Έπειτα από τριάντα χρόνια κυριαρχίας στη Νότια Αφρική, το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο (ANC), που βρισκόταν στην εξουσία μετά την απελευθέρωση της χώρας από το απαρτχάιντ και την εκλογή του Νέλσον Μαντέλα το 1994, έχασε την απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.
Σύμφωνα με τα χθεσινά αποτελέσματα της εκλογικής επιτροπής και έπειτα από την καταμέτρηση του 99,85% των ψήφων, το κόμμα του Προέδρου Σίριλ Ραμαφόζα συγκέντρωσε το 40,21% των ψήφων στις εκλογές της Τετάρτης (29/05) και υπέστη βαριά ήττα, πέφτοντας πολύ κάτω από το κρίσιμο όριο του 50%.
Η Δημοκρατική Συμμαχία (DA), το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης συγκέντρωσε το 21,79%. Το κόμμα uMkhonto weSizwe (MK) του πρώην Προέδρου Τζέικομπ Ζούμα, το οποίο δημιουργήθηκε λίγους μήνες πριν από τις εκλογές εξασφάλισε το 14,6%, ενώ το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς, Μαχητές για την Οικονομική Ελευθερία (EFF), παρέμεινε στο 9,48%.
Τα οριστικά αποτελέσματα των πιο αμφίρροπων εκλογών στη δημοκρατική ιστορία της Νότιας Αφρικής αναμένεται να ανακοινωθούν την Κυριακή (02/06), αλλά ήδη κάποιοι υποψήφιοι, κυρίως ο Τζέικομπ Ζούμα, τα αμφισβητούν.
«Κανείς δεν θα πρέπει να ανακοινώσει (τα αποτελέσματα). Αν αυτό γίνει, θα μας προκαλέσετε», προειδοποίησε ο 82χρονος πρώην Πρόεδρος. Η σύντομη φυλάκισή του τον Ιούλιο του 2021 προκάλεσε, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, σοβαρές ταραχές, στις οποίες έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 350 άνθρωποι.
Μέχρι στιγμής, το πανίσχυρο ANC κέρδισε όλες τις εθνικές εκλογές με μεγάλη πλειοψηφία. Ωστόσο, αυτή τη φορά νίκησε η απογοήτευση μεταξύ των Νοτιοαφρικανών. Στη χώρα με τη δεύτερη ισχυρότερη βιομηχανία στην Αφρική, η ανεργία πλήττει το ένα τρίτο όσων είναι σε ηλικία εργασίας και κυρίως τους νέους. Η φτώχεια επιδεινώνεται όπως και οι ανισότητες, ενώ η εγκληματικότητα σπάει ρεκόρ.
Μειωμένη συμμετοχή
Στην καθημερινότητα, οι επαναλαμβανόμενες διακοπές ρεύματος θυμίζουν πόσο μακριά βρίσκεται ακόμη από την εκπλήρωσή του το όνειρο για πρόσβαση για όλους στην εκπαίδευση, στην κατοικία και στις βασικές υπηρεσίες, δέσμευση που είχε κάνει το ANC μετά το τέλος του απαρτχάιντ.
Ακόμη χειρότερα, η εμπιστοσύνη προς το κόμμα μειώθηκε μετά το ξέσπασμα, τα τελευταία χρόνια, σειράς σκανδάλων στα οποία εμπλέκονταν αξιωματούχοι του. Το 2019, το ANC είχε συγκεντρώσει το 57% των ψήφων, έναντι του 70% το 2004. Εξάλλου και η συμμετοχή ήταν μειωμένη σε αυτές τις εκλογές, πέφτοντας στο 58,6%, έναντι του 66% στις προηγούμενες.
Μετά την ανακοίνωση των οριστικών αποτελεσμάτων, οι 400 βουλευτές θα συνεδριάσουν μέσα στον Ιούνιο για να εκλέξουν τον νέο Πρόεδρο της χώρας. Μπροστά στις αντιδράσεις που ήδη έχουν προκύψει, ο πρόεδρος της εκλογικής επιτροπής, Μοσότο Μοέπια, διαβεβαίωσε ότι θα εξεταστούν «όλα όσα παρουσιαστούν» στην επιτροπή, η οποία ζήτησε την ανακαταμέτρηση ψήφων σε 24 περιπτώσεις.
Το ANC, που μέχρι πρότινος διέθετε 230 έδρες, παραμένει το μεγαλύτερο πολιτικό κόμμα, αλλά με βάση τα νέα δεδομένα θα πρέπει να αρχίσει διαπραγματεύσεις για την εύρεση συμμάχων.
«Κανένας συμβιβασμός»
Σε αυτό το στάδιο υπάρχουν πολλές εικασίες για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης, με ειδικούς και παρατηρητές να αναμένουν κυβέρνηση συνασπισμού. Αν το ANC αποφασίσει να προσεγγίσει το DA, θα πρέπει να κάνει υποχωρήσεις, καθώς το φιλελεύθερο κόμμα τάσσεται υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων και της απορρύθμισης της οικονομίας.
Για να συνεργαστεί με το EFF και τον Τζούλιους Μαλέμα, το ANC θα πρέπει να καταλήξει σε κάποιο συμβιβασμό με τους Μαχητές για την Οικονομική Ελευθερία, οι οποίοι ζητούν ριζικές μεταρρυθμίσεις, όπως η αναδιανομή γης στους μαύρους χωρίς την παροχήα αποζημίωσης στους τρέχοντες ιδιοκτήτες και εθνικοποίηση οικονομικών τομέων-κλειδί.
«Δεν είμαστε απελπισμένοι και δεν θα κάνουμε κανένα συμβιβασμό στις διεκδικήσεις και τις αρχές μας», τόνισε ο Τζούλιους Μαλέμα το Σάββατο (01/06). Εξάλλου, το κόμμα MK, που συγκεντρώνει τις περισσότερες ψήφους (45,9%) στην επαρχία Κουαζούλου-Νατάλ, παραδοσιακό προπύργιο του ANC, εμφανίζεται τρίτο κόμμα σε δύναμη σε εθνικό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, ο 71χρονος Σιρίλ Ραμαφόζα και ο 82χρονος Τζέικομπ Ζούμα είναι παλιοί πολιτικοί εχθροί και δεν φαίνεται πιθανή μια συνεργασία τους.
Τέλος, έχει αρχίσει να αναφέρεται το ενδεχόμενο το ANC να συνεχίσει να κυβερνά παρά το γεγονός ότι έχει χάσει την απόλυτη πλειοψηφία, έπειτα από συμφωνία με κάποια κόμματα σε βασικά θέματα όπως ο προϋπολογισμός ή έπειτα από τη δέσμευσή τους να μην στηρίξουν πρόταση μομφής εναντίον του.
