Η ευρύτερη περιοχή του Ντονμπάς και ιδιαίτερα του Ντονέτσκ, πλούσια σε μεταλλεύματα, ήταν τόσο για την Ρωσική Αυτοκρατορία όσο και για την μετέπειτα Σοβιετική Ένωση, το κέντρο της βαριάς τους βιομηχανίας.
Η πόλη του ενός εκατομμυρίου, βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα μετά το 2014, όταν και αυτοανακηρύχθηκε στη «Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ» και αποσχίστηκε από την Ουκρανία, μαζί με την «Λαϊκή Δημοκρατία του Λουγκάνσκ» ξεκινώντας στην ουσία, έναν «εμφύλιο» πόλεμο. Έναν πόλεμο που ενισχύθηκε με τη βοήθεια της Ρωσίας για την πλήρη «απελευθέρωση» των περιοχών από τα ουκρανικά στρατεύματα και την ουκρανική επιρροή, όπως ζητούσαν σύμφωνα με τους ίδιους.
Περισσότερο από το 30% των κατοίκων έχουν φύγει, όπως μας είπε ο Ιβάν, από το φόβο των συνεχόμενων πληγμάτων από οβίδες και ρουκέτες που δέχεται η πόλη, καθώς βρίσκεται πιο κοντά από τις υπόλοιπες πόλεις του Ντονμπάς στο μέτωπο του πολέμου.
Ο Ιβάν, δικηγόρος και επιφορτισμένος για την ανάδειξη των εγκλημάτων πολέμων που διαπράχθηκαν από τις Ουκρανικές δυνάμεις μετά το 2014, όπως είπε, το Ντονέτσκ πλήρωσε πολύ ακριβά σε ανθρώπινες απώλειες, την αυτοανακήρυξή του σε «Λαϊκή Δημοκρατία». Κάτι που θα βλέπαμε τις επόμενες ώρες να αποτυπώνεται σε διάφορες γωνιές της πόλης.
Οι εκρήξεις που ακούστηκαν το προηγούμενο βράδυ, ήταν ο λόγος που ξυπνήσαμε αξημέρωτα για να δούμε τι είχε συμβεί. Ανατολικά από το κέντρο του Ντονέτσκ σε μια συνοικία και δίπλα σε ένα σχολείο έχουν χτυπηθεί κάποια σπίτια, όπως μας ενημέρωσαν. Είχε περάσει ο προβλεπόμενος χρόνος για μια ασφαλή επίσκεψη και το αυτοκίνητο μας άφησε σ’ ένα σπίτι όπου στην αυλή του είχε πέσει βλήμα διασποράς και είχε ανοίξει έναν μεγάλο κρατήρα.
Ο συνταξιούχος, όπως μας είπε αργότερα ιδιοκτήτης του σπιτιού που έπεσε το βλήμα, μάζευε τα συντρίμμια από το σπίτι του. Τα μάτια του είχαν δακρύσει στην κάμερα όταν μίλησε για το τι συνέβη. Ευτυχώς για τον ίδιο δεν ήταν εκείνη την ώρα στο σπίτι.
Λίγες εκατοντάδες μέτρα πιο πέρα άλλοι πύραυλοι είχαν ισοπεδώσει αρκετές κατοικίες, ευτυχώς άδειες κι αυτές, καθώς ο περισσότερος κόσμος είχε φύγει για πιο ασφαλή μέρη, είτε εκτός της πόλης είτε σε πιο κεντρικά σημεία που παρέχουν καλύτερη αντιαεροπορική άμυνα.
Η επίθεση ήταν τυφλή και σημειώθηκε λίγο μετά τις 9 το προηγούμενο βράδυ, σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση. Η απόγνωση των ανθρώπων που πήγαν να δουν τα σπίτια τους και να μαζέψουν ότι είχε απομείνει ήταν μεγάλη. Μέσα σε αυτοσχέδια σακιά πετούσαν τα μπάζα και ξεκαθάριζαν ότι δεν είχε ολοκληρωτικά καταστραφεί.
«Ποιόν να ρωτήσω; Τον Μπάιντεν; Τον Ζελένσκι; Γιατί χτυπάνε τα σπίτια μας; Ποιος θα μας απαντήσει;» έλεγε κάτοικος που το σπίτι του είχε χτυπηθεί.
Τα συνεργεία του Δήμου είχαν ξεκινήσει από νωρίς να καθαρίζουν τους δρόμους και τους κοινόχρηστους χώρους από τα συντρίμμια που είχαν εκσφενδονιστεί από τις εκρήξεις των βλημάτων διασποράς. Τα πιο επικίνδυνα βλήματα, καθώς με το που εκρήγνυνται γίνονται εκατοντάδες κομμάτια που μπορούν ακόμα να διαπεράσουν και τα αλεξίσφαιρα γιλέκα που είχαμε μαζί μας.
Τελειώνοντας την αυτοψία στα χτυπήματα του προηγούμενου βραδιού, χρειαζόμασταν επειγόντως καφέ και μια βόλτα στο κέντρο της πόλης, όπου δεσπόζει το άγαλμα του Λένιν, στην ομώνυμη πλατεία.
«Δεν καταστρέψαμε την ιστορία όπως εκείνοι [σ.σ. οι Ουκρανοί]» μας είπε ο Ιβάν που μας συνόδευε στην πόλη. «Ξέρετε ότι έχουν καταστρέψει όλα τα σοβιετικά μνημεία» μας ενημέρωσε, συμπληρώνοντας ότι είχαν σκοπό όταν η πόλη ανήκε στην Ουκρανία να καταστρέψουν το άγαλμα του ηγέτη της Κόκκινης Επανάστασης.
Ο καιρός αν και συννεφιασμένος ήταν γλυκός και μετά τον καφέ περιηγηθήκαμε, εντέχνως, από τον συνοδό μας σε σημεία όπου είχαν γίνει πυραυλικά χτυπήματα και υπήρχαν απώλειες.
Τα σημεία αυτά ξεχώριζαν από τα λουλούδια ή τα λούτρινα ζωάκια που είχαν αφήσει εκεί όσοι είχαν παραμείνει ζωντανοί σ’ αυτό τον ανηλεή πόλεμο.
Δυο μπουκέτα λουλουδιών κι ένα καντηλάκι έστεκαν υπομονετικά αποτίοντας φόρο τιμής στην ρίζες του δέντρου όπου είχε χάσει τη ζωή της μια γιαγιά που γύριζε από το σουπερμάρκετ.
Λίγες δεκάδες μέτρα πιο κει δυο λούτρινα σημάδευαν το σημείο όπου ένα μικρό κοριτσάκι έχασε τη ζωή του από βλήμα διασποράς. Μπροστά από το δέντρο ο μικρός κρατήρας στο πεζοδρόμιο κατέγραφε την ιστορία του θανάτου.
Προχωρούσαμε σκεφτικοί από το ένα μέρος στο άλλο, ενώ οι εκρήξεις συνεχίζονταν σπάζοντας τη φθινοπωρινή σιωπή και την δική μας αφωνία με όσα βλέπαμε.
Ένα καταφύγιο είχε δεχτεί επίθεση σε μια κοινόχρηστη αυλή, ενώ τα τζάμια γύρω γύρω ήταν χτυπημένα από τα θραύσματα. Λίγο πιο κει σ΄ ένα ATM, στην είσοδο μιας κλειστής πλέον τράπεζας, λίγα λουλούδια και ο κρατήρας που άφησε η ρουκέτα, για τον συνταξιούχο που την ώρα του χτυπήματος έβγαζε χρήματα.
Προχωρώντας βρεθήκαμε σε μια παιδική χαρά, εκεί που έχασαν τη ζωή τους από πυραυλική τυφλή επίθεση μικρά παιδιά που πήγαν να παίξουν.
«Κανείς δεν έγραψε τίποτα στα δυτικά μέσα για αυτό το χτύπημα και τα παιδιά που σκοτώθηκαν εδώ» μας είπε ο Ιβάν. «Ούτε όταν καταθέσαμε το τραγικό γεγονός στον ΟΗΕ είδαμε κάποια ανταπόκριση», συμπλήρωσε.
Η παιδική χαρά είχε δεχτεί αρκετούς πυραύλους ξηλώνοντας σχεδόν τα περισσότερα από τα όργανα που χάριζαν χαμόγελα στα παιδιά. Στην είσοδο αφημένα αρκουδάκια για τις ψυχές των παιδιών που είχαν χαθεί.
Με βαριά τη διάθεση απ’ όσα βλέπαμε ιδίοις όμμασι αλλά σχεδόν ποτέ δεν είδαμε σε κάποια εφημερίδα ή κανάλι, βρεθήκαμε σε μια εικόνα που μας έκανε να γελάσουμε, ξεχνώντας για λίγο τις μαύρες σκέψεις μας και τη μυρωδιά του θανάτου.
Το Μ των McDonalds μεταμορφώθηκε σε Don Mac με τους νέους της πόλης, να το κάνουν στέκι τους. Μόνο που οι περισσότεροι από τους νέους που είδαμε φορούσαν στρατιωτικά ρούχα, ενώ αντί για το χέρι της αγαπημένης τους κρατούσαν σφιχταγκαλιασμένα τα καλάσνικοφ. Στα μπράτσα τους κολλημένο το Ζ.
Αυτό που μας είχε κάνει όμως εντύπωση ήταν ότι η κίνηση ήταν ελάχιστη σχεδόν. Έμοιαζε σαν πόλη φάντασμα το Ντονέτσκ, παρά για μια πόλη του ενός εκατομμυρίου.
Όμως είχε περάσει η ώρα, σκοτείνιαζε και πεινούσαμε σαν λύκοι. Ρωτώντας στην πόλη, οι πληροφορίες που συλλέξαμε μας οδήγησαν στο Happy Life. Ένα παλιό καταφύγιο που είχε μετατραπεί σε εστιατόριο, με τους περισσότερους πελάτες να είναι οι νέοι.
Όμορφη ατμόσφαιρα και καλό το φαγητό. Και ω του θαύματος είχε νερό στην τουαλέτα, κάτι αδύνατο στα σπίτια που μέναμε.
Λίγη βότκα και το τηλεφώνημα που δεχτήκαμε μας χαροποίησαν, αλλάζοντας μας τη διάθεση. Την επομένη θα βλέπαμε δυο Έλληνες που πολεμούσαν με τις δυνάμεις του Ντονέτσκ. Τον Δημήτρη και τον Νικολάι.
