Οι αγορές και ο κόσμος περιμένουν με αγωνία τον Ντοναλντ Τραμπ να πατήσει το «κουμπί». Την Τετάρτη, από τον Λευκό Οίκο, θα ανακοινώσει τις τελικές αποφάσεις για την επιβολή δασμών στους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Η «Ημέρα της Απελευθέρωσης», όπως την έχει χαρακτηρίσει ο Τραμπ, θα είναι η κήρυξη ενός παγκόσμιου «εμπορικού πολέμου», καθώς οι χώρες που αναμένεται να βρεθούν στο στόχαστρο έχουν διαμηνύσει πως θα απαντήσουν με αντίποινα.
Κατά τον Ντόναλντ Τραμπ η «Ημέρα της Απελευθέρωσης» θα σηματοδοτεί τη στιγμή που «οι διεθνείς εμπορικοί εταίροι θα σταματήσουν να εκμεταλλεύονται τις ΗΠΑ». Παρότι αρκετοί είναι αυτοί που προσβλέπουν (ή ευελπιστούν) σε διαπραγματεύσεις, αναλυτές εκτιμούν πως οι ανακοινώσεις της Τετάρτης είναι πιθανόν να αποδειχθούν η αρχή μιας εμπορικής σύγκρουσης, η οποία θα μπορούσε να διαρκέσει χρόνια, αναδιαμορφώνοντας το διεθνές εμπόριο και μετακυλίοντας – αναπόφευκτα – ένα τεράστιο κόστος στους καταναλωτές.
Το ακριβές μέγεθος των δασμών και ο χρόνος επιβολής τους δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί. Οι διαρροές από την αμερικανική κυβέρνηση, αναφέρουν πως το σχέδιο προβλέπει δασμούς 20% με 25% για τις περισσότερες εισαγωγές, επιπλέον σε αυτούς που έχουν ήδη επιβληθεί. Μάλιστα από τον Λευκό Οίκο εξετάζεται τα έσοδα να αξιοποιηθούν για μειώσεις φόρων. Οι δασμοί αναμένεται να επιβληθούν σε μια τεράστια γκάμα προϊόντων, από φαρμακευτικά είδη έως ημιαγωγούς. Υπενθυμίζεται πως ήδη, από την περασμένη εβδομάδα, έχουν ανακοινωθεί δασμοί 25% στις εισαγωγές αυτοκινήτων και ανταλλακτικών.
Σημειώνεται πως πρόσφατα, ο Ντόναλντ Τραμπ απείλησε με εμπορικούς δασμούς και όσες χώρες αγοράζουν πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα. Πρόκειται για μια απειλή που καταδεικνύει – για άλλη μια φορά – πως ο πρόεδρος των ΗΠΑ αντιλαμβάνεται τους δασμούς ως ένα όπλο πολλαπλών χρήσεων για οποιοδήποτε στόχο.
Τα έξι σενάρια του εμπορικού πολέμου – Στα 1,4 τρισ. δολάρια το συνολικό κόστος
Σύμφωνα με αναλυτές οικονομολόγους το συνολικό παγκόσμιο κόστος του δασμολογικού πολέμου, μόνο το 2025, θα μπορούσε να φτάσει τα 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό είναι το συνολικό μέγεθος στο οποίο κατέληξε έκθεση από το Aston Business School, η οποία μοντελοποίησε κάποια βασικά σενάρια, συμπεριλαμβανομένου αυτού των μαζικών αντιμέτρων από άλλες χώρες ως απάντηση στους δασμούς του Τραμπ.
Όπως επισημαίνεται στη μελέτη, ο επικείμενος εμπορικός πόλεμος θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές, μειωμένη ανταγωνιστικότητα και κατακερματισμό στις αλυσίδες εφοδιασμού. Ακολουθούν τα έξι σενάρια, με αρχή τους δασμούς που έχουν ήδη ανακοινωθεί σε βάρος του Καναδά, του Μεξικού και της Κίνας:
► Αρχικοί δασμοί από ΗΠΑ σε Καναδά, Μεξικό, Κίνα: Οι τιμές των ΗΠΑ αυξάνονται κατά 2,7% και το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ μειώνεται κατά 0,9%. Η ευημερία μειώνεται στον Καναδά κατά 3,2% και στο Μεξικό κατά 5%. Οι επιπτώσεις στην Κίνα είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, λόγω έλλειψης αξιόπιστων δημοσιονομικών δεδομένων.
► Αντίποινα από τον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα: Η απώλεια των ΗΠΑ βαθαίνει στο 1,1%, η ευημερία μειώνεται στον Καναδά κατά 5,1% και στο Μεξικό κατά 7,1%.
► Οι ΗΠΑ επιβάλλουν δασμούς 25% σε αγαθά της ΕΕ: Απότομη συρρίκνωση του διατλαντικού εμπορίου, σημαντικά προβλήματα στην παραγωγή στην ΕΕ και πτώση της ευημερίας των ΗΠΑ κατά 1,5%.
► Η ΕΕ αντεπιτίθεται με δασμούς 25% σε προϊόντα των ΗΠΑ: Οι τιμές αυξάνονται στις ΗΠΑ και την ΕΕ. Αμοιβαία απώλεια ευημερίας, ενώ εντείνονται τα αρνητικά αποτελέσματα για τις ΗΠΑ. Το Ηνωμένο Βασίλειο ενδεχομένως να έχει μέτρια οφέλη από την εκτροπή του διεθνούς εμπορίου.
► Επιβολή γενικευμένων δασμών στο διεθνές εμπόριο από ΗΠΑ: Η σοβαρή συρρίκνωση του παγκόσμιου εμπορίου και οι σημαντικές αυξήσεις των τιμών επηρεάζουν σημαντικά την ευημερία στη Βόρεια Αμερική και τον όγκο του εμπορίου στο Ηνωμένο Βασίλειο.
► Πλήρη αντίποινα από τις χώρες με αμοιβαίους δασμούς: Εκτεταμένη παγκόσμια αναστάτωση, μειωμένες εμπορικές ροές και σοβαρή απώλεια της ευημερίας στις ΗΠΑ. Το παγκόσμιο κόστος του εμπορικού πολέμου, σε αυτή τη φάση, εκτιμάται 1,4 τρισεκατομμύρια δολάρια, με βαθιές επιπτώσεις και στις διασυνδεδεμένες οικονομίες με τις ΗΠΑ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το σχέδιο της μεγάλης αντεπίθεσης της ΕΕ
Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζεται έτοιμη να απαντήσει με σφοδρά αντίποινα, στοχοποιώντας όχι απλώς κάποια αμερικανικά προϊόντα, αλλά την ίδια τη Sillicon Valley και τη Wall Street. Όπως σχολιάζει το Politico, μέχρι στιγμής οι Βρυξέλλες ακολουθούν το «παραδοσιακό εγχειρίδιο» του εμπορικού πολέμου, αλλά εάν ο Τραμπ αποφασίσει να κλιμακώσει την Τετάρτη, η ΕΕ είναι έτοιμη για τη δική της μεγάλη αντεπίθεση.
Συγκεκριμένα στο στόχαστρο έχουν μπει τράπεζες όπως η J.P. Morgan ή η Bank of America και τεχνολογικές εταιρείες όπως το X του Έλον Μασκ, η Google, το Facebook ή η Amazon, και οι Βρυξέλλες βρίσκονται με το δάχτυλο στη σκανδάλη. «Όλες αυτές οι επιλογές είναι στο τραπέζι», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.
Η ΕΕ είναι εξαγωγέας αυτοκινήτων, φαρμάκων και τροφίμων στις ΗΠΑ, αλλά είναι εισαγωγέας υπηρεσιών και αυτό, όπως αναφέρουν αναλυτές, θα μπορούσε να δώσει μια μεγαλύτερη μόχλευση σε μια εμπορική διαμάχη. Καθώς για την ΕΕ υπάρχει ένα όριο στο πόσα αγαθά μπορεί να χτυπήσει, εάν ο πόλεμος ενταθεί, η Ευρώπη αναμένεται να προχωρήσει στις υπηρεσίες. «Μπαίνουμε σε ένα εντελώς νέο παιχνίδι», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ.
Και πώς θα μπορούσε να χτυπήσει η ΕΕ τις «εισαγόμενες» αμερικανικές υπηρεσίες; Εφαρμόζοντας τους αυστηρούς κανονισμούς που προβλέπονται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία (DMA) για τους τεχνολογικούς κολοσσούς, φορολογώντας τις αμερικανικές τράπεζες και επιβραδύνοντας την έκδοση αδειών για επιχειρηματική δραστηριότητα στην ΕΕ.
Ως «έσχατη λύση», η ΕΕ θα μπορούσε να αξιοποιήσει και το αποκαλούμενο «εργαλείο κατά του εξαναγκασμού» (Anti-Coercion Instrument). Τι σημαίνει αυτό; Οι αρχές της Κομισιόν θα μπορούσαν να οδηγήσουν ακόμη και στο «κλείσιμο» στην ΕΕ τους τεχνολογικούς κολοσσούς, όπως το Χ του Μασκ, με μια σειρά από μέτρα, όπως τον περιορισμό των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή την απαγόρευση επενδύσεων στον ευρωπαϊκό χώρο.
Το πρόβλημα για την Κομισιόν είναι πως παρόλο που θα μπορούσε να προτείνει μια τέτοια «πυρηνική επιλογή», τελικά εναπόκειται στα κράτη μέλη η εφαρμογή της, καθώς απαιτείται η υποστήριξη 15 εκ των 27 κρατών του ευρωπαϊκού μπλοκ. «Πολλοί ενδεχομένως να μη θέλουν να κλιμακώσουν σε τέτοιο βαθμό», ανέφερε ο ίδιος διπλωμάτης, ενώ και πολλές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις εκφράζουν ανησυχίες για μια τέτοια εξέλιξη.
Το μήνυμα της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν: Όλα τα όπλα στο τραπέζι
«Η ΕΕ έχει ένα ισχυρό σχέδιο για αντίποινα», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, σημειώνοντας ωστόσο πως «θα προτιμούσε να υπάρξει μια λύση κατόπιν διαπραγματεύσεων». Εκφράζοντας την απογοήτευσή της για τη στρατηγική των ΗΠΑ, μιλώντας σε συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβούλιου, υπογράμμισε: «Είμαι σαφής, δεν ήταν η Ευρώπη που ξεκίνησε αυτή την αντιπαράθεση και πιστεύουμε ότι είναι λάθος. Αλλά το μήνυμά μου σήμερα είναι ότι έχουμε όλα τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για να προστατεύσουμε τον λαό και την ευημερία μας».
«Έχουμε τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο, έχουμε τη δύναμη να διαπραγματευτούμε, έχουμε τη δύναμη να αντεπιτεθούμε, και οι λαοί της Ευρώπης πρέπει να γνωρίζουν ότι μαζί πάντα θα προάγουμε και θα υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντά μας και τις αξίες μας και μαζί θα υπερασπιζόμαστε πάντα την Ευρώπη μας».
Παρότι παραδέχτηκε ότι υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στο διεθνές εμπόριο, σημείωσε ότι οι δασμοί «σε γενικές γραμμές» θα επιδεινώσουν την κατάσταση. «Ακούω Αμερικανούς να λένε ότι κάποιοι άλλοι έχουν παραβιάσει τους κανόνες. Συμφωνώ. Κι εμείς υποφέρουμε από αυτό. Ας το λύσουμε λοιπόν. Όμως οι δασμοί είναι φόροι που θα πληρώσει ο λαός και θα τροφοδοτήσουν τον πληθωρισμό, ακριβώς δηλαδή το αντίθετο από αυτό που θέλουμε να πετύχουμε», τόνισε.
Καταλήγοντας η πρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε ότι η ΕΕ είναι ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις με την Ουάσιγκτον, αλλά το ευρωπαϊκό μπλοκ θα διαπραγματευτεί από «θέση δύναμης» και θα λάβει «ισχυρά αντίμετρα εάν χρειαστεί». «Όλα τα εργαλεία είναι στο τραπέζι», είπε.
