Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν να στείλουν πυρομαχικά διασποράς στην Ουκρανία για να βοηθήσουν τον στρατό της να απωθήσει τις ρωσικές δυνάμεις που έχουν οχυρωθεί κατά μήκος των γραμμών του μετώπου. Η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν θα στείλει χιλιάδες από αυτά στο πλαίσιο ενός νέου πακέτου στρατιωτικής βοήθειας ύψους 800 εκατ. δολαρίων, σύμφωνα με ανθρώπους που γνωρίζουν την απόφαση, οι οποίοι δεν είχαν λ άδεια να τη συζητήσουν δημοσίως πριν από την επίσημη ανακοίνωση και μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Η κίνηση αυτή θα προκαλέσει πιθανότατα την οργή ορισμένων συμμάχων και ανθρωπιστικών ομάδων που αντιτίθενται εδώ και καιρό στη χρήση βομβών διασποράς. Οι υποστηρικτές αυτών των όπλων ισχυρίζονται ότι η Ρωσία έχει ήδη χρησιμοποιήσει το αμφιλεγόμενο όπλο στην Ουκρανία και ότι τα πυρομαχικά που θα παρέχουν οι ΗΠΑ έχουν μειωμένο ποσοστό αποτυχίας, πράγμα που σημαίνει ότι θα υπάρχουν πολύ λιγότερες μη ανατιναγμένες βόμβες που μπορεί να οδηγήσουν σε ακούσιους θανάτους αμάχων.
Ακολουθεί μια ματιά από στο τι είναι τα πυρομαχικά διασποράς, πού έχουν χρησιμοποιηθεί και γιατί οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να τα παράσχουν τώρα στην Ουκρανία.
Τι είναι τα πυρομαχικά διασποράς;
Ένα πυρομαχικό διασποράς είναι μια βόμβα που ανοίγει στον αέρα και απελευθερώνει μικρότερα «βομβίδια» σε μια ευρεία περιοχή. Τα βομβίδια έχουν σχεδιαστεί για να εξουδετερώνουν άρματα μάχης και εξοπλισμό, καθώς και στρατεύματα, πλήττοντας ταυτόχρονα πολλούς στόχους.
Τα πυρομαχικά εκτοξεύονται από τα ίδια όπλα πυροβολικού που οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι έχουν ήδη παράσχει στην Ουκρανία για τον πόλεμο -όπως τα οβιδοβόλα- και ο τύπος πυρομαχικών διασποράς που σχεδιάζουν να στείλουν οι ΗΠΑ βασίζεται σε ένα κοινό βλήμα των 155 χιλιοστών που χρησιμοποιείται ήδη ευρέως σε όλο το πεδίο της μάχης. Σε προηγούμενες συγκρούσεις, τα πυρομαχικά διασποράς είχαν υψηλό ποσοστό αποτυχίας, πράγμα που σήμαινε ότι χιλιάδες από τα μικρότερα βομβίδια που δεν εξερράγησαν παρέμεναν πίσω και σκότωναν και ακρωτηρίαζαν ανθρώπους δεκαετίες αργότερα. Οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν για τελευταία φορά τα πυρομαχικά διασποράς στο Ιράκ το 2003 και αποφάσισαν να μην συνεχίσουν να τα χρησιμοποιούν καθώς η σύγκρουση μετατοπίστηκε σε πιο αστικά περιβάλλοντα με πυκνότερους άμαχους πληθυσμούς.
Την Πέμπτη, ο ταξίαρχος Πατ Ράιντερ δήλωσε ότι το Υπουργείο Άμυνας διαθέτει «πολλαπλές παραλλαγές» των πυρομαχικών και «αυτές που εξετάζουμε να παράσχουμε δεν θα περιλαμβάνουν παλαιότερες παραλλαγές με [ποσοστά] αποτυχίας που είναι υψηλότερα από 2,35 τοις εκατό».
Γιατί προσφέρονται τώρα στην Ουκρανία;
Για περισσότερο από ένα χρόνο, οι ΗΠΑ έχουν ανατρέξει στα δικά τους αποθέματα παραδοσιακών πυρομαχικών 155 χιλιοστών και έχουν στείλει περισσότερα από δύο εκατομμύρια βλήματα στην Ουκρανία. Οι σύμμαχοι σε όλο τον κόσμο έχουν παράσχει εκατοντάδες χιλιάδες ακόμη.
Ένα βλήμα των 155 χιλιοστών μπορεί να πλήξει στόχους σε απόσταση 24-32 χιλιομέτρων (15-20 μίλια), καθιστώντας τα πυρομαχικά αυτά το αγαπημένο πυρομαχικό των ουκρανικών χερσαίων στρατευμάτων που προσπαθούν να πλήξουν εχθρικούς στόχους από απόσταση.
Οι ουκρανικές δυνάμεις καταναλώνουν χιλιάδες βλήματα την ημέρα πολεμώντας τους Ρώσους.
Ο Yehor Cherniev, μέλος του ουκρανικού κοινοβουλίου, δήλωσε στους δημοσιογράφους σε εκδήλωση του German Marshall Fund στις ΗΠΑ νωρίτερα φέτος ότι το Κίεβο θα χρειαστεί πιθανότατα να ρίχνει 7.000 έως 9.000 από αυτά καθημερινά σε εντατικοποιημένες αντεπιθέσεις. Η παροχή τέτοιου όγκου πυρομαχικών ασκεί σημαντική πίεση στα αποθέματα των ΗΠΑ και των συμμάχων.
Η βόμβα διασποράς είναι μια ελκυστική επιλογή επειδή θα βοηθούσε την Ουκρανία να καταστρέψει περισσότερους στόχους με λιγότερες βολές, και δεδομένου ότι οι ΗΠΑ δεν τις έχουν χρησιμοποιήσει σε συγκρούσεις από το 2003, έχουν μεγάλες ποσότητες σε αποθήκες στις οποίες μπορούν να έχουν γρήγορη πρόσβαση, δήλωσε ο Ryan Brobst, ερευνητής αναλυτής του Ιδρύματος για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών. Σε επιστολή κορυφαίων Ρεπουμπλικανών της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Γερουσίας προς την κυβέρνηση Μπάιντεν, τον Μάρτιο του 2023, αναφέρεται ότι οι ΗΠΑ μπορεί να έχουν στη διάθεσή τους έως και τρία εκατομμύρια πυρομαχικά διασποράς και προτρέπουν τον Λευκό Οίκο να στείλει τα πυρομαχικά για να μειωθεί η πίεση στις πολεμικές προμήθειες των ΗΠΑ.
«Τα πυρομαχικά διασποράς είναι πιο αποτελεσματικά από τα μοναδιαία βλήματα πυροβολικού, επειδή προκαλούν ζημιές σε ευρύτερη περιοχή», δήλωσε ο Brobst. «Αυτό είναι σημαντικό για την Ουκρανία, καθώς προσπαθεί να εκκαθαρίσει βαριά οχυρωμένες ρωσικές θέσεις».
Η αξιοποίηση των αμερικανικών αποθεμάτων πυρομαχικών διασποράς θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την έλλειψη οβίδων της Ουκρανίας και να ανακουφίσει την πίεση στα αποθέματα των 155 χιλιοστών στις ΗΠΑ και αλλού, δήλωσε ο Brobst.
Είναι η χρήση τους έγκλημα πολέμου;
Η χρήση των βομβών διασποράς από μόνη της δεν παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, αλλά η χρήση τους εναντίον αμάχων μπορεί να αποτελεί παραβίαση. Όπως σε κάθε χτύπημα, ο προσδιορισμός ενός εγκλήματος πολέμου απαιτεί να εξεταστεί κατά πόσον ο στόχος ήταν νόμιμος και εάν ελήφθησαν προφυλάξεις για την αποφυγή απωλειών μεταξύ των αμάχων.
«Το μέρος του διεθνούς δικαίου όπου αυτό αρχίζει να παίζει [ρόλο], όμως, είναι οι επιθέσεις χωρίς διακρίσεις με στόχο αμάχους», δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Associated Press ο αναπληρωτής διευθυντής όπλων του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Mark Hiznay. «Έτσι, αυτό δεν σχετίζεται απαραίτητα με τα όπλα, αλλά με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται τα όπλα». Στη σύμβαση για την απαγόρευση της χρήσης των βομβών διασποράς έχουν προσχωρήσει περισσότερες από 120 χώρες, οι οποίες συμφώνησαν να μην χρησιμοποιούν, παράγουν, μεταφέρουν ή αποθηκεύουν τα όπλα και να τα καθαρίζουν μετά τη χρήση τους. Οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Ουκρανία δεν έχουν υπογράψει τη συμφωνία.
Πού έχουν χρησιμοποιηθεί;
Οι βόμβες έχουν αναπτυχθεί σε πολλές πρόσφατες συγκρούσεις, μεταξύ των οποίων και σε περιπτώσεις όπου εμπλέκονται δυνάμεις των ΗΠΑ.
Οι ΗΠΑ αρχικά θεώρησαν τις βόμβες διασποράς αναπόσπαστο μέρος του οπλοστασίου τους κατά τη διάρκεια της εισβολής στο Αφγανιστάν που ξεκίνησε το 2001, σύμφωνα με το HRW (Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). Η ομάδα εκτίμησε ότι ο συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ έριξε περισσότερες από 1.500 βόμβες διασποράς στο Αφγανιστάν κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων ετών της σύγκρουσης.
Το Υπουργείο Άμυνας όφειλε μέχρι το 2019 να σταματήσει τη χρήση οποιουδήποτε πυρομαχικού διασποράς με ποσοστό μη εκραγμένων πυρομαχικών μεγαλύτερο από 1%. Αλλά η κυβέρνηση Τραμπ αναίρεσε αυτή την πολιτική, επιτρέποντας στους διοικητές να εγκρίνουν τη χρήση τέτοιων πυρομαχικών.
Τα συριακά κυβερνητικά στρατεύματα χρησιμοποιούσαν συχνά πυρομαχικά διασποράς -που προμηθεύονταν από τη Ρωσία- εναντίον προπυργίων της αντιπολίτευσης κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της χώρας, πλήττοντας συχνά πολιτικούς στόχους και υποδομές.
Και το Ισραήλ τα χρησιμοποίησε σε μη στρατιωτικές περιοχές στο νότιο Λίβανο, μεταξύ άλλων κατά τη διάρκεια της εισβολής του 1982.
Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τα Ηνωμένα Έθνη κατηγόρησαν το Ισραήλ ότι έριξε έως και τέσσερα εκατομμύρια πυρομαχικά διασποράς στο Λίβανο κατά τη διάρκεια του πολύμηνου πολέμου του με τη Χεζμπολάχ το 2006. Αυτό άφησε πυρομαχικά που δεν εξερράγησαν να απειλούν τους αμάχους του Λιβάνου μέχρι σήμερα.
Ο συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη έχει επικριθεί για τη χρήση βομβών διασποράς στον πόλεμο με τους υποστηριζόμενους από το Ιράν αντάρτες Χούτι που έχει καταστρέψει τη νότια αραβική χώρα. Το 2017, η Υεμένη ήταν η δεύτερη πιο θανατηφόρα χώρα για τα πυρομαχικά διασποράς μετά τη Συρία, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Τα παιδιά έχουν σκοτωθεί ή ακρωτηριαστεί πολύ μετά την αρχική πτώση των πυρομαχικών, γεγονός που καθιστά δύσκολο να γνωρίζουμε τον πραγματικό απολογισμό.
Τη δεκαετία του 1980, οι Ρώσοι έκαναν μεγάλη χρήση βομβών διασποράς κατά τη διάρκεια της 10ετούς εισβολής τους στο Αφγανιστάν. Ως αποτέλεσμα δεκαετιών πολέμου, η αφγανική ύπαιθρος παραμένει μια από τις πιο βαριά ναρκοθετημένες χώρες στον κόσμο.
Τι συμβαίνει στην Ουκρανία;
Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει βόμβες διασποράς στην Ουκρανία σε αρκετές περιπτώσεις, σύμφωνα με ουκρανούς κυβερνητικούς παράγοντες, παρατηρητές και ανθρωπιστικές ομάδες. Και ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν τονίσει ότι η Ουκρανία τις έχει επίσης χρησιμοποιήσει.
Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών του πολέμου, υπήρξαν επανειλημμένες περιπτώσεις ρωσικών βομβών διασποράς που αναφέρθηκαν από ομάδες όπως το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μεταξύ άλλων όταν χτύπησαν κοντά σε ένα νηπιαγωγείο στη βορειοανατολική πόλη Okhtyrka. Η ομάδα πληροφοριών ανοικτού κώδικα Bellingcat δήλωσε ότι οι ερευνητές της βρήκαν πυρομαχικά διασποράς σε εκείνο το χτύπημα, καθώς και πολλαπλές επιθέσεις διασποράς στο Χάρκοβο, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, επίσης στα βορειοανατολικά.
Πιο πρόσφατα, τον Μάρτιο, ένα ρωσικό μπαράζ πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών έπληξε διάφορες αστικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένου ενός συνεχούς βομβαρδισμού στο Μπαχμούτ, στην ανατολική περιοχή του Ντονέτσκ. Ακριβώς δυτικά από εκεί, βομβαρδισμοί και πυραυλικές επιθέσεις έπληξαν την πόλη Kostiantynivka που βρίσκεται υπό ουκρανική κατοχή και δημοσιογράφοι του AP στην πόλη είδαν τουλάχιστον τέσσερις τραυματίες να μεταφέρονται σε τοπικό νοσοκομείο. Η αστυνομία δήλωσε ότι οι ρωσικές δυνάμεις επιτέθηκαν στην πόλη με πυραύλους S-300 και πυρομαχικά διασποράς.
