Στην Τουρκία του Ερντογάν το 2023, το προεκλογικό κλίμα παραπέμπει στην εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου, στην Ελλάδα του 1981. Στην εικόνα στα χωριά αναδύεται αυτό το κλίμα, όσοι κι αν οι δημοσκοπήσεις δεν ευνοούν μετά τους καταστροφικούς σεισμούς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος γυρίζει τα χωριά και παραδίδει σπίτια στους σεισμόπληκτους. Σε πολίτες που είδαν τα σπίτια τους να γκρεμίζονται από τον φονικό Εγκέλαδο της 6ης Φεβρουαρίου, τότε που έχασαν τη ζωή του πάνω από 50 χιλιάδες άνθρωποι. Τα σημάδια του πόνου, του θανάτου και της καταστροφής φαίνονται παντού στην Τουρκία.
Το iEidiseis βρέθηκε εκεί. Μαζί με άλλους πέντε δημοσιογράφους διεθνών ΜΜΕ από τις ΗΠΑ, την Πορτογαλία, την Ιταλία, την Γερμανία και την Τσεχία. Το αποτύπωμα των σεισμών είναι ακόμη εδώ, σχεδόν τρεις μήνες μετά το καταστροφικό χτύπημα, ενώ οι προσπάθειες για αποκατάσταση των ζημιών συνεχίζονται εν μέσω προεκλογικής περιόδου στην Τουρκία.
Βρεθήκαμε στην πόλη Νουρνταγί. Είναι στα 45 χιλιόμετρα από το Γκαζιαντέπ, όπου καταστράφηκε το 90% των σπιτιών. Εκεί ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν παρέδωσε τα κλειδιά από τα νεόκτιστα σπίτια στους νέους ιδιοκτήτες τους, που μερικούς μήνες πριν, είχαν δει τα σπίτια του να μετατρέπονται σε άμορφες μάζες ερειπίων.
Το χωριό Μπελπινάρ, είναι 16 χιλιόμετρα από το Νουρνταγί. Αυτό επέλεξαν για να γίνει η επίσημη τελετή παράδοσης των σπιτιών από τον Ερντογάν. Φυσικά, η τελετή μετατράπηκε σε προεκλογική συγκέντρωση με πάνω από 20 χιλιάδες κόσμου να κρατούν τουρκικές και κομματικές σημαίες του ΑΚΡ. Φώναζαν συνθήματα και τραγουδούσαν το όνομα του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν.
Δεν είχαμε την πολυτέλεια του χρόνου για να παρακολουθήσουμε δια ζώσης την τελετή. Βρεθήκαμε 4 ώρες προτού προσγειωθεί ο Τούρκος Πρόεδρος εκεί, για πάνω από μια ώρα, για να δούμε τα σπίτια, να μιλήσουμε με τους πολίτες που είχαν συγκεντρωθεί και να πάρουμε μια γεύση από το κλίμα μιας κομματικής προεκλογικής εκδήλωσης στη σημερινή Τουρκία.
Η διαδρομή από το Νουρνταγί στο Μπελπινάρ, γινόταν σημειωτόν. Τα αυτοκίνητα σχημάτιζαν ουρά τουλάχιστον πέντε χιλιομέτρων, ενώ δεξιά κι αριστερά είχαν παρκάρει τ’ αυτοκίνητα στον διπλής κατεύθυνσης – και με διαχωριστικό – δρόμο των τεσσάρων λωρίδων.
Περνώντας τους ελέγχους ασφαλείας και το διπλοτσεκάρισμα των διαπιστεύσεων, πήραμε το δρόμο για την εξέδρα που ήταν στημένη ανάμεσα στα δυο τελευταία σπίτια που περίμεναν τους νέους ιδιοκτήτες τους. Οι πολίτες δεν χρειάζονταν να δείξουν κάποιο έγγραφο και απλά περνούσαν τον έλεγχο ασφαλείας.
Στη διαδρομή από το σημείο ασφαλείας μέχρι και την εξέδρα, υπήρχαν τέντες όπου μοίραζαν φαγητό, νερό και τα «απαραίτητα» αξεσουάρ: Τουρκικές σημαίες, κομματικές σημαίες του ΑΚΡ και κασκόλ, σε ένα πραγματικό πανηγύρι που στήθηκε κυριολεκτικά στη μέση του πουθενά.
Κι εδώ η διαδρομή ήταν δύσκολη, με τον κόσμο που κατευθυνόταν προς την κεντρική σκηνή φαινόταν να απολαμβάνει το γεγονός, να κάνει πηγαδάκια και να στέκεται υπομονετικά πίσω από τα κάγκελα που είχαν τοποθετηθεί έτσι ώστε να δημιουργούνται διάδρομοι ασφαλείας και διαφυγής.
Όπως ήταν φυσικό, προκαλέσαμε το ενδιαφέρον του συγκεντρωμένου πλήθους, απ’ όπου περνούσαμε, με τις φωτογραφικές μηχανές και τις διαπιστεύσεις μας κρεμασμένες στο στήθος. Μας μιλούσαν με πάθος ενώ το μόνο που μπορούσαμε να καταλάβουμε ήταν το όνομα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το Τούρκιγιε και το ΑΚΡ. Νέοι, γέροι, μικρά παιδιά αλλά και ολόκληρες οικογένειες ήταν συγκεντρωμένοι κρατώντας σημαίες.
Οι μεταφραστές έπιασαν δουλειά και προσπαθούσαν, στον καταιγισμό δηλώσεων να μας μεταφέρουν τι λένε. Το όνομα του Ερντογάν και του Αλλάχ ήταν τα πιο συχνά επαναλαμβανόμενα. Γι’ αυτούς ο Τούρκος Πρόεδρος ήταν κάτι ιερό, ήταν λατρεία και προσπαθούσαν να μας πείσουν με έντονο τρόπο ότι θα είναι ο νικητής των εκλογών κι ότι θα εξαφανίσει τον Κεμάλ [Κιλιτσντάρογλου].
Μια γηραιά φιγούρα βγαλμένη από τα παραμύθια της Τουρκίας κρατούσε το μπαστούνι της όρθια ανάμεσα στον γιο του και τα κιγκλιδώματα περιμένοντας στωικά τον Πρόεδρο του. Ήταν τιμή και υποχρέωση του να βρεθεί στη συγκέντρωση μας είπε. Ο Πρόεδρος έκανε την Τουρκία ισχυρή, μας σέβονται και ινσαλάχ [αν θέλει ο Θεός] θα είναι και πάλι Πρόεδρος.
Πιο δίπλα του τρεις νεαροί, μαθητές στο σχολείο, μας φώναζαν να πάμε εκεί να μας πουν κι αυτοί τα δικά τους. Η έκπληξη τους ήταν μεγάλη όταν έμαθαν ότι είμαι Έλληνας. Στην αρχή με κοίταξαν με επιφύλαξη. Μετά άρχισαν να μιλούν για την Γαλάζια Πατρίδα, με φανατισμό.
Για κείνους τη δεδομένη στιγμή ήμουν ένας εχθρός. Έτσι πρέπει να είχαν μάθει. Όμως δεν χρειάστηκαν παρά λίγα λεπτά για να αλλάξουν ύφος και να γίνουν τελικά φιλικοί. Μια φωτογραφία με έναν Τούρκο Υπουργό που τους έδειξα από το κινητό, ήταν αρκετή για να πουν στο τέλος ότι είμαστε «κομσού» γείτονες.
Φτάσαμε κοντά στην εξέδρα, όπου ο παλμός ήταν εντυπωσιακός κάτω από έναν καυτό ήλιο και με τους συγκεντρωμένους να είναι σχεδόν ο ένας πάνω στον άλλο. Μεταξύ της εξέδρας και των συγκεντρωμένων ήταν εν είδη καθίσματος τοποθετημένα δεμάτια από άχυρο όπου κάθονταν οι εκπρόσωποι των οικογενειών που θα λάμβαναν τα κλειδιά των νέων σπιτιών και μια ομάδα από γυναίκες ντυμένες με παραδοσιακά ρούχα της περιοχής.
Αυτές οι γυναίκες είχαν μαζέψει λουλούδια και τοπικά προϊόντα για να τα δώσουν στον Τούρκο Πρόεδρο.
Το όλο σκηνικό θύμισε, κάποιες προεκλογικές συγκεντρώσεις της εποχής του Ανδρέα: Με το πάθος για τον ηγέτη να ξεχειλίζει και να γίνεται δύναμη γι’ αυτούς.
Παρακολουθώντας τα τελευταία 15 χρόνια την περιοχή και την πολιτική του Ερντογάν, παρότι οι διαφορές με τον Ανδρέα Παπανδρέου είναι τεράστιες, έχει αυτό το «μαγικό» άγγιγμα σε μεγάλη μερίδα του κόσμου, καθώς έβγαλε από την αφάνεια μεγάλη μερίδα πολιτών που εσκεμμένα ή όχι το κεμαλικό κόμμα δεν τους είχε δώσει ιδιαίτερη σημασία.
Βέβαια, με όσους συζητήσαμε, φιλοκυβερνητικούς αλλά και αντικαθεστωτικούς, στις εκλογές αυτές είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς ποιος θα είναι ο νικητής. Αυτό μόνο η κάλπη θα το δείξει τελικά.
