιαφέρον να ενταχθούν στην ομάδα, σημειώνοντας ωστόσο πως είναι σημαντικό να επιτευχθεί ισορροπία σε οποιαδήποτε επέκταση.
«Θα ήταν λάθος να αγνοήσουμε το άνευ προηγουμένου ενδιαφέρον των χωρών του Παγκόσμιου Νότου και Ανατολής για την ενίσχυση των επαφών με τους BRICS. Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητο να διατηρηθεί μια ισορροπία και να αποτραπεί η μείωση της αποτελεσματικότητας των BRICS», τόνισε, προσθέτοντας ότι η ομάδα θα συζητήσει επίσης τις αυξημένες «περιφερειακές συγκρούσεις», μια έμμεση αναφορά στους πολέμους της Μέσης Ανατολής και της Ουκρανίας.
Το τελικό ανακοινωθέν των BRICS είναι πιθανό να περιλαμβάνει αναφορά σε προτάσεις από την Κίνα και τη Βραζιλία για τον τερματισμό του πολέμου. Η Κίνα και η Βραζιλία προσπαθούν στα Ηνωμένα Έθνη να συγκεντρώσουν υποστήριξη από τις αναπτυσσόμενες χώρες για μια εκεχειρία. Στον αντίποδα η Ουκρανία υποστηρίζει ότι η πρόταση του Πεκίνο και της Μπραζίλια επί της ουσίας προωθεί τα συμφέροντα της Μόσχας.
Σε κάθε περίπτωση, όπως υπογραμμίζουν διεθνείς αναλυτές, συνολικά η σύνοδος κορυφής των BRICS και η μεγάλη συμμετοχή σε αυτήν ήταν ένα δώρο στον Πούτιν. Το μήνυμα προς τη Δύση είναι πως η Ρωσία όχι μόνο δεν είναι ένας διεθνής παρίας, αλλά αποτελεί και κεντρικό μέλος μιας δυναμικής ομάδας που μπορεί να διαμορφώσει το μέλλον της διεθνούς τάξης. Και αυτό ενδεχομένως να επιταχύνει και ενδεχόμενες εξελίξεις στην Ουκρανία.
Οι ανησυχίες σε ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα
Η σύνοδος κορυφής των BRICS λαμβάνει χώρα καθώς οι επικεφαλής των κορυφαίων οικονομικών οργανισμών της Δύσης συγκεντρώνονται στην Ουάσιγκτον εκφράζοντας ανησυχίες για τις εξελίξεις με τους πολέμους στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, την «αντεπίθεση» της κινεζικής οικονομίας, αλλά και την αβεβαιότητα εξαιτίας των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, το αποτέλεσμα των οποίων – εκτός των άλλων – θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν νέο γύρο εμπορικών συγκρούσεων.
«Αναμφισβήτητα το πιο σημαντικό ζήτημα για την παγκόσμια οικονομία – το αποτέλεσμα των εκλογών στις ΗΠΑ – δεν είναι στην επίσημη ατζέντα αυτή την εβδομάδα, αλλά είναι στο μυαλό όλων», δήλωσε ο Τζος Λίπσκι, πρώην στέλεχος του ΔΝΤ που τώρα ηγείται του Κέντρου Γεωοικονομικής του Ατλαντικού Συμβουλίου. Οι εκλογές «έχουν τεράστιες επιπτώσεις στην εμπορική πολιτική, στο μέλλον του δολαρίου, στο ποιος θα είναι ο επόμενος πρόεδρος της Federal Reserve και όλα αυτά επηρεάζουν κάθε χώρα στον κόσμο», πρόσθεσε.
Επιπλέον ο εν εξελίξει εμπορικός πόλεμος με την Κίνα και τα σχέδια βιομηχανικής πολιτικής από πλούσιες χώρες, που σημειώνονται από τις απότομες αυξήσεις των δασμών της κυβέρνησης Μπάιντεν σε κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, ημιαγωγούς και ηλιακά προϊόντα, αναμένεται να αποτελέσουν βασικό θέμα συζήτησης στις συναντήσεις.
Οι ετήσιες συνεδριάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας προσελκύουν περισσότερους από 10.000 ανθρώπους από υπουργεία Οικονομικών, κεντρικές τράπεζες και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών για να συζητήσουν προσπάθειες για την τόνωση της αποσπασματικής παγκόσμιας ανάπτυξης, την αντιμετώπιση του χρέους και τη χρηματοδότηση της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια.
Το ΔΝΤ θα ενημερώσει για τις προβλέψεις του σχετικά με την παγκόσμια ανάπτυξη. Η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα παρουσίασε την περασμένη εβδομάδα μια δυσοίωνη προοπτική. Τονίζοντας το υψηλό παγκόσμιο χρέος, σημείωσε πως ο κόσμος οδεύει προς αργή μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη και εκτίμησε πως το «μέλλον θα είναι δύσκολο».
Ενώ οι χρεοκοπίες μεταξύ των φτωχών χωρών μπορεί να έχουν κορυφωθεί, οι συμμετέχοντες στις ετήσιες συνεδριάσεις αναμένεται να συζητήσουν το αυξανόμενο πρόβλημα της χαμηλής ρευστότητας που αναγκάζει ορισμένες αναδυόμενες αγορές με υψηλό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους να καθυστερήσουν τις αναπτυξιακές επενδύσεις καθώς η βοήθεια από το εξωτερικό συρρικνώνεται.
Η υποστήριξη για την Ουκρανία θα είναι επίσης ένα σημαντικό θέμα στις συναντήσεις. Οι ισχυροί της G7 στοχεύουν να καταλήξουν σε πολιτική συμφωνία μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου, για δάνειο 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Το δάνειο εν μέρει θεωρείται και ως ένα οικονομικό ανάχωμα ενάντια σε μια ενδεχόμενη νίκη του Τραμπ στις 5 Νοεμβρίου, καθώς ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ έχει δείξει πως σε περίπτωση που επιστρέψει στον Λευκό Οίκο δεν είναι διατεθειμένος να συνεχίσει την υποστήριξη της Ουκρανίας, τουλάχιστον όχι σε αυτά τα μεγέθη.
