Εξ αρχής πολλοί εκτιμούσαν πως οι εκλογές στην Καταλονία θα ήταν κρίσιμες για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ισπανία. Ωστόσο το αποτέλεσμα άνοιξε μια πολύ βαθύτερη συζήτηση στη χώρα, με ένα ιστορικό ερώτημα: Μήπως βρισκόμαστε σε ένα τέλος εποχής για τους Καταλανούς αυτονομιστές.
Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, συγκεκριμένα από το 1984, τα καταλανικά αυτονομιστικά κόμματα απέτυχαν να εξασφαλίσουν την πλειοψηφία των εδρών στο περιφερειακό κοινοβούλιο, καθώς πολλοί ψηφοφόροι είτε απήχαν είτε στράφηκαν στον σοσιαλιστή Σαλβαδόρ Ίλα, τον μετριοπαθή πρώην υπουργό Υγείας, ο οποίος κατά την προεκλογική του εκστρατεία στην Καταλονία ανέδειξε μια σειρά από κοινωνικά ζητήματα κόντρα στην ιδέα της αυτονομίας.
Η νίκη των σοσιαλιστών δεν συνοδεύτηκε από ένα ικανό ποσοστό για την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, εντούτοις αποτελεί ένα σημαντικό πλήγμα στους αυτονομιστές και στα σχέδια για ανεξαρτησία της Καταλονίας, τα οποία εξακολουθούν να προβάλλονται ως βασική τους θέση.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι Σοσιαλιστές καταλαμβάνουν 42 έδρες από τις 135 του περιφερειακού κοινοβουλίου, ενώ το ισχυρότερο αυτονομιστικό κόμμα «Junts» βρέθηκε στη δεύτερη θέση με 35 έδρες. Ακολουθούν το πιο μετριοπαθές αυτονομιστικό κόμμα Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) με 20 έδρες και το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα με 15 έδρες. Σχετικά με το τελευταίο, αξίζει να σημειωθεί πως αν και τέταρτο κατέγραψε μια σημαντική αύξηση από την προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση στην Καταλονία, όταν είχε λάβει μόλις 3 έδρες. Ιδιαίτερα χαμηλή ήταν συμμετοχή, η οποία κινήθηκε στο 58%.
Πολιτικοί αναλυτές στην Ισπανία αναφέρουν πως πλέον οι αυτονομιστές, που ηγήθηκαν του δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία του 2017, το οποίο κρίθηκε παράνομο βυθίζοντας σε μια πρωτοφανή θεσμική κρίση τη χώρα, βρίσκονται αντιμέτωποι με μια υπαρξιακή απειλή. Το αυτονομιστικό κίνημα φαίνεται να χάνει τη δυναμική του, αλλά και την ενότητά του, σημειώνουν στο Reuters.
Αντίθετα, υπογραμμίζουν πως θα πρέπει να εκληφθεί ως μια νίκη για τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, ο οποίο πόνταρε στην εξομάλυνση των σχέσεων με την Καταλονία. Μεταξύ άλλων, προσέφερε χάρη και αμνηστία στους καταδικασμένους και διωκόμενους ηγέτες των αυτονομιστών, μια απόφαση που ελήφθη πριν από τις εθνικές εκλογές και ακόμη εκκρεμεί προς έγκριση από το ισπανικό κοινοβούλιο. Η συγκεκριμένη πολιτική κίνηση χαρακτηρίστηκε ως υψηλού ρίσκου, ωστόσο ο Σάντσεθ παρέμεινε σταθερός σε αυτήν παρά τις οργισμένες αντιδράσεις από τη Δεξιά και την Ακροδεξιά. Υποστήριξε πως η αμνηστία θα βοηθούσε να «γυρίσει η σελίδα» στη διαμάχη με την Καταλονία και να μειώσει τις εντάσεις. Και φαίνεται πως δικαιώθηκε.
Όπως σχολιάζει το Politico εκ των πραγμάτων αποδείχθηκε πως άφησε αυτονομιστικά κόμματα χωρίς «εχθρούς» και με αυτόν τον τρόπο περιόρισε το αίσθημα της αντίστασης ενάντια στην κεντρική ισπανική διοίκηση, που τα ισχυροποιούσε. Πολλοί Καταλανοί σε αυτή την εκλογική διαδικασία εστίασαν περισσότερο σε ζητήματα ποιότητας ζωής, για καλύτερα σχολεία, νοσοκομεία και στέγαση. Αυτό, σημειώνουν πολιτικοί αναλυτές, αντανακλάται και στο αποτέλεσμα του Δεξιού Λαϊκού Κόμματος.
Ο Σαλβαδόρ Ίλα μετά τη νίκη του έκανε λόγο για μια «νέα εποχή» στην Καταλονία. Πάντως, με δεδομένο ότι κανένα κόμμα δεν κατάφερε να συγκεντρώσει την απαιτούμενη πλειοψηφία (68 έδρες) και καθώς οι ιδεολογικές διαφορές μεταξύ τους χαρακτηρίζονται έως και «αγεφύρωτες», είναι πιθανό η Καταλονία να περιέλθει σε ένα πολιτικό αδιέξοδο που θα οδηγούσε σε μια επανάληψη των εκλογών για τον σχηματισμό τοπικής κυβέρνησης. Μια πιθανή λύση είναι η συνεργασία των Σοσιαλιστών με τα αυτονομιστικά κόμματα, ωστόσο η ηγεσία του ERC, σε μια πρώτη αντίδραση, δήλωσε πως σκοπεύει να μείνει στην αντιπολίτευση.
Από την πλευρά του, ο ηγέτης του Junts, Κάρλες Πουτζδεμόν, ανέφερε ότι το κόμμα του είχε καλές επιδόσεις (σ.σ. κέρδισε 3 επιπλέον έδρες), ωστόσο παραδέχτηκε πως η προσέλευση των αυτονομιστών ψηφοφόρων ήταν χαμηλή και χωρίς στήριξη από τα άλλα αυτονομιστικά κόμματα, οι επιλογές είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Προειδοποίησε ωστόσο πως εάν οι Σοσιαλιστές αποφασίσουν να συμμαχήσουν με το Λαϊκό Κόμμα για τον σχηματισμό κυβέρνησης στην Καταλονία, τότε το Junts θα αποσύρει την υποστήριξη του από την κυβέρνηση μειοψηφίας του Πέδρο Σάντσεθ, κάτι που θα πυροδοτούσε νέα αστάθεια σε εθνικό πλέον επίπεδο.
Ο Κάρλες Πουτζδεμόν είχε δηλώσει στο παρελθόν πως θα αποσυρόταν από την ενεργό πολιτική εάν αποτύγχανε να γίνει πρόεδρος της Καταλονίας σε αυτές τις εκλογές. Φαίνεται όμως πως ακόμη δεν είναι έτοιμος για κάτι τέτοιο και αυτό περιπλέκει την κατάσταση για τους Σοσιαλιστές και τον Πέδρο Σάντσεθ, ο οποίος δεν έχει την πολυτέλεια έρθει σε ρήξη με τον ηγέτη των Καταλανών αυτονομιστών. Για να περάσει ένα νομοσχέδιο από τη Βουλή χρειάζεται τους επτά βουλευτές του Junts.
Το καταλανικό κοινοβούλιο έχει προθεσμία μέχρι τα μέσα Αυγούστου για να επιλέξει τη νέα τοπική ηγεσία και παρότι όλοι δηλώνουν πως δεν επιθυμούν νέες εκλογές, κανείς δεν μπορεί να δηλώσει με βεβαιότητα πως θα καταλήξουν σε μια συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Σε κάθε περίπτωση, μιλώντας στο Reuters η πολιτική αναλύτρια και ιστορικός Χοάν Εσκίγιες τόνισε πως ό,τι κι αν συμβεί στη συνέχεια ο «τίτλος» για το αποτέλεσμα των εκλογών στην Καταλονία είναι η πτώση των αυτονομιστών: «Το κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας φαίνεται να έχει ξεμείνει από ιδέες που θα πείσουν ή θα κινητοποιήσουν τους ανθρώπους όπως συνέβαινε στο παρελθόν».
