Σήμερα θεωρείται ότι υπάρχουν 7.000 ζωντανές γλώσσες στον πλανήτη μας. Οι επιστήμονες που εργάστηκαν σε μια πρόσφατη μελέτη ενδιαφέρθηκαν πολύ περισσότερο για το τι έχουμε κοινό παρά για το τι μας ξεχωρίζει και ανακάλυψαν δύο λέξεις που φαίνεται να είναι καθολικά παρούσες στην ανθρώπινη γλώσσα: «Αυτό» και «εκείνο».
«Θέλαμε να μάθουμε πώς οι ομιλητές ενός ευρέος φάσματος γλωσσών χρησιμοποιούν τις παλαιότερες καταγεγραμμένες λέξεις σε όλη τη γλώσσα – τις χωρικές αποδεικτικές λέξεις όπως είναι το “αυτό” ή το “εκείνο”», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο καθηγητής Κένι Κόβεντρι από το Πανεπιστήμιο East Anglia στη σχετική μελέτη που στο Nature Human Behaviour. Παρόλο που οι πραγματικές λέξεις για το «αυτό» και το «εκείνο» διαφέρουν πολύ ως προς την ορθογραφία και την προφορά, ο ίδιος και οι συνεργάτες του θέλησαν να διαπιστώσουν αν το νόημα που κρύβεται πίσω από αυτές τις λέξεις έχει διατηρηθεί.
Για να το πετύχει αυτό, η ομάδα των 45 ερευνητών από όλο τον κόσμο επιστράτευσε σχεδόν 1.000 ομιλητές 29 γλωσσών και προσπάθησε να καλύψει το φάσμα των διαφορετικών γλωσσικών οικογενειών, περιλαμβάνοντας μια σειρά γλωσσών από τα Αγγλικά, τα Ιταλικά και τα Νορβηγικά μέχρι την Τελούγκου, τα Βιετναμέζικα και τα Τσέλταλ. Οι ομιλητές δεν ενημερώθηκαν ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούσαν, θα αποτελούσαν το κύριο αντικείμενο της έρευνας, όπως επισημαίνει σε σχετικό άρθρο που δημοσιεύθηκε στο IFL Science.
These Two Little Words Seem To Exist Across All Languageshttps://t.co/aX7Kq9ElU5
— IFLScience (@IFLScience) November 1, 2023
Η επιστημονική έρευνα για τις γλώσσες του κόσμου
Στα Αγγλικά, τείνουμε να χρησιμοποιούμε το «this» για να περιγράψουμε αντικείμενα που είναι φυσικά εντός της εμβέλειάς μας και μεταβαίνουμε στο «that» για αντικείμενα που είναι πιο μακριά. Ωστόσο, δεν έχει αποσαφηνιστεί αν αυτός ο χωρικός διαχωρισμός είναι ο ίδιος σε διαφορετικές και άσχετες γλώσσες.
Οι ομιλητές βρίσκονταν σε ένα τραπέζι και τους παρουσιάστηκε μια σειρά αντικειμένων διαφορετικών χρωμάτων και σχημάτων. Η ομάδα εξασφάλισε ότι για κάθε γλώσσα, τα αντικείμενα που χρησιμοποιήθηκαν είχαν χρώματα που μπορούσαν να διαφοροποιηθούν σαφώς γλωσσικά και ότι τα ονόματα των σχημάτων ήταν όλα του ίδιου φύλου στην περίπτωση των έμφυλων γλωσσών όπως τα Γερμανικά.
Τα αντικείμενα μετακινούνταν σε διαφορετικές αποστάσεις: Σε απόσταση εμβέλειας του ομιλητή, εκτός εμβέλειας του ομιλητή αλλά εντός εμβέλειας του ερευνητή που βρισκόταν απέναντί του ή εκτός εμβέλειας και των δύο μερών. Κάθε φορά που το αντικείμενο εμφανιζόταν, ζητήθηκε από τον ομιλητή να το περιγράψει στη γλώσσα του χρησιμοποιώντας το χρώμα του, το όνομά του και – το σημαντικότερο – μια χωρική ένδειξη, λέγοντας για παράδειγμα «αυτό το κίτρινο τρίγωνο».
Όταν τα δεδομένα συγκεντρώθηκαν και αναλύθηκαν στατιστικά, το αποτέλεσμα ήταν σαφές. «Διαπιστώσαμε ότι σε όλες τις γλώσσες που εξετάσαμε, υπάρχει μία λέξη για τα αντικείμενα που βρίσκονται εντός της εμβέλειας του ομιλητή, όπως το “αυτό” στα Αγγλικά, και μία λέξη για τα αντικείμενα που βρίσκονται εκτός εμβέλειας – όπως το “εκείνο”», είπε ο καθηγητής Κένι Κόβεντρι, προσθέτοντας: «Αυτή η διάκριση μπορεί να εξηγήσει την πρώιμη εξελικτική προέλευση των επιδεικτικών λέξεων ως γλωσσικών μορφών».
Οι γλώσσες εξελίσσονται και αλλάζουν συνεχώς. Το ερώτημα αν οι ομιλητές διαφορετικών γλωσσών μοιράζονται τρόπους επικοινωνίας της χωρικής θέσης των αντικειμένων και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τον τρόπο σκέψης τους, υπήρξε ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα μεταξύ των γλωσσολόγων. Παρ’ όλα αυτά, όπως εξηγούν οι συγγραφείς στην εργασία τους, η μελέτη αυτή είναι η πρώτη που αναλύει το θέμα αυτό από την άποψη των χωρικών επιδεικτικών στοιχείων συγκεκριμένα. Ίσως, λοιπόν, αυτή η νέα εργασία να μπορέσει να συμβάλει σε κάποιο βαθμό στην επίλυση αυτής της μακροχρόνιας συζήτησης.
