Η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί κάποιο παροδικό φαινόμενο που το μόνο που θα κάνει θα είναι να ανεβάσει απλά τη θερμοκρασία και μέχρι εκεί, καθώς οι «παρενέργειες» είναι πολύ περισσότερες από όσες πολλοί μπορεί να φανταστούν. Επίσης, δεν πρόκειται για κάποια μακρινή απειλή που μπορεί να ζήσουν οι μελλοντικές γενεές, καθώς τα συμπτώματα της μεγάλης «ασθένειας» του πλανήτη μας είναι ήδη ορατά, ενώ οι προειδοποιήσεις των ειδικών για την καταστροφή που έρχεται διαδέχονται η μία την άλλη.
Ακραίοι καύσωνες, μεγα-καταιγίδες, πλημμύρες, τυφώνες και γενικότερα ασυνήθιστα θανατηφόρα καιρικά φαινόμενα βρίσκονται όλο και πιο συχνά στα πρωτοσέλιδα των ΜΜΕ, ωστόσο, οι πολιτικές ηγεσίες περί άλλων τυρβάζουν.
Και όμως οι παραπάνω συνέπειες αποτελούν μόνο ένα κλάσμα των όσων αρκετοί ειδικοί προβλέπουν, καθώς η κλιματική αλλαγή έχει αρκετά περισσότερες πτυχές.
Το βιβλίο του Τζεφ Γκούντελ για την «Αποκάλυψη» που έρχεται
Ένα τέτοιο ζοφερό μέλλον προβλέπει ο Τζεφ Γκούντελ, συγγραφέας, δημοσιογράφος και ειδικός σε θέματα κλιματικής κρίσης, ο οποίος ασχολείται με τα ζητήματα αυτά για το περιοδικό «Rolling Stone» τουλάχιστον δύο δεκαετίες.
Ο Τζεφ Γκούντελ, το 2023 έγραψε το βιβλίο με τίτλο «The heat will kill you first: life and death on a scorched planet» (μτφ. Η ζέστη θα σε σκοτώσει πρώτα: ζωή και θάνατος σε έναν τσουρουφλισμένο πλανήτη),
Μάλιστα, το βιβλίο έγινε γρήγορα best seller, ενώ επιλέχθηκε από το NPR και τον Economist ως ένα από τα καλύτερα του 2023.
Το εν λόγω βιβλίο πλέον κυκλοφορεί στα ελληνικά με τον τίτλο «Καύσωνας» στις 6 Ιουνίου από τις εκδ. Ψυχογιός, σε μετάφραση Μιχάλη Μακρόπουλου. Μάλιστα, το βιβλίο έγινε γρήγορα best seller, ενώ επιλέχθηκε από το NPR και τον Economist ως ένα από τα καλύτερα του 2023.
Ο Τζεφ Γκούντελ έχει γράψει επτά βιβλία, ενώ έχει συγκεντρώσει πολλά βραβεία και διακρίσεις, μεταξύ των οποίων και το βραβείο «Louis J. Battan» της Αμερικανικής Μετεωρολογικής Εταιρείας.
Ο γνωστός συγγραφέας υπογραμμίζει ότι η υπερβολική άνοδος της θερμοκρασίας είναι η πρώτη κατά σειρά απειλή που πυροδοτεί όλες τις άλλες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Και όσο ο υδράργυρος ανεβαίνει, τόσο αποκαλύπτονται οι παραλείψεις των κυβερνήσεων στο επίπεδο της πολιτικής, της οικονομίας και των αξιών.
«Ο καύσωνας θα ωθήσει σε μια μεγάλη μετανάστευση»
Όπως γράψει ο Τζεφ Γκούντελ, «καθώς η θερμοκρασία αυξάνεται, θα ωθήσει σε μια μεγάλη μετανάστευση: ανθρώπων, ζώων, φυτών, εργασιών, πλούτου, νόσων. Θα αναζητήσουν όλοι και όλα πιο δροσερούς οικολογικούς θώκους όπου θα μπορούν να ευημερήσουν. Κάποιοι θα τα καταφέρουν καλύτερα από άλλους. Για τους κοκκινολαίμηδες η αποδημία είναι ευκολότερη απ’ ό,τι για τους ελέφαντες. Ο δηλητηριώδης κισσός κινείται πιο γρήγορα από όσο μια βελανιδιά. Οι αγρότες που καλλιεργούν στάρι έχουν περισσότερες επιλογές απ’ αυτούς που καλλιεργούν ροδάκινα. Και μερικά πλάσματα δεν έχουν πουθενά να πάνε. Οι πολικές αρκούδες στην Αρκτική δεν μπορούν να μεταναστεύσουν βορειότερα. Οι βάτραχοι στην Κόστα Ρίκα δεν πρόκειται να πηδήσουν μέχρι τον Καναδά.
Οι άνθρωποι είναι σε καλύτερη θέση από πολλά φυτά και ζώα. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, μπορούμε να προσαρμοστούμε σε πολλά πράγματα. Όπως μου είπε ένας αρχιτέκτονας, «αν έχεις αρκετά λεφτά, έχεις και τα τεχνικά μέσα για να ξεφύγεις από οτιδήποτε». Κι από κάποιες απόψεις, έχει δίκιο… Το βλέπεις να συμβαίνει τώρα στο Παρίσι, στο Λος Άντζελες και σε πολλές άλλες πόλεις σε όλο τον κόσμο, όπου δέντρα φυτεύονται για σκιά και δρόμοι βάφονται λευκοί για να εκτρέπουν το φως του ήλιου. Οι γενετιστές φυτών αναπτύσσουν νέα στελέχη καλαμποκιού, σιταριού και σόγιας με μεγαλύτερη αντοχή στις υψηλές θερμοκρασίες. Ο κλιματισμός γίνεται πιο φτηνός και με ευρύτερη χρήση…
Μολαταύτα, ακόμα και για τους πλουσίους και προνομιούχους, η προσαρμογή στην ακραία ζέστη έχει το όριό της. Και η ιδέα ότι οχτώ δισεκατομμύρια άνθρωποι θα ευημερήσουν σε έναν θερμότερο πλανήτη απλώς ανεβάζοντας τον κλιματισμό ή αναζητώντας καταφύγιο κάτω από ένα πεύκο είναι βαθιά παρανόηση του μέλλοντος που δημιουργούμε για τους εαυτούς μας. Στο δυτικό Πακιστάν, όπου μόνο οι πλουσιότεροι των πλουσίων έχουν κλιματισμό, ήδη η ζέστη είναι υπερβολικά μεγάλη για τους ανθρώπους για πολλές βδομάδες τον χρόνο. Το φύτεμα μερικών χιλιάδων δέντρων δεν πρόκειται να τους σώσει. Στην Ινδία μίλησα με οικογένειες που ζουν σε χαμοκέλες από τσιμέντο τόσο ζεστές, ώστε τους καίγεται το χέρι όταν ανοίγουν την πόρτα. Ιερές πόλεις όπως η Μέκκα και τα Ιεροσόλυμα, όπου εκατομμύρια άνθρωποι συγκεντρώνονται για θρησκευτικά προσκυνήματα, είναι σωστά καζάνια. Το καλοκαίρι του 2022 εννιακόσια εκατομμύρια άνθρωποι στην Κίνα -το 63% του πληθυσμού- υπέφεραν έναν δίμηνο καύσωνα που κατέστρεψε καλλιέργειες και προκάλεσε φωτιές».
Σε άλλο σημείο του βιβλίου του, ο ίδιος παραθέτει μία ιστορία: «Τον Αύγουστο του 2021, μια έρευνα εννέα ωρών για ένα αγνοούμενο ζευγάρι από την Καλιφόρνια, το μόλις ενός έτους μωρό τους και τον σκύλο τους, κατέληξε σε τραγωδία. Τα άψυχα σώματά τους εντοπίστηκαν σε ένα μονοπάτι πεζοπορίας λίγα μόλις λεπτά οδικώς από το σπίτι της οικογένειας, κοντά στην πόλη Μαριπόζα. Αλλά η αιτία του θανάτου τους δεν ήταν ξεκάθαρη: τους δάγκωσε κάποιο φίδι ή μήπως ήρθαν σε επαφή με κάποιο είδος τοξικών φυτών;
Έπειτα από δύο μήνες, όμως, διαπιστώθηκε πως οι δύο γονείς και το βρέφος τους, καθώς και το σκυλί τους, έχασαν τη ζωή τους από υπερβολική ζέστη. Αμφότεροι οι ενήλικες ήταν υγιείς και σε φόρμα, αλλά την ημέρα που πέθανε η οικογένεια οι θερμοκρασίες στο μονοπάτι ξεπερνούσαν τους 42 βαθμούς Κελσίου. Είχαν μαζί τους νερό, αλλά βρίσκονταν στη μέση μιας απότομης ανάβασης κατά την επιστροφή στο φορτηγό τους, και υπήρχε λίγη σκιά. Αν μπορούμε να αντλήσουμε κάποιο δίδαγμα από την τραγική μοίρα της οικογένειας, αυτό είναι ότι ‘η ακραία ζέστη μπορεί να σκοτώσει οποιονδήποτε, αρκεί να βρεθεί στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή’».
«Καθώς η θερμότητα αυξάνεται, οι πρωτεΐνες ξεδιπλώνονται και οι δεσμοί που κρατούν τις δομές ενωμένες σπάνε», εξηγεί ο Γκούντελ σε άλλο σημείο του βιβλίο του. «Στο πιο θεμελιώδες επίπεδο, το σώμα σου ξηλώνεται… Το εσωτερικό σου λιώνει και διαλύεται – αιμορραγείς παντού».
Επιπλέον 26 ημέρες καύσωνα καταγράφηκαν κατά μέσο όρο παγκοσμίως τους προηγούμενους 12 μήνες
Την ίδια ώρα, τα στοιχεία έκθεσης του Κλιματικού Κέντρου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού που παρουσιάστηκε σήμερα Τρίτη (28/5) είναι αποκαλυπτικά: Η κλιματική αλλαγή προκάλεσε κατά μέσο όρο 26 επιπλέον ημέρες με ακραία ζέστη σε όλο τον κόσμο στη διάρκεια των 12 προηγούμενων μηνών.
Για να υπολογιστεί ο αριθμός των «επιπλέον» ημερών καύσωνα λόγω της έκλυσης αερίων του θερμοκηπίου η έκθεση, που συντάχθηκε σε συνεργασία με το επιστημονικό δίκτυο World Weather Attribution (WWA) και τη μη κυβερνητική οργάνωση Climate Central, κατέγραψε από τις 15 Μαΐου 2023 ως τις 15 Μαΐου 2024 τις ημέρες κατά τις οποίες η θερμοκρασία ήταν κατά 90% υψηλότερη από αυτή που είχε καταγραφεί την περίοδο 1991-2020.
Στη συνέχεια οι επιστήμονες ανέλυσαν, χάρη σε μέθοδο επιβεβαιωμένη από ομότιμους, την επιρροή της κλιματικής αλλαγής σε κάθε μία από αυτές τις επιπλέον ημέρες ακραίας ζέστης. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη κατέστησε δύο φορές πιο πιθανές τις ακραίες θερμοκρασίες που καταγράφηκαν στη διάρκεια 26 ημερών κατά μέσο όρο σε όλο τον κόσμο. Για τον λόγο αυτό οι ημέρες αυτές θεωρούνται «επιπλέον» ημέρες καύσωνα.
Εξάλλου το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της γης έζησε καύσωνες τη χρονιά που πέρασε, με 6,3 δισεκ. ανθρώπους -περίπου το 78% της ανθρωπότητας- να αντιμετωπίζει τουλάχιστον 31 ημέρες ακραίας ζέστης.
Συνολικά 76 κύματα ακραίας ζέστης καταγράφηκαν σε 90 διαφορετικές χώρες, σε όλες τις ηπείρους με εξαίρεση την Ανταρκτική.
Οι πέντε πλέον πληγείσες χώρες βρίσκονται στη Λατινική Αμερική: το Σουρινάμ με 182 ημέρες καύσωνα, έναντι 24 που εκτιμάται ότι θα καταγραφόταν ακραία ζέστη απουσία της κλιματικής αλλαγής, ο Ισημερινός (με 180 ημέρες αντί για 10), η Γουιάνα (174 αντί για 33), το Σαλβαδόρ (163 αντί για 15) και ο Παναμάς (149 αντί για 12).
«Οι πλημμύρες και οι τυφώνες βρίσκονται στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων, όμως οι επιπτώσεις της ακραίας ζέστης είναι εξίσου θανατηφόρες», εκτίμησε ο Τζάγκαν Τσαπαγκάιν γενικός γραμματέας της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ερυθρού Σταυρού (IFCR).
«Είναι γνωστό ότι δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν λόγω της ακραίας ζέστης τους 12 τελευταίους μήνες, όμως ο πραγματικός απολογισμός μετριέται μάλλον σε εκατοντάδες χιλιάδες ή εκατομμύρια», εκτίμησε η οργάνωση, εξηγώντας οι καύσωνες «επιδεινώνουν τα υπάρχοντα προβλήματα υγείας».
Στην Ευρώπη έρευνα αναφοράς είχε αποδώσει τον θάνατο 61.672 ανθρώπους στον καύσωνα του καλοκαιριού του 2022.
Η ακραία ζέστη «έχει καταστροφικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία, τις βασικές υποδομές, την οικονομία, τη γεωργία και το περιβάλλον», τόνισε ο Αντίτια Β. Μπαχαντούρ διευθυντής του Κλιματικού Κέντρου της IFCR. Ο ίδιος ζήτησε να ενισχυθούν οι υπηρεσίες αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων, να βελτιωθεί η οργάνωση του αστικού χώρου και η ασφάλεια των εργαζομένων σε όλο τον κόσμο.
Meteo: Έρχεται ένα από τα πιο θερμά καλοκαίρια των τελευταίων ετών
Πριν από λίγες ημέρες, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προγνώσεων (ECMWF) δημοσίευσε δυσοίωνα προγνωστικά δεδομένα για την πορεία της θερμοκρασίας το ερχόμενο καλοκαίρι στην Ευρώπη.
Όπως αναφέρει το Meteo, το παρακάτω γράφημα παρουσιάζει τις παρελθοντικές προγνώσεις κάθε μήνα Μαΐου από το 2017 μέχρι σήμερα για τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιο-Ιούλιο-Αύγουστο) με τις γκρι μπάρες να δείχνουν την αβεβαιότητα στις αποκλίσεις των τιμών από την κλιματική τιμή της περιόδου 1993-2016 (ήδη μια πολύ θερμή περίοδος), και τους γκρι κύκλους να δείχνουν τις ακραίες προγνωστικές τιμές όλων των διαθέσιμων σεναρίων.
Τα κόκκινα στίγματα “Χ” δείχνουν τις πραγματικές θερμοκρασίες που παρατηρήθηκαν μετά το πέρας των προγνωστικών περιόδων και παρατηρούμε ότι το πιο θερμό καλοκαίρι καταγράφηκε το 2022, πολύ κοντά σε μια από τις ακραίες προγνωστικές τιμές τον Μάιο 2022. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι το μοντέλο του ECMWF έχει προβλέψει μέχρι στιγμής με μεγάλη ακρίβεια τη γενική πορεία της θερμοκρασίας στην Ευρώπη το καλοκαίρι, και ελαφρώς υποεκτιμά τις πραγματικές τιμές.
Για φέτος, η μπλε μπάρα στα δεξιά του γραφήματος δείχνει ότι προβλέπεται ένα από τα πιο θερμά καλοκαίρια των τελευταίων ετών, με το 17 % των σεναρίων να δείχνουν ακραία υψηλές τιμές, και τον μέσο όρο κοντά στους +0.6 °C πάνω από την κλιματική τιμή, την υψηλότερη προγνωστική τιμή μέχρι στιγμής. Η πιο ακραία τιμή προγνωστικής απόκλισης είναι κοντά στο +2.5 ºC. Μάλιστα, είναι η πρώτη φορά που κανένα από τα διαθέσιμα προγνωστικά σενάρια τον φετινό Μάιο δεν δείχνει αρνητικές αποκλίσεις θερμοκρασίας για το σύνολο της Ευρώπης.
