Ένα σενάριο που μέχρι πρόσφατα φαινόταν εξαιρετικά απίθανο να ληφθεί σοβαρά υπόψη, πλέον προκαλεί τρόμο στις δυνάμεις του δημοκρατικού τόξου της Γερμανίας.
Ένας αυταρχικός λαϊκιστής κερδίζει τις ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία και λίγο μετά την ανάληψη της εξουσίας, αρχίζει να γεμίζει το συνταγματικό δικαστήριο με πιστούς οπαδούς που επιχειρούν να διαλύσουν τα θεμέλια της δημοκρατίας της χώρας.
Σενάρια όπως το παραπάνω έχουν διαδραματιστεί στην Πολωνία και την Ουγγαρία, όπου δεξιές λαϊκιστικές κυβερνήσεις κέρδισαν τις εκλογές και στη συνέχεια προχώρησαν στην υπονόμευση της ανεξαρτησίας των δικαστηρίων, σχολιάζει σε δημοσίευμά του το Politico.
Πλέον, οι Γερμανοί φοβούνται ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί και στη χώρα τους, δεδομένης της ισχύος του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) και της και της βαθιάς αντιδημοφιλίας του κυβερνητικού συνασπισμού.
Βλέποντας, λοιπόν, την Πολωνία και την Ουγγαρία ως προειδοποιητικά παραδείγματα, Γερμανοί πολιτικοί εξετάζουν ολοένα και περισσότερο τρόπους ενίσχυσης της δημοκρατίας της χώρας. Η πιο πρόσφατη πρόταση είναι να ενσωματωθούν οι κανόνες που διέπουν το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας στο ίδιο το σύνταγμα – έτσι ώστε οποιεσδήποτε αλλαγές σε αυτούς τους κανόνες να απαιτούν την πλειοψηφία δύο τρίτων του κοινοβουλίου, καθώς τώρα απαιτείται μόνο απλή πλειοψηφία.
«Έχουμε δει στην Πολωνία πόσο γρήγορα μπορεί να παραλύσει ένα συνταγματικό δικαστήριο αν οι απλές πλειοψηφίες μπορούν να αλλάζουν τον τρόπο λειτουργίας του δικαστηρίου», δήλωσε ο Γιοχάνες Φέχνερ, νομοθέτης του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SDP) του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς.
«Εποχή γρίπης για τη δημοκρατία»
Η πρόταση αποτυπώνει τον αυξανόμενο συναγερμό που νιώθουν πολλοί Γερμανοί για την άνοδο του AfD, ενός κόμματος που έχει γίνει πιο δημοφιλές παρά το γεγονός ότι έχει γίνει πιο ριζοσπαστικό. Το ακροδεξιό κόμμα αυτήν τη στιγμή βρίσκεται στη δεύτερη θέση σε εθνικό επίπεδο – στις περισσότερες περιφέρειες της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, όπου θα διεξαχθούν εκλογές τον Σεπτέμβριο, το AfD προηγείται στις δημοσκοπήσεις.
«Οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ότι είναι μια εποχή γρίπης για τη δημοκρατία» δήλωσε στο Politico ο Ουλφ Μπιρμάγιερ, ειδικός στο συνταγματικό δίκαιο της Γερμανίας. «Τα πράγματα γίνονται επικίνδυνα αυτή τη στιγμή. Και έτσι οι άνθρωποι σκέφτονται για το ανοσοποιητικό σύστημα της δημοκρατίας».
Το μεταπολεμικό γερμανικό σύνταγμα -που σχεδιάστηκε ώστε να αποφευχθεί τυχόν επανάληψη του ναζιστικού παρελθόντος- περιέχει διατάξεις που μπορούν να αποτρέψουν ένα αντιδημοκρατικό κόμμα από το να χρησιμοποιήσει δημοκρατικά μέσα για να ανέλθει στην εξουσία. Σε κόμματα που θεωρούνται αντιδημοκρατικά μπορεί να ανακληθεί η κρατική τους χρηματοδότηση ή να απαγορευθούν εντελώς. Αν και τα νομικά εμπόδια είναι πολύ υψηλά, υπάρχει μια αυξανόμενη συζήτηση στη Γερμανία για το εάν η κυβέρνηση θα πρέπει να επιχειρήσει να απαγορεύσει το AfD.
Τελικά, ωστόσο, θα ήταν υπόθεση των δικαστών του συνταγματικού δικαστηρίου να αποφασίσουν εάν το κόμμα μπορεί να απαγορευθεί – άλλος ένας λόγος, όπως λένε οι υποστηρικτές, να προωθηθούν αλλαγές στο σύνταγμα για να προστατευτεί το δικαστήριο.
Οι δικαστές του ομοσπονδιακού συνταγματικού δικαστηρίου της Γερμανίας υπηρετούν θητεία 12 ετών και, προκειμένου να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία τους, δεν έχουν δικαίωμα επανεκλογής. Πολιτικοί τόσο από την κεντροαριστερά, όσο και από την κεντροδεξιά, έχουν εκφραστεί υπέρ της ενσωμάτωσης τέτοιων κανόνων στο σύνταγμα της χώρας.
Ωστόσο, παρά αυτήν τη φαινομενική συναίνεση, δεν είναι σαφές εάν οι ηγέτες της συντηρητικής αντιπολίτευσης στο γερμανικό κοινοβούλιο, σε ένα κλίμα αυξανόμενης κομματικής έριδος, θα παράσχουν στον κυβερνητικό συνασπισμό τις ψήφους που χρειάζεται για να το πράξει.
«Είμαστε πολύ προσεκτικοί όσον αφορά περαιτέρω τροποποιήσεις του συντάγματος», δήλωσε πρόσφατα ο Φρίντριχ Μερτς, ο ηγέτης της κεντροδεξιάς Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU).
Ωστόσο, αρκετοί στο κόμμα του Μερτς υποστηρίζουν την αλλαγή, αντανακλώντας ότι μια θεμελιώδης μετατόπιση λαμβάνει χώρα στη γερμανική κοινωνία. Καθώς το AfD πλησιάζει στην ανάληψη πραγματικής εξουσίας, τα κυρίαρχα κόμματα εξετάζουν όλο και περισσότερο τη χρήση νομικών μέσων για να την περιορίσουν.
Υπάρχουν μερικά σημάδια που δείχνουν αυτήν τη μετατόπιση: Οι συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες κατά του AfD και του ακροδεξιού εξτρεμισμού στη Γερμανία. Εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανοί σε πόλεις σε όλη τη χώρα έχουν συμμετάσχει στις μαζικές διαδηλώσεις τις τελευταίες εβδομάδες.
Οι διαδηλώσεις, που πυροδοτήθηκαν από μία έκθεση που περιγράφει μία κρυφή συγκέντρωση ακροδεξιών εξτρεμιστών -συμπεριλαμβανομένων πολιτικών του AfD- για να συζητήσουν ένα «master plan» απέλασης αλλοδαπών και «μη αφομοιωμένων πολιτών», δείχνουν ότι η βάση αντίδρασης κατά του ακροδεξιού όμματος έχει ενεργοποιηθεί. Δημοσκοπήσεις υποδηλώνουν ότι η εν λόγω έκθεση και οι αντιδράσεις που ακολούθησαν έχουν βλάψει κάπως τη δημοτικότητα του AfD, τουλάχιστον προς το παρόν.
«Νομίζω ότι τώρα έχει γίνει σαφές σε πολλούς ανθρώπους ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία μας είναι υπό απειλή και ότι δεν είναι πλέον αρκετό απλώς να παρακολουθούμε», δήλωσε στο γερμανικό δημόσιο ραδιόφωνο η Καρίν Πριέν, αντιπρόεδρος του CDU, αναφερόμενη στο κίνημα διαμαρτυρίας. «Οι αντιδημοκράτες και οι φασίστες χρησιμοποιούν δημοκρατικά εργαλεία για να καταργήσουν τη δημοκρατία και γι’ αυτό πρέπει να παρακολουθούμε πολύ, πολύ προσεκτικά τι κάνουν».
