Λίγη ώρα μετά την απόπειρα δολοφονίας του Ντόναλντ Τραμπ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύστηκαν από μηνύματα μίσους και θεωρίες συνωμοσίας.
«Σκηνοθετημένο», ήταν η λέξη που κυριαρχούσε στα social media τις τελευταίες 24ωρες και ήταν στα κορυφαία trends του X στις ΗΠΑ, ενώ πλήθος αναρτήσεων με ανυπόστατες εικασίες και μίσος συγκέντρωσαν εκατομμύρια προβολές στα social media.
Προφανώς τέτοια περιστατικά αποτελούν παραδοσιακά θρυαλλίδα για τις θεωρίες συνωμοσίας, ωστόσο, όπως υπογραμμίζει το BBC, αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι πως αυτή η φρενίτιδα καταλαμβάνει πλέον όλες τις πλευρές του πολιτικού φάσματος. Δεν περιορίζεται στους γνωστούς θιασώτες της συνωμοσιολογίας, αλλά έκανε την εμφάνισή της και σε αναρτήσεις χρηστών με «μπλε τικ», γεγονός που ενίσχυσε την προβολή και τη διάδοσή αυτών των ισχυρισμών.
https://twitter.com/nagendr_24/status/1812469558533398725
Τσουνάμι θεωριών συνωμοσίας
Όπως συμβαίνει συνήθως, οι θεωρίες ξεκίνησαν εκμεταλλευόμενες, ως συνήθως, μερικές εύλογες ερωτήσεις και μια σύγχυση. Αρχικά επικεντρώθηκαν στις αστοχίες ασφαλείας με πολλούς να ρωτούν ευλόγως πως γίνεται να συμβεί κάτι τέτοιο. Επισήμαναν μάλιστα το γεγονός – όπως προκύπτει και από βίντεο ντοκουμέντο – πως ο δράστης έγινε αντιληπτός από πολίτες που βρίσκονταν στο χώρο, αλλά όχι από τους άνδρες ασφαλείας. «Πώς έφτασε στην ταράτσα και γιατί δεν τον σταμάτησαν;», είναι κάποια από τα ερωτήματα που έθεσαν πολλοί, υπογραμμίζοντας πως σκοπός ήταν «να κάνει τον πρώην πρόεδρο ήρωα».
«Φαίνεται πολύ σκηνοθετημένο», ανέφερε μια ανάρτηση στο X που συγκέντρωσε πάνω από ένα εκατομμύριο προβολές. «Κανείς στο πλήθος δεν τρέχει ή πανικοβάλλεται. Κανείς στο πλήθος δεν άκουσε ένα πραγματικό όπλο. Δεν τους εμπιστεύομαι. Δεν τον εμπιστεύομαι», συμπλήρωνε ο χρήστης στην εν λόγω ανάρτηση. Αφότου η ανάρτηση έγινε viral πλέον φέρει μια σημείωση από το X που επισημαίνει πως ο πυροβολισμός ήταν πραγματικός.
Το γύρο των social media έκαναν ακόμη και βίντεο σε κοντινό πλάνο μιας «ύποπτης» που συμμετείχε στην προεκλογική συγκέντρωση, κρατώντας ένα πλακάτ που έγραφε «Μπάιντεν» ή φωτογραφία με πράκτορες ασφαλείας να κρατούν χαμογελώντας τον ματωμένο Ντόναλντ Τραμπ ως «απόδειξη» ότι η επίθεση ήταν «οργανωμένη» και «σχεδιασμένη». Τί και αν η γυναίκα με το καπέλο κρατούσε το ίδιο πλακάτ με τους διπλανούς της «Τζο Μπάιντεν, απολύεσαι», και η φωτογραφία των μελών των μυστικών υπηρεσιών πιθανότατα ήταν αποτέλεσμα photoshop, σύμφωνα με έρευνα του Γαλλικού Πρακτορείου.
Οι φήμες πλημμύρισαν το διαδίκτυο και οι συνωμοσίες ενισχύθηκαν από τις συγκλονιστικές φωτογραφίες που απαθανάτισαν το περιστατικό. Η φωτογραφία με τον ματωμένο Ντόναλντ Τραμπ να έχει υψώσει τη γροθιά του με φόντο να αμερικανική σημαία που ανεμίζει έχει γίνει ήδη εμβληματική. Τη φωτογραφία (κεντρική φωτό) τράβηξε ο επικεφαλής του φωτογραφικού τμήματος του Associated Press στην Ουάσιγκτον, Έβαν Βούτσι. Αρκούσε κάποιος να γράψει πως η εικόνα ήταν απλώς «πολύ τέλεια» και αμέσως έφτασε τις 1 εκατομμύριο προβολές. Λίγο αργότερα η ανάρτηση διαγράφηκε από τον χρήστη, αλλά ήδη είχε γίνει viral.
Άλλοι επεσήμαναν ότι, την ώρα που έπεφταν οι πυροβολισμοί, ο Τραμπ σηκώνει το χέρι του στη σκηνή. Το χρησιμοποίησαν αυτό για να υποδηλώσουν ότι τα πάντα ήταν στημένα. «Σκηνοθετημένο για να αποσπάσει συμπάθεια; Δεν μπορείτε να εμπιστευτείτε αυτούς τους ανθρώπους για τίποτα και, όχι, δεν πρόκειται να προσευχηθώ γι’ αυτόν», έγραψε ένας σχολιαστής.
Πολλές από αυτές τις αναρτήσεις προέρχονται από χρήστες που σχετίζονται με τον Δημοκρατικό, αριστερό και αντιρεπουμπλικανικό χώρο, οι οποίοι δημοσιεύουν συχνά απόψεις κατά του Τραμπ. Ο καθένας από αυτούς είχε πλήθος ακολούθων, οπότε και οι νέες αναρτήσεις τους είχαν μεγάλη απήχηση. Λογαριασμοί χρηστών υποστηρικτών των Δημοκρατικών ανέφεραν επίσης ότι το αίμα στο πρόσωπο του Ντόναλντ Τραμπ ήταν ψεύτικο και ότι η Μυστική Υπηρεσία (υπεύθυνη για την προστασία του Τραμπ) ενορχήστρωσε το συμβάν μαζί με τον πρώην πρόεδρο.
Πολλά ανυπόστατα γράφτηκαν ωστόσο και από την άλλη πλευρά, από το στρατόπεδο της ακροδεξιάς και των Ρεπουμπλικάνων. Στην πλατφόρμα Truth Social πλήθος χρηστών υπονοούσαν πως πίσω από την απόπειρα δολοφονίας βρίσκεται ο Τζο Μπάιντεν, ο Μπαράκ Ομπάμα, ο Μάικ Πενς ή η Χίλαρι Κλίντον. Αρκετοί επικαλέστηκαν ακροδεξιές θεωρίες συνωμοσίας της QAnon , βάσει των οποίων ο Τραμπ διεξάγει έναν πόλεμο ενάντια στο βαθύ κράτος, το οποίο προσπαθεί να εμποδίσει την κάθε του κίνηση και να τον εξοντώσει.
Η ταυτότητα του δράστη, πριν ανακοινωθεί επίσημα από τις αρχές, είχε δώσει επίσης «τροφή» στις διάφορες θεωρίες. Προτού το FBI κατονομάσει τον ένοπλο ως τον 20χρονο Τόμας Μάθιου Κρουκς, ως δράστες είχαν παρουσιαστεί μέλη της Antifa και πολιτικοί ακτιβιστές, με τις εν λόγω αναρτήσει να συγκεντρώνουν επίσης εκατομμύρια προβολές προτού διαψευστούν.
Και πολιτικοί στο χορό των συνωμοσιών
Στο χορό των ακραίων και ανυπόστατων θεωριών ενεπλάκησαν και εκλεγμένοι πολιτικοί. «Ο Τζο Μπάιντεν έδωσε τη διαταγή», έφθασε να υποστηρίξει ο Ρεπουμπλικανός Μάικ Κόλινς, μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων, απαιτώντας να ασκηθεί δίωξη στον Τζο Μπάιντεν για «υποκίνηση φόνου». Η ανάρτηση του Κόλινς συγκέντρωσε περισσότερες από 6 εκατομμύρια προβολές στο Χ.
Η Ρεπουμπλικανή βουλευτής Μάρτζορι Τέιλορ Γκριν υπερθεμάτισε: «Βρισκόμαστε εν μέσω μάχης ανάμεσα στο καλό και στο κακό», είπε, συμπληρώνοντας πως «το Δημοκρατικό κόμμα είναι απλούστατα το απόλυτο κακό και χθες προσπάθησε να δολοφονήσει τον (σ.σ. πρώην) πρόεδρο Τραμπ».
«Το κεντρικό πρόταγμα της εκστρατείας Μπάιντεν είναι πως ο Τραμπ είναι αυταρχικός φασίστας, που πρέπει να ανακοπεί η πορεία του προς την εξουσία με κάθε κόστος. Αυτή η ρητορική οδήγησε απευθείας στην απόπειρα δολοφονίας του», υποστήριξε ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Τζ. Ντ. Βανς, προαλειφόμενος για να γίνει υποψήφιος αντιπρόεδρος του μεγιστάνα.
«Εδώ και χρόνια, κι ακόμη και σήμερα, ακτιβιστές της Αριστεράς, δωρητές των Δημοκρατικών και ο ίδιος ο Τζο Μπάιντεν έκαναν αποκρουστικά σχόλια και περιγραφές περί τουφεκισμού του Ντόναλντ Τραμπ», υποστήριξε ο Κρις ΛαΣιβίτα, στέλεχος της ομάδας που διεξάγει την εκστρατεία του υποψήφιου για την προεδρία των ΗΠΑ.
Το μήνυμα αναπαρήγαγε χθες, Κυριακή, ο Μάικ Τζόνσον, ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων: «Καμιά πολιτική προσωπικότητα στην αμερικανική Ιστορία, ακόμη λιγότερο στη σύγχρονη Ιστορία, πιθανόν μετά τον Λίνκολν, δεν έχει υποστεί τέτοια δαιμονοποίηση και διωγμό από τα Μέσα Ενημέρωσης, της ελίτ του Χόλιγουντ, άλλους πολιτικούς και ακόμη το δικαστικό σύστημα». «Κι όταν εκπέμπεται συνεχώς το μήνυμα ότι η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ θα αποτελούσε απειλή για τη δημοκρατία, ότι η δημοκρατία θα τερματιζόταν, αυτό εξάπτει τα πνεύματα», πρόσθεσε.
Ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής Στιβ Σκαλίζ, ο οποίος το 2017 γλίτωσε από πυρά που θα μπορούσαν να του είχαν στοιχίσει τη ζωή, κατηγόρησε επίσης τους Δημοκρατικούς πως τροφοδοτούν την «εμπρηστική ρητορική».
«Συλλογική υστερία»
Για τον ερευνητή πολιτικών επιστημών Τζούλιεν Γκάιρι, η συλλογική υστερία γύρω από την απόπειρα δολοφονίας του Τραμπ δεν αποτελεί έκπληξη, «σε μια εποχή όπως αυτή που ζούμε και με μια προσωπικότητα σαν αυτή». «Θα αποτελούσε έκπληξη αν δεν εμφανιζόντουσαν θεωρίες συνωμοσίας…», τόνισε. Πόσω δε μάλλον που το πλήθος εικόνων, επίσημων και ερασιτεχνικών, του συμβάντος έδωσαν «τη δυνατότητα η συζήτηση να… ξεφύγει», όπως είπε. Η ίδια η απόπειρα δολοφονίας, τονίζει ο Γκάιρι, «προσδίδει αξιοπιστία λόγω του ότι είναι ένας άνθρωπος που απειλείται, ότι ίσως ήθελε επίσης να ηγηθεί πολύ ισχυρών μαχών ενάντια σε υποτιθέμενες απόκρυφες δυνάμεις – για παράδειγμα το “βαθύ κράτος”», όπως ισχυρίζεται η ακροδεξιά.
Ο δημοσιογράφος Άντονι Μάνσουι, ειδικός στη αμερικανική συνωμοσιολογική «σφαίρα», υπογραμμίζει στο Γαλλικό Πρακτορείο «την αρκετά απίστευτη αντίδραση από κεντρώους και δημοκρατικούς κύκλους», οι οποίοι κατήγγειλαν αμέσως ένα σκηνοθετημένο συμβάν. Κάτι που δείχνει, σύμφωνα με τον Άντονι Μάνσουι, «ότι κανείς δεν έχει ανοσία στις φαντασιώσεις θεωριών συνωμοσίας». «Το συμβάν μπορεί να εγείρει ερωτήματα», «αλλά υποκύπτουμε σε συνωμοσίες όταν κάποιος ξεκινάει μια σταυροφορία που βασίζεται σε μη επαληθευμένα στοιχεία», τόνισε.
Ένα σφάλμα στο οποίο υπέπεσαν ορισμένοι, σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν «ένας συνδυασμός τριών παραγόντων που “κινούν” τη μηχανή συνωμοσίας: πολύ έντονος ακτιβισμός, κοινωνικοπολιτικό τραύμα και υποβάθμιση του συστήματος», που ωθεί τους ανθρώπους, «όταν δεν μπορούν πλέον, εξαιτίας αυτών των παραγόντων, να περιμένουν τις πληροφορίες των μέσων ενημέρωσης, να αναρωτιούνται: “ποιος ωφελείται από το έγκλημα;”». Η ευκολία πρόσβασης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσθέτει ο Μάνσουι, μπορεί να κινητοποιήσει τους ανθρώπους προς την ιδέα ότι «συμμετέχουμε όλοι στην έρευνα/συλλογική υστερία».
«Βλέπουμε σημάδια αυξημένης συνωμοσιολογίας και στα δύο αμερικανικά πολιτικά στρατόπεδα», αναφέρει ο Ιμράν Αχμέντ, διευθυντής του Κέντρου για την Καταπολέμηση του Μίσους στο Διαδίκτυο, σε συνέντευξη στην Washington Post. «Οι θεωρίες συνωμοσίας παρέχουν μια απλή ιστορία για να δώσουν σε όλους έναν λόγο να μην αντιμετωπίσει την πραγματικότητα». «Από το 1967-68, έχετε περίπου μεταξύ 70 και 80% των Αμερικανών, από όλες τις κοινωνικοδημογραφικές και κοινωνικοπολιτικές ομάδες, που είναι απολύτως πεπεισμένοι ότι ο πρόεδρος Κένεντι (που δολοφονήθηκε το 1963) ήταν θύμα συνωμοσίας», υπενθυμίζει ο Γκάιρι. Η απόπειρα δολοφονίας κατά του Ρόναλντ Ρίγκαν, ο οποίος τραυματίστηκε σοβαρά λίγους μήνες πριν από τις εκλογές του 1981, έρχεται επίσης στο μυαλό όλων.
