Οι σχέσεις του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι ποτέ δεν ήταν καλές. Όμως τα όσα εκτυλίχθηκαν τα τελευταία 24ωρα ξέφυγαν ακόμη για τα δεδομένα του Τραμπ.
Πίσω από τη σύγκρουση – εκτός από μια «σχέση μίσους» – υπάρχει ένα έντονο παρασκήνιο που συνδέεται με τις επιδιώξεις του προέδρου των ΗΠΑ για τον ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας, αλλά και τις ενέργειες του Ζελένσκι που κρίθηκαν ως «επαίσχυντες» από την αμερικανική ηγεσία.
Για τον Λευκό Οίκο ο πρόεδρος της Ουκρανίας φαίνεται πως είναι ήδη «τελειωμένος» και απλώς, όπως αναφέρουν αμερικανοί αξιωματούχοι, «θα πρέπει να αποχωρήσει από τη σκηνή με όλο το δράμα».
Μια «σχέση μίσους»… από το 2019
Η «σχέση μίσους» Τραμπ – Ζελένσκι ξεκινάει μια πενταετία πίσω, την περίοδο 2019 – 2020. Ο Τραμπ του χρεώνει την εκλογική του ήττα το 2020, κατηγορώντας τον πως συνεργάστηκε υπόγεια με τον Τζο Μπάιντεν για να τον παγιδεύσουν και να τον οδηγήσουν στην πρώτη παραπομπή του στη Δικαιοσύνη με την κατηγορία της απόπειρας επηρεασμού των εκλογών. (Διαβάστε ΕΔΩ αναλυτικά για την υπόθεση)
Με την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, αλλά και πριν από αυτή, ο Τραμπ ξεκαθάρισε στον Ζελένσκι πως η υποστήριξη των ΗΠΑ θα τελειώσει και ο πόλεμος θα τερματιστεί με οδυνηρές εδαφικές παραχωρήσεις από το Κίεβο προς τη Μόσχα και με την Ουκρανία να μένει εκτός του ΝΑΤΟ.
Λόγω της θέσης του, ο Τραμπ επέδειξε – τουλάχιστον τυπικά – μια πρόθεση «συνεργασίας» με τον Ζελένσκι. Ωστόσο αρκούσε απλώς μια αφορμή (μικρότερη ή μεγαλύτερη) για να απασφαλίσει. Την τελευταία εβδομάδα φαίνεται πως πρόεδρος των ΗΠΑ βρήκε όχι μια αλλά πέντε ενέργειες του Ζελένσκι για να κλιμακώσει την επίθεση κατά του Ουκρανού Προέδρου και να του δείξει την πόρτα της εξόδου.
Και επειδή συνδέονται με το σχέδιο για τον ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας, αποκτούν ύψιστη σημασία για τον Ντόναλντ Τραμπ. «Είχαμε μια συμφωνία», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ μιλώντας την Πέμπτη σε επενδυτικό συνέδριο στο Μαϊάμι που υποστηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία. «Είχαμε μια συμφωνία με βάση τις σπάνιες γαίες και άλλα πράγματα, αλλά αθέτησαν αυτή τη συμφωνία… την αθέτησαν πριν από δύο ημέρες», τόνισε.
Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, που μίλησαν στο Axios υπό τον όρο της ανωνυμίας, ο Τραμπ έφτασε ένα βήμα πριν αποσύρει οριστικά τη στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία, αφήνοντάς την εκτεθειμένη στις διαθέσεις της Ρωσίας. «Ο πρόεδρος Τραμπ είναι προφανώς πολύ απογοητευμένος από τον πρόεδρο Ζελένσκι», σχολίασε ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας, Μάικλ Γουόλτς, σε συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο.
Έξι αξιωματούχοι της κυβέρνησης των ΗΠΑ σημειώνουν πως από τις 12 Φεβρουαρίου υπήρξαν συγκεκριμένα περιστατικά που εξόργισαν τον Τραμπ, αλλά και τον αντιπρόεδρο Τζ. Ντ. Βανς, τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τον Μάικλ Γουλτς. Ο Ζελένσκι, όπως σχολίασε απαξιωτικά μια από τις πηγές, αποτελεί αρνητικό παράδειγμα για το πως «να μην εξασκείς την “τέχνη της συμφωνίας”».
Το χρονικό της σύγκρουσης και οι πέντε ενέργειες Ζελένσκι που εξόργισαν τον Τραμπ
► Στις 12 Φεβρουαρίου: Ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ συναντήθηκε με τον Ζελένσκι στο Κίεβο προσφέροντάς του μια πρόταση, με την οποία οι ΗΠΑ θα εξασφάλιζαν πρόσβαση στα δικαιώματα του ορυκτού πλούτου της Ουκρανίας, προσφέροντας ως αντάλλαγμα την de facto προστασία των ΗΠΑ. Ο Τραμπ δήλωσε αργότερα στους δημοσιογράφους πως ο Ζελένσκι ήταν «αγενής» και καθυστέρησε να εμφανιστεί στη συνάντηση με τον Μπέσεντ επειδή κοιμόταν.
► Στις 14 Φεβρουαρίου: Στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, οι Βανς και Ρούμπιο συναντήθηκαν εκ νέου με τον Ζελένσκι για να λάβουν την απάντησή του για τη συμφωνία που του προσέφεραν. Σύμφωνα με τους αξιωματούχους που μίλησαν στο AXIOS, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και ο υπουργός Εξωτερικών εξεπλάγησαν με την αντίδραση του Ζελένσκι, ο οποίος ισχυρίστηκε πως δεν έχει την εξουσιοδότηση για να εγκρίνει μονομερώς μια τέτοια συμφωνία και θα πρέπει να την περάσει από το κοινοβούλιο.
Σημειώνεται πως τυπικά η θητεία του Ζελένσκι έχει τελειώσει, ωστόσο παραμένει στην Προεδρία με υπερεξουσίας καθώς έχει επιβάλει στρατιωτικό νόμο λόγω του πολέμου και το Σύνταγμα της Ουκρανίας απαγορεύει τη διεξαγωγή εκλογών όσο βρίσκεται σε ισχύ ο στρατιωτικός νόμος.
► Στις 15 Φεβρουαρίου: Μια ημέρα αργότερα, ο Ζελένσκι από το βήμα της Διάσκεψης του Μονάχου αποφάσισε να απορρίψει δημόσια την πρόταση των ΗΠΑ. Πηγές του Λευκού Οίκου σημείωσαν δε με νόημα πως τα σχόλια του στους δημοσιογράφους περί μια συμφωνίας που «δεν ήταν προς το συμφέρον μιας κυρίαρχης Ουκρανίας», ήτα σε τελείως διαφορετικό κλίμα από τα θετικά σχόλια που είχε κάνει τις προηγούμενες ημέρες.
Υπενθυμίζεται πως ο πρόεδρος της Ουκρανίας, επίσης δημόσια, είχε αποδεχτεί την πρόταση λέγοντας πως η Αμερική έχει δώσει τα περισσότερα για τον πόλεμο και είναι δίκαιο να πάρει και τα περισσότερα. Είχε τονίσει μάλιστα ότι οι αμερικανικές εταιρείες θα πάρουν τα δικαιώματα του ορυκτού πλούτου και η Ουκρανία θα επωφεληθεί από τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την παροχή ασφάλειας.
► Στις 18 Φεβρουαρίου: Στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, οι Μάρκο Ρούμπιο, Μάικλ Γουλτς και ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ κάθισαν για πρώτη φορά επίσημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τη ρωσική αντιπροσωπεία, η οποία αποτελούταν από τον υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, και τον σύμβουλο του Βαλντιμίρ Πούτιν, Γιούρι Ουσάκοφ.
Ο Ζελένσκι, εμφανώς εκνευρισμένος για το ότι οι διαπραγματεύσεις προχωρούν χωρίς την παρουσία του Κιέβου, επέκρινε τη συνάντηση, εξοργίζοντας τον Τραμπ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ σε συνέντευξη Τύπου από την έπαυλή του στο Μαρ-α-Λάγκο υπογράμμισε πως ο Ζελένσκι παραμένει στην εξουσία χωρίς εκλογές και ισχυρίστηκε πως το ποσοστό αποδοχής του έχει πέσει στο 4%.
► Στις 19 Φεβρουαρίου: Ο Ζελένσκι στην απάντησή του προχώρησε σε μια αναφορά που έβγαλε εκτός εαυτού τον Τραμπ. Όπως είπε «ζει σε μια φούσκα παραπληροφόρησης» από τη Ρωσία και ο πρόεδρος των ΗΠΑ εξαπέλυσε νέα επίθεση με πρωτοφανείς κατηγορίες και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς. Τον αποκάλεσε «δικτάτορα», καθώς όπως είπε παραμένει στην εξουσία χωρίς να έχει λαϊκή υποστήριξη και αποφεύγει τις εκλογές, παρουσίασε ως καταστροφικό για την Ουκρανία το έργο του και τον ίδιο ως αποτυχημένο πολιτικό αλλά και… «μέτριο κωμικό». Του χρέωσε επίσης κατασπατάληση της οικονομικής βοήθειας που του προσέφεραν οι ΗΠΑ, επιρρίπτοντάς του ευθύνες και για το ξέσπασμα του πολέμου. Γενικά, όπως τόνισε, «έχει κάνει μια απαίσια δουλειά».
Ο Τζ. Ντ. Βανς, μιλώντας στο συντηρητικό μέσο «National Pulse» την Τετάρτη, δικαιολογώντας τα σφοδρά πυρά του Τραμπ, σημείωσε πως ο Ζελένσκι δεν έπρεπε να δημοσιοποιήσει τα «παράπονά» του, «μπορούσε να το κάνει σε μια κατ΄ιδίαν συζήτηση με Αμερικανούς διπλωμάτες. Επιτίθεται στις ΗΠΑ που είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο υπάρχει αυτή τη στιγμή η Ουκρανία. Και αυτό είναι επαίσχυντο. Και σίγουρα δεν είναι κάτι που θα μπορούσε να κάνει τον πρόεδρο των ΗΠΑ να κινηθεί σε αντίθετη κατεύθυνση».
«Έκανε το κλασικό λάθος των ηθοποιών» – «Θα ήταν δύο μέτρα κάτω από το χώμα χωρίς εμάς»
Τρεις κυβερνητικές πηγές, σχολιάζοντας τις δηλώσεις Βανς σχετικά με τη «συναισθηματική κατάσταση» του Τραμπ, ήταν μια – όχι και τόσο – συγκαλυμμένη απειλή για αποχώρηση του Ζελένσκι από την εξουσία. Η αντίληψη που κυριαρχεί στον Λευκό Οίκο είναι πως ο Ζελένσκι «καλόμαθε» με την αμέριστη υποστήριξη του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, αλλά και των χωρών του ΝΑΤΟ και τα κολακευτικά σχόλια που συνόδευαν το όνομά του στα ΜΜΕ.
«Ο Ζελένσκι είναι ένας ηθοποιός που διέπραξε ένα κοινό λάθος στο θέατρο: Άρχισε να πιστεύει ότι είναι ο χαρακτήρας που υποδυόταν στην τηλεόραση», ανέφερε ένας αξιωματούχος του Λευκού Οίκου που συμμετείχε σε συνομιλίες με τον Ζελενσκι.
«Ναι ήταν γενναίο που αντιστάθηκε στη Ρωσία. Αλλά θα ήταν δύο μέτρα κάτω από το χώμα εάν δεν είχαμε ξοδέψει τόσα χρήματα και θα πρέπει να αποχωρήσει από τη σκηνή με όλο το δράμα», σημείωσε μια από τις πηγές στο Axios, ενώ άλλος αξιωματούχος που επίσης συμμετείχε σε διαπραγματεύσεις με τον Ζελένσκι υπογράμμισε: «Δημιουργήσαμε ένα τέρας με τον Ζελένσκι. Και αυτοί οι εξοργισμένοι με τον Τραμπ Ευρωπαίοι, που δεν θα στείλουν στρατεύματα, του δίνουν τραγικές συμβουλές».
«Μέσα σε μια εβδομάδα, ο Ζελένσκι απέρριψε τον υπουργό Οικονομικών, τον υπουργό Εξωτερικών και τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, προτού τελικά προχωρήσει και σε μια δημόσια προσωπική προσβολή του προέδρου Τραμπ. Τι περίμενε δηλαδή να συμβεί ο Ζελένσκι;», σημείωσε.
«Καλό ή κακό το πιάτο η Ουκρανία θα πρέπει να το φάει»
Ο Ντόναλντ Τραμπ, όπως αναφερόταν και σε προηγούμενη ανάλυση στο iEidiseis.gr, έχει αποφασίσει όχι μόνο να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, βάσει του σχεδίου που προωθεί, αλλά και να αποκτήσει αυτά που πιστεύει πως αναλογούν στις ΗΠΑ ως αντάλλαγμα για την βοήθεια που έχει προσφέρει, ήτοι 500 δισεκατομμύρια από τον ορυκτό πλούτο της χώρας. «Αυτό είναι το αντάλλαγμα για να μη νιώθουμε ηλίθιοι», όπως έχει δηλώσει.
Και θα προσπαθήσει να κλείσει τη «δουλειά» με την παρούσα ή με την επόμενη ουκρανική ηγεσία. Για αυτό υπενθύμισε στον Ζελένσκι πως ο πολιτικός του χρόνος τελειώνει. «Θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα, διαφορετικά δεν θα του μείνει χώρα», ήταν η προειδοποίηση που του έστειλε.
Σύμφωνα με αξιωματούχους στο Axios, παρά την ανοιχτή σύγκρουση μεταξύ των δύο πλευρών, οι συζητήσεις για τον ορυκτό πλούτο συνεχίζονται και μια νέα πρόταση αναμένεται να τεθεί σύντομα στο τραπέζι μαζί με το σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου. Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, Μάικλ Γουόλτς, εμφανίστηκε βέβαιος πως αργά ή γρήγορα το Κίεβο θα υπογράψει τη συμφωνία, υποστηρίζοντας μάλιστα πως η ιδέα προτάθηκε αρχικά από τον ίδιο τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
«Λοιπόν, εδώ είναι η ουσία. Ο Πρόεδρος Ζελένσκι πρόκειται να υπογράψει αυτή τη συμφωνία και θα το δείτε πολύ σύντομα. Και αυτό είναι καλό για την Ουκρανία. Τι καλύτερο θα μπορούσε να περιμένει κανείς για την Ουκρανία από μια οικονομική εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ;», τόνισε.
Πολλοί επικριτές του Τραμπ χαρακτήρισαν τις απαιτήσεις του «εκβιαστικές», «μαφιόζικες» και «αποικιοκρατικές». Αλλά για τον Ντόναλντ Τραμπ όλα αυτά ελάχιστη σημασία έχουν εάν πρόκειται να πετύχει τον σκοπό του. Εξάλλου ο ίδιος πρόσφατα ανάρτησε φωτογραφία του στην οποία εμφανιζόταν με βλοσυρό ύφος και ένα καπέλο Fedora, το οποίο έχει συνδεθεί με το ντύσιμο των μαφιόζων από την εμβληματική σειρά ταινιών ο «Νονός». Η φωτογραφία συνοδευόταν από ένα λιτό αλλά σαφές μήνυμα: «FAFO» (F@@ around, Find out). Σε απλή μετάφραση: «Κάνε μ@@@@ες, να δεις τι θα πάθεις».
Αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ σχολίασε πως η συμφωνία που προωθείται ενδεχομένως είναι «ένα πιάτο που δεν πήγε καλά». Αλλά η Ουκρανία, πρόσθεσε, «θα πρέπει να το φάει γιατί ο Τραμπ έχει ξεκαθαρίσει ότι αυτό δεν είναι δικό μας πρόβλημα».
