Ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, δεν περίμενε τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών της χώρας του την Κυριακή για να κηρύξει μια νέα εποχή στην Ευρώπη.
Δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ αδιαφορούν για την τύχη αυτής της ηπείρου, ο Φρίντριχ Μερτς αμφισβήτησε το μέλλον του ΝΑΤΟ και απαίτησε από την Ευρώπη να ενισχύσει τη δική της άμυνα. Γρήγορα.
Αυτός ο τόνος από τον στενό σύμμαχο των ΗΠΑ -και από τον Φρίντριχ Μερτς που είναι γνωστό ότι είναι παθιασμένος ατλαντιστής- θα ήταν αδιανόητος ακόμη και πριν από δύο μήνες.
Πρόκειται για μια σεισμική αλλαγή. Αυτό μπορεί να θεωρείται υπερβολή, αλλά αυτό που βιώνουμε τώρα όσον αφορά τις διατλαντικές σχέσεις είναι πρωτοφανές στα 80 χρόνια από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις έχουν ταρακουνηθεί συθέμελα από την κυβέρνηση Τραμπ, η οποία αφήνει να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να ανακαλέσει τις εγγυήσεις ασφαλείας προς την Ευρώπη που ισχύουν από το 1945.
«Δεν θα πίστευα ποτέ ότι θα έπρεπε να πω κάτι τέτοιο σε μια τηλεοπτική εκπομπή, αλλά, μετά τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ την περασμένη εβδομάδα… είναι σαφές ότι αυτή η κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την τύχη της Ευρώπης», δήλωσε ο Φρίντριχ Μερτς κατά τη διάρκεια μιας μετεκλογικής συζήτησης την Κυριακή.
Απόλυτη προτεραιότητα η Ευρώπη
«Η απόλυτη προτεραιότητά μου θα είναι να ενισχύσω την Ευρώπη το συντομότερο δυνατό, ώστε, βήμα προς βήμα, να μπορέσουμε πραγματικά να επιτύχουμε την ανεξαρτησία μας από τις ΗΠΑ», πρόσθεσε.
Ο Μερτς άφησε να εννοηθεί ότι η προσπάθεια αυτή είναι τόσο επείγουσα που δεν ήταν σίγουρος για το αν οι ηγέτες της διατλαντικής συμμαχίας που θα συγκεντρωθούν για μια σύνοδο κορυφής τον Ιούνιο «θα εξακολουθούν να μιλούν για το ΝΑΤΟ με τη σημερινή του μορφή ή αν θα πρέπει να δημιουργήσουμε μια ανεξάρτητη ευρωπαϊκή αμυντική ικανότητα πολύ πιο γρήγορα».
Είναι ενδεικτικό ότι ο επερχόμενος καγκελάριος έθεσε την Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ στο ίδιο επίπεδο με τη Ρωσία – η οποία θεωρείται ευρέως εδώ ως απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης ευρύτερα. «Βρισκόμαστε υπό τόσο μαζική πίεση από δύο πλευρές που η απόλυτη προτεραιότητά μου τώρα είναι πραγματικά να δημιουργήσω ενότητα στην Ευρώπη», δήλωσε ο Μερτς.
Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου μεταβαίνει στην Ουάσινγκτον την Πέμπτη, μετά την επίσκεψη που πραγματοποίησε εκεί τη Δευτέρα ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.
Ο Μερτς παραδέχεται, εμμέσως, την αίσθηση του Fomo – φόβος της απώλειας. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Γερμανία θα έπρεπε να είναι και αυτή την εβδομάδα εκεί. Το Βερολίνο, είναι μία από τις τρεις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης, μαζί με τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Και με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία να συνομιλούν τώρα διμερώς για την Ουκρανία, αλλά όχι με αυτήν, μοιάζει με παγκόσμια επιστροφή στην πολιτική των μεγάλων δυνάμεων.
Όμως η Γερμανία είναι MIA [missing in action] εδώ και αρκετό καιρό στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια σκηνή. Η απερχόμενη κυβέρνηση εδώ αποδυναμώθηκε και αποσπάστηκε από εσωτερικές διαμάχες. Αυτό εξόργισε τους Γερμανούς ψηφοφόρους – οι οποίοι ήθελαν επείγουσα εστίαση στην οικονομία και τη μετανάστευση – και τους Ευρωπαίους συμμάχους, που απαιτούσαν δράση για τη Ρωσία, την ασφάλεια και την άμυνα.
Ο Μερτς είπε ότι κορυφαία προτεραιότητα για τη Γερμανία είναι η επαναπροσέγγιση σε διεθνές επίπεδο.
Η χώρα είναι ήδη ο δεύτερος μεγαλύτερος χορηγός στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, μετά τις ΗΠΑ.
Ο Μερτς θέλει να συνεχίσει αυτή την υποστήριξη, αλλά, σε αντίθεση με τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι επιφυλακτικός στην ιδέα να στείλει στρατιώτες στην Ουκρανία, για να υποστηρίξει μια ενδεχόμενη κατάπαυση του πυρός εκεί.
Με βάση το ιστορικό της Γερμανίας, όμως – η οποία ακολουθεί σε κάθε στάδιο της υποστήριξης της Ουκρανίας, και παρά το γεγονός αυτό, κατέληξε να παρέχει περισσότερη βοήθεια από οποιονδήποτε από τους Ευρωπαίους γείτονές της – ένα «όχι» τώρα, δεν σημαίνει ένα «όχι» για πάντα στη διάθεση στρατευμάτων ή στη συμμετοχή σε οποιαδήποτε μορφή μπορεί να πάρει μια ευρωπαϊκή «δύναμη επιβεβαίωσης» στην Ουκρανία.
Οι Γερμανοί αισθάνονται τον κίνδυνο
Προς το παρόν, οι στρατιώτες για τους οποίους ανησυχούν περισσότερο οι Γερμανοί είναι οι 35.000 Αμερικανοί, που σταθμεύουν στη χώρα τους και τους κάνουν να αισθάνονται ασφαλείς.
Είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο η εξωτερική πολιτική να αποτελεί κορυφαίο μέλημα των ψηφοφόρων κατά την περίοδο των εκλογών. Όμως στη Γερμανία αυτό το Σαββατοκύριακο, μαζί με την οικονομία και τη μετανάστευση, ο ένας ψηφοφόρος μετά τον άλλον δήλωσαν ότι ανησυχούν για την ειρήνη στην Ευρώπη και ότι αισθάνονται πολύ ανασφαλείς.
Τον Νοέμβριο, το υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας δήλωσε ότι καταρτίζει έναν κατάλογο καταφυγίων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν καταφύγιο έκτακτης ανάγκης για τους πολίτες.
Μπορεί η Ουκρανία να είναι μακριά, αλλά οι Γερμανοί αισθάνονται ότι διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο από τη Ρωσία για δύο λόγους.
Πρώτον, για την ποσότητα του στρατιωτικού εξοπλισμού που έχει στείλει η χώρα τους στην Ουκρανία. Η ακροδεξιά, Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), με το σύνθημα «Πρώτα η Γερμανία», έκανε εκστρατεία για να απεμπλακεί το Βερολίνο από το Κίεβο και να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τη Ρωσία. Μια στρατηγική που δεν διαφέρει από εκείνη του Ντόναλντ Τραμπ, όπως αρέσκεται να επισημαίνει το κόμμα.
Δεύτερον, πολλοί στη Γερμανία πιστεύουν ότι αν η Ρωσία ήθελε πραγματικά να αποσταθεροποιήσει την Ευρώπη, ίσως έμπαινε στον πειρασμό να πλήξει έναν από τους τρεις μεγάλους με πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς.
Αίσθημα βαθιάς ανασφάλειας
Η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πυρηνικές δυνάμεις. Η Γερμανία δεν είναι. Ακόμα και ο συμβατικός στρατός της είναι θλιβερά υποστελεχωμένος και ανεπαρκώς εξοπλισμένος (προς τεράστια ενόχληση των Ευρωπαίων εταίρων), οπότε η Γερμανία φοβάται ότι είναι ένας μαλακός στόχος.
Πόσο μάλλον αν ο πρόεδρος Τραμπ αποσύρει τους εν ενεργεία στρατιωτικούς του από τη Γερμανία.
Έχει δεσμευτεί να μειώσει σημαντικά την παρουσία αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη στο σύνολό της.
Το γερμανικό αίσθημα βαθιάς εσωτερικής ανασφάλειας ώθησε τον Φρίντριχ Μερτς να προτείνει την περασμένη εβδομάδα ότι θα προσβλέπει στη Γαλλία και τη Βρετανία για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πυρηνικής ομπρέλας, που θα αντικαταστήσει τις αμερικανικές πυρηνικές εγγυήσεις.
Πρόκειται για μια ιδέα που είναι εύκολο να αναφερθεί στην προεκλογική εκστρατεία, αλλά που στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά περίπλοκη – περιλαμβάνει ζητήματα δυνατοτήτων, δέσμευσης και ελέγχου.
Ο Φρίντριχ Μερτς θα χρειαστεί πολλά χρήματα για τα σχέδιά του να διασφαλίσει τη Γερμανία και την Ευρώπη, και η οικονομία της Γερμανίας βρίσκεται σε ύφεση.
Πρέπει επίσης να καταλήξει σε συμφωνία με τον εταίρο ή τους εταίρους συνασπισμού, με τους οποίους θα σχηματίσει την επόμενη γερμανική κυβέρνηση – καθώς και με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Και μπορεί να μην θέλουν έναν τόσο έντονο τόνο κατά των ΗΠΑ.
Αυτές οι εκλογές μπορεί να προαναγγείλουν ισχυρότερη ηγεσία από τη Γερμανία. Αλλά είναι έτοιμη η υπόλοιπη Ευρώπη;
