Η Ευρώπη «τρέχει» να καλύψει το κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ στην ασφάλειά της και να ενισχύσει την αμυντικής της βιομηχανίας, καθώς η νέα αμερικανική ηγεσία υπό τον Ντόναλντ Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει πως στο εξής οι ευρωπαίοι δεν θα πρέπει να στηρίζονται στις πλάτες των ΗΠΑ.
Τα στοιχεία που έρχονται στο φως της δημοσιότητας είναι αποκαλυπτικά για την εξάρτηση των ευρωπαίων από τα αμερικανικά όπλα, αλλά και για τα υπέρογκα κέρδη της βιομηχανίας όπλων. Με βάση τα τελευταία στοιχεία, ο κύκλος εργασιών των 100 μεγαλύτερων βιομηχανιών όπλων παγκοσμίως αυξήθηκε κατά 4,2% σε περίπου 632 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο το 2023.
Οι εισαγωγές όπλων από ευρωπαϊκές χώρες – πλην της Ουκρανίας – αυξήθηκαν κατά 155%, την περίοδο 2020 – 2024, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη (SIPRI) στη Στοκχόλμη. Σύμφωνα με τους αναλυτές του Ινστιτούτου αυτό οφείλεται τόσο στον πόλεμο της Ουκρανίας, όσο και στην αβεβαιότητα που έχει προκληθεί από τη νέα εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Με αμερικανικά όπλα οι στρατοί της Ευρώπης
Οι εισαγωγές αμερικανικών όπλων από τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ αυξήθηκαν από 52% στο 64%. Οι άλλοι κύριοι προμηθευτές των ευρωπαίων ήταν η Γαλλία και η Νότια Κορέα, η Γερμανία και το Ισραήλ, αλλά με τεράστια διαφορά από τις ΗΠΑ.
Συγκεκριμένα τα ποσοστά τους είναι αντίστοιχα (6,5% Γαλλία και Νότια Κορέα, 4,7% Γερμανία και 3,9% Ισραήλ. «Η διατλαντική σχέση προμήθειας όπλων έχει βαθιές ρίζες. Οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί και τα ευρωπαϊκά κράτη του ΝΑΤΟ έχουν σχεδόν 500 μαχητικά αεροσκάφη και πολλά άλλα όπλα ακόμα σε παραγγελία από τις ΗΠΑ», αναφέρει ο Πίτερ Γουέζερμαν, επικεφαλής ερευνητής του SIPRI.
Κορυφαίος προμηθευτής όπλων στον κόσμο οι ΗΠΑ
Η Αμερική παραμένει ο μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων στον κόσμο αυξάνοντας μάλιστα το μερίδιό της κατά 21% από την περίοδο 2015-19 την τετραετία 2020-24. Συγκεκριμένα το ποσοστό αυξήθηκε από το 35% στο 45%. Και τα στοιχεία δείχνουν πως για πρώτη φορά τα τελευταία 20 χρόνια, το μεγαλύτερο μερίδιο των εξαγωγών όπλων των ΗΠΑ κατευθύνθηκε στην Ευρώπη (35%) και όχι στη Μέση Ανατολή (33%).
Παρόλα αυτά, ως μεμονωμένο κράτος, ο μεγαλύτερος αποδέκτης αμερικανικών όπλων, βάσει των τελευταίων στοιχείων του 2024, ήταν η Σαουδική Αραβία (12%). «Οι ΗΠΑ συνεχίζουν να είναι ο κορυφαίος προμηθευτής όπλων προηγμένης τεχνολογίας και μεγάλης εμβέλειας, όπως μαχητικά αεροσκάφη», υπογραμμίζει ο Μάθιου Τζορτζ από το SIPRI.
Πτώση για τις εξαγωγές της Ρωσίας
Αντίθετα, οι εξαγωγές όπλων από τη Ρωσία, όπως ήταν αναμενόμενο εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά και του αποκλεισμού της από τις δυτικές αγορές λόγω των κυρώσεων, μειώθηκαν απότομα την τετραετία κατά 64%.
«Ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας επιτάχυνε περαιτέρω τη μείωση των εξαγωγών όπλων της Ρωσίας, επειδή χρειάζονται περισσότερα όπλα στο πεδίο της μάχης, οι εμπορικές κυρώσεις δυσκολεύουν τη Ρωσία να παράγει και να πουλά τα όπλα της και οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους πιέζουν τα κράτη να μην αγοράσουν ρωσικά όπλα», σημείωσε ο Πίτερ Γουέζερμαν και πρόσθεσε:
«Δύο από τις πιο σημαντικές σχέσεις εμπορίας όπλων της Ρωσίας είχαν ήδη αποδυναμωθεί πριν από το 2022, με την Ινδία να στρέφεται όλο και περισσότερο σε άλλους προμηθευτές και την Κίνα να χρησιμοποιεί περισσότερα όπλα από τη δική της αναπτυσσόμενη αμυντική βιομηχανία».
Η Ρωσία παρέδωσε μεγάλα όπλα σε 33 κράτη την περίοδο 2020-2024. Τα δύο τρίτα των ρωσικών εξαγωγών όπλων πήγαν σε τρία κράτη: την Ινδία (38%), την Κίνα (17%) και το Καζακστάν (11%).
Η Γαλλία ανεβαίνει, η Κίνα «δυσκολεύεται» για… πολιτικούς λόγους
Λόγω της υποχώρησης της Ρωσίας, η Γαλλία αναδείχθηκε στον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή όπλων στο κόσμο κατά την εξεταζόμενη περίοδο, παραδίδοντας όπλα σε 65 κράτη. Οι εξαγωγές μεγάλων όπλων της Γαλλίας σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη σχεδόν τριπλασιάστηκαν μεταξύ 2015–19 και 2020–24 (+187%). Και αυτό, όπως επισημαίνεται στη σχετική έκθεση, οφείλεται κυρίως στις παραδόσεις πολεμικών αεροσκαφών στην Ελλάδα και την Κροατία και στις προμήθειες όπλων στην Ουκρανία.
Μακράν το μεγαλύτερο μερίδιο των γαλλικών εξαγωγών όπλων έλαβε η Ινδία (28%) – σχεδόν διπλάσιο από το μερίδιο που δόθηκε σε όλους τους Ευρωπαίους μαζί (15%). Ο δεύτερος μεγαλύτερος αποδέκτης σημαντικών όπλων από τη Γαλλία ήταν το Κατάρ (9,7%).
Η Κίνα βρέθηκε στην τέταρτη θέση των μεγαλύτερων εξαγωγέων όπλων στον κόσμο με 5,9% της παγκόσμιας πίτας. Παρά τις προσπάθειες της Κίνας να αυξήσει τις εξαγωγές όπλων της, πολλοί μεγάλοι εισαγωγείς αποφεύγουν την αγορά κινεζικών όπλων, κυρίως για πολιτικούς λόγους.
Η Ουκρανία και οι άλλοι μεγάλοι αγοραστές όπλων
Η Ουκρανία την τετραετία 2020 – 2024 αναδεικνύεται στον μεγαλύτερο αγοραστή όπλων. Παρότι αυτό ήταν αναμενόμενο λόγω του πολέμου, τα μεγέθη είναι αξιοσημείωτα. Οι εισαγωγές όπλων στην Ουκρανία έχουν σχεδόν εκατονταπλασιαστεί σε σχέση με την περίοδο 2015 – 2019. Σχεδόν το 9% των παγκόσμιων εξαγωγών όπλων καταλήγει στη χώρα της ανατολικής Ευρώπης.
Σύμφωνα με την έκθεση του SIPRI, 35 χώρες συμμετείχαν σε παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία την περίοδο μεταξύ 2020 και 2024, με τις ΗΠΑ να αντιπροσωπεύουν το 45% του συνόλου των παραδόσεων, ακολουθούμενες από τη Γερμανία με 12% και την Πολωνία με 11%. Τα στοιχεία, όπως επισημαίνουν αναλυτές, καταδεικνύουν το πρόβλημα που δημιουργείται σε περίπτωση που οι ΗΠΑ αποσυρθούν οριστικά από τη στρατιωτική υποστήριξη του Κιέβου.
Αυτό που προκαλεί αίσθηση, και σύμφωνα με τους ερευνητές του SIPRI θα έπρεπε να απασχολεί περισσότερο, είναι πως «παρότι η προσοχή των περισσότερων ΜΜΕ στρέφεται στις εισαγωγές όπλων στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή, είναι η Ασία και η Ωκεανία που παραμένουν οι κορυφαίες περιοχές στην κούρσα εξοπλισμών και τη περίοδο του 2020–24, όπως συμβαίνει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990».
