Ήταν 21 Νοεμβρίου του 1938, σαν σήμερα, που στην Τουρκία γινόταν με μεγάλες τιμές η κηδεία του Κεμάλ Ατατούρκ.
Ο νέος Πρόεδρος της Τουρκίας, ο Στρατηγός Ισμέτ Ινονού ερχόταν πλέον στο προσκήνιο. Ο φωτογραφικός φακός τον απαθανάτισε με άλλους αξιωματούχους κατά τη διάρκεια της κηδείας του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ στην Άγκυρα.
Συνολικά, ηγέτες και αντιπροσωπείες από 34 κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Μεγάλης Βρετανίας, συμμετείχαν στη νεκρώσιμη ακολουθία: Αυτής που ξεκίνησε από τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση και έφτασε στο Εθνογραφικό Μουσείο, όπου θα αναπαύθηκε προσωρινά η σορός του Κεμάλ Ατατούρκ, μέχρι την ολοκλήρωση του μαυσωλείου.
Ο Κεμάλ Ατατούρκ, που θεωρείται αναμορφωτής του τουρκικού κράτους, είχε πεθάνει μερικές ημέρες νωρίτερα, στις 10 Νοεμβρίου 1938 στην Κωνσταντινούπολη. Ο θάνατός του σε ηλικία μόλις 54 ετών, οφειλόταν σε κίρρωση του ήπατος, απότοκο της χρόνιας εξάρτησής του από το αλκοόλ.
Γεννήθηκε το 1881 στη Θεσσαλονίκη, στα χρόνια της οθωμανικής κατοχής της πόλης. Ήταν παιδί μεσοαστικής οικογένειας. Ο πατέρας του ήταν τελωνειακός υπάλληλος της αυτοκρατορίας, αλλά πέθανε όταν ο Μουσταφά ήταν 7 ετών,
Σε ηλικία 12 ετών, έστειλαν τον Μουσταφά στην προπαρασκευαστική στρατιωτική ακαδημία της πόλης. Ο δάσκαλος των μαθηματικών παρατήρησε την ωριμότητα και τις ικανότητές του και τον αποκάλεσε «Κεμάλ». Κεμάλ σημαίνει στα Τουρκικά, «ωριμότητα/τελειότητα». Έτσι προέκυψε το όνομα του Κεμάλ.
Στη συνέχεια, ο Κεμάλ Ατατούρκ βρέθηκε στη Στρατιωτική Ακαδημία της Κωνσταντινούπολης. Αποφοίτησε το 1902, έχοντας ήδη αναλάβει πολιτική δράση κατά της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Το 1904, ολοκληρώνοντας τη στρατιωτική σχολή του Γενικού Επιτελείου, απ’ όπου αποφοίτησε ως λοχαγός, διαπίστωσε πόσο απαρχαιωμένοι ήταν οι θεσμοί της τουρκικής αυτοκρατορίας. Είχε πλέον προσχωρήσει στην εθνικιστική κίνηση των Νεότουρκων για την αναμόρφωση της χώρας.
Η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, έδωσε στον Κεμάλ τεράστια δύναμη και εξουσία στην εσωτερική πολιτική σκηνή της Τουρκίας. Ήταν τα τραγικά γεγονότα της κατάληψης της Σμύρνης και το τέλος της μακραίωνης ελληνικής παρουσίας στα μικρασιατικά παράλια, με τη σφαγή του ελληνικού και αρμενικού πληθυσμού της πόλης.
Τον Νοέμβριο του 1922 ο σουλτάνος εγκατέλειψε την Κωνσταντινούπολη, παραδίδοντας στην επαναστατική κυβέρνηση τα ηνία της χώρας.
Ο Κεμάλ ήθελε τη θρησκεία – εν προκειμένω τον ισλαμισμό – μακριά από το κοσμικό κράτος. Βάλθηκε να το κάνει πράξη μέσω μιας απολυταρχική διακυβέρνηση.
Το 1924 άρχισαν οι μεταρρυθμίσεις: Έκλεισε όλα τα ιδρύματα που βασίζονταν στο ισλαμικό Δίκαιο, κατάργησε το θρησκευτικού τύπου σύστημα εκπαίδευσης και ίδρυσε χιλιάδες λαϊκά σχολεία δημόσιου τύπου.
Στον νέο κοσμικό χαρακτήρα του κράτους της Τουρκίας, τα θρησκευτικά σύμβολα της μαντίλας, του φερετζέ και του φεσιού απαγορεύτηκαν. Τα «ευρωπαϊκά» ρούχα ήταν ο νέος τρόπος για να ντύνονται οι Τούρκοι.
Το 1928 αντικατέστησε την αραβική γραφή με το λατινικό αλφάβητο. Και φρόντισε να διαδοθεί στον λαό η δυτική κλασική μουσική και το θέατρο.
Ακρογωνιαίος λίθος του προγράμματός του, η απόκτηση εθνικής συνείδησης και όχι θρησκευτικής, στα πρότυπα των ευρωπαϊκών εθνών.
Έτσι έκανε ένα μεγάλο ακαδημαϊκό πρόγραμμα ερευνών στην τουρκική γλώσσα και ιστορία.
Στην τελευταία περίοδο της ζωής του, προώθησε το κοινοβουλευτικό πολίτευμα, κρατώντας σταθερά τα ηνία του κράτους μέχρι τον θάνατό του. Κέρδισε τις εκλογές του 1927, 1931 και 1935.
Με τις μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε στη νομοθεσία και την πολιτική έμεινε στην ιστορία ο όρος «κεμαλισμός».
Όσον αφορά στην Ελλάδα, 8 χρόνια πριν από τον θάνατο του Κεμάλ Ατατούρκ, ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπέγραφε στην Άγκυρα το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας, Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας…
