Τριγμοί στην άνευ όρων υποστήριξη του Ισραήλ στην επίθεση στη Γάζα, με το διπλωματικό παρασκήνιο να παίρνει «φωτιά», ειδικά μετά το φιάσκο για το «αρχηγείο» της Χαμάς στο νοσοκομείο.
Δημοσίως, ο Τζο Μπάιντεν έδωσε ένα σαφές «πράσινο φως» στο Ισραήλ για να συνεχίσει τη στρατιωτική εκστρατεία στη Γάζα το βράδυ της Τετάρτης. Ο Αμερικανός πρόεδρος ενέκρινε τον ισχυρισμό ότι η Χαμάς χρησιμοποιεί το νοσοκομείο al-Shifa ως αρχηγείο.
Και οι δηλώσεις του Μπάιντεν στο Σαν Φρανσίσκο μετά τη συνάντηση με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ είναι βέβαιο ότι προκαλούν ενθουσιασμό στον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπένιαμιν Νετανιάχου. Αλλά η συμπεριφορά των ΗΠΑ από την έναρξη του πολέμου είναι η παροχή υποστήριξης δημοσίως, παράλληλα με τη νουθεσία για προσοχή, ιδιωτικά. Εξ ου και στο παρασκήνιο οι εντάσεις κλιμακώνονται και τα ζητήματα γύρω από την ισραηλινή στρατηγική παραμένουν άλυτα, επισημαίνει ο διπλωματικός συντάκτης του Guardian, Πάτρικ Γουίντουρ.
Η ειλικρινής παραδοχή του Έλι Κοέν, του υπουργού Εξωτερικών του Ισραήλ, τη Δευτέρα ότι το Ισραήλ είχε περιθώριο «δύο με τρεις εβδομάδες» προτού κληθεί να αντιμετωπίσει μια σημαντική διπλωματική πίεση για κατάπαυση του πυρός, μπορεί να αποδειχθεί αισιόδοξη. Λέγεται ότι ο Ισραηλινός στρατός έχει ετοιμάσει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σχέδια πολεμικών επιχειρήσεων, ανάλογα με το πολιτικό περιβάλλον που θα διαμορφωθεί.
Το Ισραήλ υπό διπλωματική πίεση
Οι ενδείξεις ότι το Ισραήλ βρίσκεται υπό πίεση πλέον βγαίνουν στην επιφάνεια. Πώς έχουν τα δεδομένα:
Στο Σαν Φρανσίσκο, ο Μπάιντεν δήλωσε ότι ο τρόπος που έγινε η επιδρομή στο νοσοκομείο al-Shifa, στη βόρεια Γάζα, έδειξε ότι το Ισραήλ έχει αλλάξει. Είπε: «Είναι μια διαφορετική ιστορία από αυτή που πιστεύω ότι συνέβαινε πριν – έναν αδιάκριτο βομβαρδισμό», υπονοώντας ότι οι ΗΠΑ είχαν ζητήσει να ακολουθήσει το Ισραήλ διαφορετική τακτική.
Την ίδια ώρα, αξιωματούχοι στη Δύση συνεχίζουν να εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τη μελλοντική στρατηγική του Ισραήλ.
Ένας Βρετανός διπλωμάτης σημείωσε: «Αυτή η ιδέα των ασφαλών ζωνών [σ.σ. για τους πολίτες της Γάζας] μας κάνει πολύ επιφυλακτικούς. Πρέπει να βεβαιωθεί ότι δεν θέτουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο, εγκαθιστώντας τους σε μια τοποθεσία. Τα Ηνωμένα Έθνη είναι πολύ διστακτικά σχετικά με τις ασφαλείς ζώνες και έχουν 100% δίκιο γιατί όλοι θυμούνται τι συνέβη στη Σρεμπρένιτσα, το βόρειο Ιράκ και τη Ρουάντα. Ναι, μπορεί να γίνει ένα στρατόπεδο με σκηνές στην αριστερή πλευρά της Γάζας, 5 χλμ πάνω από την ακτή και 1 χλμ μέσα, μπορεί να φαίνεται καλό στα χαρτιά, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορεί να γίνει αν δεν υπάρχει συμφωνία όλων για τα όπλα».
Ομοίως, η επιδρομή στο νοσοκομείο al-Shifa δεν έχει εκληφθεί στο Ισραήλ και στον αμερικανικό Τύπο όπως ακριβώς την παρουσίασε ο Μπάιντεν. Ήταν υψηλού ρίσκου καθώς, σύμφωνα με τους ισραηλινούς ισχυρισμούς που υποστηρίζουν και οι ΗΠΑ, θα αποκάλυπτε ότι η Χαμάς είχε πράγματι χρησιμοποιήσει το νοσοκομείο ως κέντρο διοίκησης.
Φιάσκο με τις «αποδείξεις» για τη Χαμάς
Τα αποδεικτικά στοιχεία που παρήχθησαν μέχρι στιγμής και οι περιορισμένοι όροι με τους οποίους επιτρεπόταν στους δημοσιογράφους να δουν τα στοιχεία που ανακαλύφθηκαν μέσα στο νοσοκομείο, είναι στην καλύτερη περίπτωση διφορούμενα και, στη χειρότερη, απογοητευτικά.
Η ανάλυση της Jerusalem Post, η οποία υποστηρίζεται ευρέως από έρευνες των New York Times, ρώτησε πώς είχαν «εξαφανιστεί» 2.000 μαχητές της Χαμάς. Διπλωμάτες της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κατάρ, με δηλώσεις τους απέρριψαν τους ισραηλινούς ισχυρισμούς.
Το Ισραήλ μπορεί εύλογα να υποστηρίξει ότι χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να ψάξει σε ένα τεράστιο συγκρότημα και να σκάψει βαθιά κάτω από το κτίριο… Αλλά για περισσότερο χρόνο ήταν και η έκκληση των επιθεωρητών όπλων του ΟΗΕ στο Ιράκ το 2003 και τελικά προέκυψε ένα αποτέλεσμα – ντροπή.
Οι περισσότεροι δυτικοί αξιωματούχοι τείνουν περισσότερο να πιστεύουν το Ισραήλ παρά τη Χαμάς και είναι εντυπωσιακό ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών πριν από την επιδρομή ισχυρίστηκαν ανεξάρτητα ότι η Χαμάς είχε διαπράξει έγκλημα πολέμου εγκαθιστώντας ένα διοικητήριο στο νοσοκομείο. Αλλά σε έναν εξαιρετικά πολωμένο πόλεμο, κάθε πλευρά θα ερμηνεύσει τα στοιχεία ώστε να ταιριάζει κατά το δοκούν.
Οι ΗΠΑ φαίνονται επίσης δυσαρεστημένες με όσα ακούνε για τα μεταπολεμικά σχέδια του Ισραήλ. Σε συνέντευξή του στους Financial Times, ο Ισραηλινός πρόεδρος, Isaac Herzog, επέμεινε ότι το Ισραήλ δεν μπορούσε να αφήσει κενό στη Γάζα και ότι αυτό θα απαιτούσε μια πολύ ισχυρή ισραηλινή παρουσία. Ενώ έλεγε αυτό, ο Μπάιντεν επαναλάμβανε ότι μια εκ νέου κατάληψη της Γάζας από το Ισραήλ θα ήταν πολύ μεγάλο λάθος.
Στη Νέα Υόρκη, η απεσταλμένη των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ, είπε ότι μια βιώσιμη ειρήνη πρέπει να θέσει «τις φωνές και τις φιλοδοξίες του παλαιστινιακού λαού στο επίκεντρο της διακυβέρνησης μετά την κρίση στη Γάζα». Και πρόσθεσε:
«Πρέπει να περιλαμβάνει διακυβέρνηση υπό την ηγεσία των Παλαιστινίων και τη Γάζα ενωμένη με τη Δυτική Όχθη υπό την Παλαιστινιακή Αρχή. Πρέπει να περιλαμβάνει έναν βιώσιμο μηχανισμό για την ανοικοδόμηση στη Γάζα. Και πρέπει να διασφαλίσει ότι δεν θα χρησιμοποιηθεί η Γάζα ως «πλατφόρμα» για τρομοκρατία ή βίαιες επιθέσεις. Και πρέπει να περιλαμβάνει μια πορεία προς μια λύση δύο κρατών». Αυτή η θέση βάζει τις ΗΠΑ και το Ισραήλ σε κάποια απόσταση.
Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πιθανό να θεωρηθεί σημαντική η απόφαση των ΗΠΑ να απόσχουν αντί να ασκήσουν βέτο στο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητά παρατεταμένη ανθρωπιστική παύση την Τετάρτη. Ήταν η πέμπτη προσπάθεια του ΟΗΕ να καταλήξει σε μια κοινή θέση.
Στις 18 Οκτωβρίου, οι ΗΠΑ είχαν σηκώσει ένα «μοναχικό χέρι» για να ασκήσουν βέτο σε ένα πιο φιλόδοξο ψήφισμα της Βραζιλίας υπό τη βάση ότι το ψήφισμα δεν επέκρινε τη Χαμάς, ούτε διεκδικούσε το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα. Το τελευταίο ψήφισμα, που συντάχθηκε από τη Μάλτα, δεν περιείχε επίσης κριτική στη Χαμάς – μια παρατήρηση από τον απεσταλμένο των ΗΠΑ στο Συμβούλιο Ασφαλείας – αλλά οι ΗΠΑ ένιωσαν ξεκάθαρα ότι το κλίμα της διπλωματικής και της κοινής γνώμης είχε στριμώξει αρκετά το Ισραήλ τον περασμένο μήνα.
Ήταν η πρώτη φορά που το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ είχε καταλήξει σε μια συλλογική άποψη για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη από το 2016. Το ψήφισμα μπορεί να ήταν μια χλιαρή έκκληση για παύσεις και το Ισραήλ το απέρριψε αμέσως. Αλλά όπως σημείωσε ένας παρατηρητής ΜΚΟ, μερικές φορές δεν χρειάζεται να είσαι μετεωρολόγος για να ξέρεις από ποια πλευρά φυσάει ο άνεμος.
Τα επακόλουθα στον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας
Υπάρχει, επίσης, μια ακόμη ανησυχία. Οι δυτικές πρωτεύουσες ανησυχούν βαθύτατα από το δευτερογενές αποτέλεσμα της Γάζας στην υποστήριξη για κυρώσεις κατά της Ρωσίας λόγω της εισβολής στην Ουκρανία.
Ένας Βρετανός, τέως ανώτερος διπλωμάτης, σημείωσε αυτή την εβδομάδα: «Υπάρχει μεγάλη δυσπιστία εδώ και μια υποψία μεταξύ των ηγετών όταν τους παροτρύνουμε να επιβάλουν κυρώσεις. Αυτό φοβάμαι ότι θα χειροτερέψει εξαιτίας αυτού που συμβαίνει στη Γάζα αυτή τη στιγμή, όπου πιστεύουν ότι έχουμε δυο μέτρα και σταθμά και δίνουμε άνευ όρων υποστήριξη στο Ισραήλ. Επομένως, όσο πιο γρήγορα τελειώσει η Γάζα τόσο το καλύτερο, αλλά θα εκπλαγώ αν δεν υπάρχουν επιπτώσεις από αυτό».
Σε τελική ανάλυση, αυτό μπορεί να καταλήξει σε πολιτικούς σκοπιμότητες. Ο Νετανιάχου, κρίνοντας από τις δημοσκοπήσεις, δεν έχει άλλη επιλογή παρά να οργώσει με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να ανακτήσει τον μανδύα του «κυρίου για την Ασφάλεια» και να σώσει τη δουλειά του εξαλείφοντας τη Χαμάς.
Αλλά ο Μπάιντεν, φίλος του Ισραήλ αλλά όχι του Νετανιάχου, έχει να κάνει τους δικούς του υπολογισμούς. Η δύναμη των ΗΠΑ βασίζεται στην ποιότητα και το εύρος των διεθνών συμμαχιών τους, τη λεγόμενη «ασπίδα της δημοκρατίας».
Αυτή η ασπίδα φαίνεται χτυπημένη στον βαθμό που το Ιράν, παίζοντας ένα έξυπνο διπλωματικό παιχνίδι, διευρύνει τις φιλίες του σε όλη τη Μέση Ανατολή. Η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, χωρίς φίλους της Χαμάς, θέλουν να τελειώσει αυτός ο πόλεμος.
Το πιο ανησυχητικό για τον Τζο Μπάιντεν, είναι τι λέει ο αμερικανικός λαός. Δημοσκόπηση των Reuters-Ipsos έδειξε ότι το 68% των Αμερικανών υποστηρίζει την κατάπαυση του πυρός. Το να συμφωνήσει σήμερα το 68% των Αμερικανών για οτιδήποτε είναι τουλάχιστον εντυπωσιακό.
