Καθώς ξεκίνησε η εκλογική αναμέτρηση στην Τουρκία, πολλές πρωτεύουσες εστιάζουν την προσοχή τους και παρακολουθούν τις εξελίξεις με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Μεταξύ αυτών η Ουάσινγκτον, το Βερολίνο, η Μόσχα, το Κίεβο, η Δαμασκός και οι Βρυξέλλες έχοντας άμεσο ενδιαφέρον αναμένουν το αποτέλεσμα των εκλογών που καθορίσει και την στρατηγική τους στο μέλλον, ενώ κάποιες ήδη επεξεργάζονται σενάρια για την επόμενη μέρα.
Ο Ίαν Λέσερ, αντιπρόεδρος του αμερικανικού think tank German Marshall Fund, σημειώνει για την τουρκική έκδοση της DW, ότι «η εκλογική διαδικασία στην Τουρκία παρακολουθείται με μεγάλη σοβαρότητα και προσοχή από την Ουάσινγκτον, διότι οι εκλογές έχουν μεγάλη σημασία, φυσικά, πρώτα και κύρια για την Τουρκία και τον τουρκικό λαό, αλλά και για τους διεθνείς εταίρους της Τουρκίας, ιδίως τις ΗΠΑ».
Ο Λέσερ τόνισε ότι στην Ουάσινγκτον υπάρχει η προσδοκία ότι οι εκλογές στην Τουρκία θα είναι «δίκαιες» και «θα μαρτυρούν τη ζωτικότητα της τουρκικής δημοκρατίας» και ότι υπάρχει επίσης ελπίδα για ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις με την Τουρκία μετά τις εκλογές. Κάτι που επιβεβαίωσε και ο Τζον Κίρμπι Συντονιστής Στρατηγικών Επικοινωνιών του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, σε δηλώσεις την Παρασκευή.
«Ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει, οι εκλογές θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια σημαντική ευκαιρία για την επαναφορά των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας, οι οποίες έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια, στο μέτρο του δυνατού», δήλωσε ο Λέσερ, σημειώνοντας ότι αν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παραμείνει στην εξουσία, η αμερικανική κυβέρνηση θα επιδιώξει να επιλύσει τις διαφορές σε τομείς όπου μπορεί να επιτευχθεί συναίνεση, σταθεροποιώντας έτσι τις σχέσεις όσο το δυνατόν περισσότερο.
Στο επίκεντρο οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας
Αναφέροντας ότι η νίκη του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, του υποψηφίου της Εθνικής Συμμαχίας, θα μπορούσε να προσφέρει μια ευκαιρία για μια πιο θεμελιώδη αλλαγή που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια εκ νέου ενδυνάμωση των τουρκοαμερικανικών σχέσεων, ο Λέσερ τόνισε ότι «η δυσπιστία μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας, η δυσπιστία της τουρκικής κοινής γνώμης απέναντι στις ΗΠΑ και οι διαφορές απόψεων μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας δεν θα εξαφανιστούν φυσικά ξαφνικά. Αλλά η εκλογή του Κιλιτσντάρογλου προσφέρει την ευκαιρία για μια πιο εποικοδομητική αρχή. Οι εξελίξεις στην Ουκρανία δείχνουν πόσο σημαντικό είναι να είναι κανείς μέλος του ΝΑΤΟ και να έχει τις εγγυήσεις ασφαλείας που παρέχει αυτή η συμμαχία. Αλλά αυτές οι εγγυήσεις ασφαλείας δεν πρέπει να θεωρούνται δεδομένες από την Τουρκία. Διότι βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην πολιτική συνεργασία. Γι’ αυτό πιστεύω ότι μετά τις εκλογές η Τουρκία θα προσπαθήσει να διορθώσει τις σχέσεις της με τη Δύση, οι οποίες έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια».
Οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από πολλές κρίσεις τα τελευταία χρόνια, χαρακτηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από μια μορφή συναλλακτικής σχέσης «δούναι και λαβείν».
Από την άλλη πλευρά, ορισμένοι δυτικοί εμπειρογνώμονες επισημαίνουν ότι οι εκλογές αντιπροσωπεύουν ένα σταυροδρόμι «ιστορικής» σημασίας για την Τουρκία, ότι οι ψηφοφόροι θα επιλέξουν μεταξύ δημοκρατίας και απολυταρχίας και ότι η επιλογή αυτή θα επηρεάσει επίσης τη θέση της Τουρκίας στη διεθνή πολιτική σκηνή και τη γεωπολιτική της ταυτότητα.
Ωστόσο, ο Ομέρ Τασπινάρ, εμπειρογνώμονας του Ινστιτούτου Brookings στις ΗΠΑ, πιστεύει ότι ο Ερντογάν δεν είναι τόσο ισχυρός όσο φαίνεται και ότι η Τουρκία δεν είναι μια αυταρχική χώρα όπως η Ρωσία ή η Κίνα.
Στην ανάλυσή του που δημοσιεύεται στους Asia Times, ο Taşpınar επισημαίνει ότι, όπως ακριβώς υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης για την ωριμότητα της τουρκικής δημοκρατίας στη Δύση, υπάρχουν ορισμένοι στην Τουρκία που δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι ο Ερντογάν θα παραιτηθεί αν χάσει τις εκλογές και ότι είναι δυνατή μια ειρηνική μετάβαση της εξουσίας, παρομοιάζοντας αυτό με «μια μοιρολατρική αίσθηση παραίτησης».
«Τελευταία ευκαιρία πριν τη δικτατορία»
Επισημαίνοντας ότι η ίδια κινδυνολογική προσέγγιση παρατηρείται και μεταξύ εκείνων που βλέπουν αυτές τις εκλογές ως «την τελευταία ευκαιρία της Τουρκίας πριν διολισθήσει στη δικτατορία», ο Τασπινάρ χαρακτήρισε αυτή την προσέγγιση ως «μια προσέγγιση που αγνοεί την πραγματικότητα της Τουρκίας».
«Πίσω από τους τοίχους που περιβάλλουν το γιγαντιαίο προεδρικό μέγαρο, ο Ερντογάν είναι ένας μοναχικός άνθρωπος, αποκομμένος από την πραγματικότητα και περιτριγυρισμένος από συκοφάντες», δήλωσε ο Τασπινάρ για τον Ερντογάν, τον οποίο περιέγραψε ως «πιο ανίσχυρο από ποτέ» και αντιμέτωπο με έναν «υπαρξιακό αγώνα».
Επισημαίνοντας ότι το καθεστώς του ενός ανδρός που έχει οικοδομήσει δεν είναι αρκετό για να ενισχύσει τον Ερντογάν, ο Τασπινάρ δήλωσε ότι «εάν ο Ερντογάν κερδίσει στις 14 Μαΐου, δεν θα είναι λόγω της ικανότητάς του να κυβερνά ή λόγω λαϊκιστικών πολιτικών όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού ή η μείωση της ηλικίας συνταξιοδότησης. Αν κερδίσει, θα είναι επειδή πάρα πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι είναι πολιτικά ανίκητος».
Ο γερμανικός Τύπος για τις τουρκικές εκλογές
Στον Γερμανικό τύπο τα άρθρα και τα σχόλια για τις τουρκικές εκλογές είναι σε ημερήσια διάταξη, καθώς είναι η χώρα με τους περισσότερους Τούρκους της Διασποράς.
Η Mitteldeutsche Zeitung αναλύοντας τις προοπτικές του Ερντογάν από το ξεκίνημα της 21χρονης διακυβέρνησής του έως σήμερα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «ο παλιός εκσυγχρονιστής εμποδίζει τον εκσυγχρονισμό. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει φτάσει στο απόγειό του».
Για την Süddeutsche Zeitung η ενδεχόμενη πτώση του Ερντογάν δεν θα είναι μόνο μια ευκαιρία για την Τουρκία και την περιοχή, αλλά και για όσους ονειρεύονται αυτοδιοίκηση στη Μέση Ανατολή. Θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή στις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και της Τουρκίας, καθώς και μεταξύ της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής. Στην καλύτερη περίπτωση, θα είναι μια νέα αρχή. Ο αντίπαλός του, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, τονίζει ξεκάθαρα ότι βλέπει τη χώρα του στο ΝΑΤΟ και στη Δύση. Αλλά σε αντίθεση με τον Ερντογάν, έχει και αυτός προσδοκίες από τη Δύση.
Συνεχίζοντας την ανάλυση της η γερμανική εφημερίδα σημειώνει ότι «ο Ερντογάν δεν είναι ο μόνος που μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο. Ο Κιλιτσντάρογλου έχει υποσχεθεί στους ψηφοφόρους του πρόσβαση χωρίς βίζα στην Ευρώπη. Θα απαιτήσει μια απάντηση από την Ευρώπη για το θέμα αυτό. Όχι μόνο για αυτό το ζήτημα. Ένα άλλο ερώτημα στο οποίο θα θελήσει απάντηση είναι ποια είναι η πραγματική στάση της Ευρώπης απέναντι στην Τουρκία. Είναι ακόμη επιθυμητή η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας; Αυτό θα μπορούσε να είναι μια νέα αρχή. Αλλά αυτό εξαρτάται και από την Ευρώπη».
Η εφημερίδα της Κολωνίας Kölner Stadt-Anzeiger σχολιάζει τις τουρκικές εκλογές τονίζοντας ότι «η ατυχία του Ερντογάν είναι ότι η πλειοψηφία στη χώρα αισθάνεται τη νέα κατάσταση: Ο παλιός εκσυγχρονιστής στέκεται εμπόδιο στον εκσυγχρονισμό. Κανείς δεν ξέρει αν οι νέες εξισώσεις που θα προκύψουν την ημέρα των εκλογών θα είναι μαθηματικά επαρκείς για μια αλλαγή στην προεδρία. Σε κάθε περίπτωση όμως ο Ερντογάν έχει περάσει το αποκορύφωμά του. Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ πρέπει τώρα να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή και να συνοδεύσουν το φιλοευρωπαϊκό συναίσθημα στην Τουρκία με έξυπνο και εποικοδομητικό τρόπο. Οι Τούρκοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι μόνοι τους στο όνειρό τους για μια διαφορετική Τουρκία».
Ιδιαίτερο το ενδιαφέρον και της Μόσχας
Δεν θα μπορούσαν να μείνουν εκτός Μόσχα και Κίεβο για τις τουρκικές εκλογές της 14ης Μαΐου, καθώς η παρουσία της Τουρκίας και ιδιαίτερα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σημάδεψαν σειρά θεμάτων στον πόλεμο Ρωσίας Ουκρανίας με την διαμεσολαβητική παρέμβαση του.
Σε αυτή τη διαδικασία, η Τουρκία δεν συμμετείχε στο εμπάργκο που επιβλήθηκε στη Ρωσία, συνέχισε να πουλά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) στην Ουκρανία και ενήργησε ως μεσολαβητής μεταξύ των δύο χωρών.
Η Τουρκία ήταν επίσης ο σημαντικότερος παράγοντας στη συμφωνία για τον διάδρομο σιτηρών που επιτεύχθηκε για την ασφαλή απομάκρυνση των ρωσικών και ουκρανικών σιτηρών από τη Μαύρη Θάλασσα.
Ο Κιλιτσντάρογλου, επιτέθηκε στη Ρωσία για παρέμβαση της Μόσχας στις εκλογές, όμως λίγες ώρες μετά ανασκεύασε τις κατηγορίες εν μέρη. Τις κατηγορίες αυτές απέρριψε η Μόσχα που είναι ένας γεωστρατηγικός εταίρος της Άγκυρας τόσο στην εισαγωγή ενεργειακών πόρων, όσο και εξαγωγικός προορισμός για τα τουρκικά προϊόντα.
Επιπρόσθετα Τουρκία και Ρωσία μοιράζονται κοινές προσπάθειες επίλυσης των διαφορών στη Συρία, στη διαμάχη Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας αλλά και στη Λιβύη, ενώ η περιοχή του Καυκάσου παραμένει στα κοινά τους ενδιαφέροντα.
Όπως είναι φυσικό τα αποτελέσματα των εκλογών που θα διεξαχθούν στην Τουρκία ενδέχεται να επηρεάσουν το βόρειο τμήμα της Συρίας και το μέλλον των Σύριων προσφύγων, ο αριθμός των οποίων πλησιάζει τα 4 εκατομμύρια.
Εμπειρογνώμονες μιλώντας στο BBC Turkish δήλωσαν ότι η συριακή διοίκηση είναι υπέρ της αλλαγής στην Τουρκία, αλλά η αντιπολίτευση συχνά δήλωνε ότι «αν έρθει στην εξουσία, η ρητορική περί «επιστροφής Σύριων μεταναστών εντός δύο ετών» δεν μπορεί να είναι ρεαλιστική.
Στις συνομιλίες εξομάλυνσης, η Συρία θέλει η Τουρκία να αποσύρει τους στρατιώτες της από τη βόρεια Συρία, ενώ οι όροι της Τουρκίας περιλαμβάνουν την εξάλειψη της τρομοκρατικής απειλής στο έδαφός της και την παροχή νομικής και πολιτικής βάσης για την επιστροφή των προσφύγων.
Ο ερευνητής Τόμας Πιέρ από το Ινστιτούτο Μελετών του Αραβικού και Μουσουλμανικού Κόσμου στη Γαλλία δηλώνει ότι ο Ερντογάν χρησιμοποιεί αυτή τη διαδικασία ομαλοποίησης ως εκλογική κίνηση και ότι εάν παραμείνει στην εξουσία, δεν θα έχει κανένα λόγο να προωθήσει αυτή τη διαδικασία.
Στην πρωτεύουσα της ΕΕ τις Βρυξέλλες, υπάρχει μέχρι στιγμής μια περίεργη σιωπή, σε σύγκριση με τις εκλογές του 2018, όταν ο Τούρκος Πρόεδρος δεχόταν μαζικά πυρά από τα θεσμικά όργανα της Ένωσης αλλά και τους ηγέτες της, όπως η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ή ο Ολλανδός Πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε.
Αυτό το σκηνικό έχει αλλάξει σύμφωνα με τους αναλυτές, πρώτον λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς η Τουρκία και ο Πρόεδρος Ερντογάν έχουν σημαντικό ρόλο και δεύτερον λόγω των πολιτικών προβλημάτων που έχουν οι ίδιοι οι ηγέτες στο εσωτερικό των χωρών τους.
Εξάλλου θα ήταν ανοησία για την ΕΕ να πάρει θέση, όταν ο Ερντογάν και η Τουρκία φιλοξενούν πάνω από 4 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες που θα μπορούσαν να γίνουν εφιάλτης για την ΕΕ. Μόνο το PES οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές έκαναν μια δήλωση στήριξης στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου καθώς το κόμμα του το CHP είναι συνδεδεμένο με τους Ευρωσοσιαλιστές.
