Η εξέγερση και οι ταραχές στο Καζακστάν με αφορμή τον διπλασιασμό της τιμής των καυσίμων θα μπορούσε κάλλιστα να συμβεί στις περισσότερες χώρες του πλανήτη σε Ανατολή και Δύση καθώς παντού έχει πάρει «φωτιά» η τιμή των καυσίμων.
Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη λαϊκή εξέγερση εν μέσω πανδημίας όπου οι δημοκρατικές ελευθερίες τέθηκαν υπό περιορισμό και πολλές κυβερνήσεις βρήκαν την ευκαιρία εν μέσω lockdown να θεσπίσουν τα πιο αυταρχικά μέτρα.
Οι Καζάκοι βγήκαν στους δρόμους και άρχισαν τις δολιοφθορές, εν αντιθέσει με τους Αμερικανούς που εξαφανίστηκαν από τους δρόμους και εγκατέλειψαν τις εργασίες τους διαμαρτυρόμενοι ότι δεν αξίζει να ζουν μόνο για να εργάζονται και να μην αμείβονται και να μην διαθέτουν ποιότητα ζωής. Στην Αμερική οι βιομηχανίες ξέμειναν από εργατικά χέρια με αποτέλεσμα να μειωθεί αισθητά η παραγωγή και η αγορά να καταγράφει σημαντικές ελλείψεις που αναπόφευκτα προκαλούν αυξήσεις στις τιμές.
Οι Καζάκοι συγκρούονται με τους κατασταλτικούς μηχανισμούς, ενώ οι Ευρωπαίοι έχουν βγάλει προ πολλού τα «κίτρινα γιλέκα» και φλερτάρουν με τα Ακροδεξιά σχήματα όπου στήνονται κάλπες…
Ουδείς αναλυτής ή υπηρεσία της Δύσης είχε αντιληφθεί τις διεργασίες που συντελούνταν στην κοινωνία του Καζακστάν. Ουδείς είχε ακούσει την υπόκωφη βοή της οργής των Καζάκων. Άπαντες εκ των συστημικών αναλυτών όταν αναφέρονταν στην κεντρική Ασία και στους μελλοντικούς αναπτυξιακούς άξονες που θα ενώνουν την Ανατολή με τη Δύση, την Κίνα με την Ευρώπη και την Ρωσία με την Νότια Ασία, εμφάνιζαν το Καζακστάν ως την σταθερότερη δύναμη με αναπτυξιακή προοπτική στο επίκεντρο της Ασίας με το οποίο φλερτάρουν η Ρωσία , η Κίνα και η Τουρκία.
Εξ αιτίας των ταραχών και της αιματοχυσίας , το Καζακστάν βρέθηκε ξαφνικά στο κέντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
Τι πρέπει να γνωρίζει ο αναγνώστης του iEidiseis.gr όταν ακούει για το Καζακστάν:
1ον: Ποια είναι τα γεωγραφικά, εθνολογικά και πολιτικά χαρακτηριστικά του Καζακστάν;
Το Καζακστάν είναι η 6η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο και το μεγαλύτερο περίκλειστο κράτος του κόσμου με έκταση 2.724.900 τ.χλμ. , αλλά μόλις 63η στον πληθυσμό με 19 εκατομμύρια κατοίκους. Ένα μεγάλο μέρος του εδάφους της χώρας αποτελείται από στέπες. Επίσημες γλώσσες της χώρας είναι η καζακική (τουρκική διάλεκτος γλώσσα) και η ρωσική. Οικονομικά, το Καζακστάν είναι η σημαντικότερη χώρα της Κεντρικής Ασίας, καθώς αποτελεί το 60% του ΑΕΠ της περιοχής, πρωτίστως από την βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου. Έχει πάρα πολλές φυσικές πηγές.
Το Καζακστάν αποτελείται από ένα πολιτισμικό χαλί. Από 131 φυλές του Καζάκων. Επίσης, στην χώρα κατοικούν Ρώσοι, Ουζμπέκοι, Γερμανοί, Ουκρανοί, Τάταροι και Ουιγούροι και Τατζίκοι. Το Καζακστάν επιτρέπει την ανεξιθρησκία, αλλά οι με μουσουλμάνοι αποτελούν το 70% του πληθυσμού και το 26% να είναι Χριστιανοί. Το υπόλοιπο 4% είναι άλλων θρησκευμάτων ή άθεοι. Η Καζακική γλώσσα είναι η κρατική γλώσσα, και τα Ρωσικά έχουν ισοδύναμο καθεστώς και χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση και στην διοίκηση.
Σε ότι αφορά την ποιότητα του καθεστώτος και της κυβερνητικής διοίκησης στο Καζακστάν το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων λέει ότι «το Καζακστάν περιορίζει την ελευθερία του λόγου, του τύπου και της θρησκείας σε μεγάλο βαθμό», ενώ άλλοι οργανισμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων περιγράφουν την κατάσταση ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Καζακστάν ως φτωχή. Ενδεικτικά, τον Μάρτιο του 2002 απαγορεύτηκε η έκδοση νέων φύλλων από την εφημερίδα Ρεσπούμπλικα για τρεις μήνες.
2ον: Γιατί το Καζακστάν έχει ξεχωριστή αξία στην Κεντρική Ασία σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη της ίδιας περιοχής;
Είθισται να λέγετε ότι όταν το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα αρχίζει να αλλάζει χέρια από τη Δύση στην Ανατολή, όλες οι εξελίξεις μας οδηγούν στο «Ασιατικό Γεωπολιτικό Τρίγωνο» μεταξύ Καυκάσου-Κεντρικής και Νότιας Ασίας.
Στις μέρες μας το ζητούμενο είναι εάν η νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων θα οικοδομηθεί μετά από έναν καταστροφικό πόλεμο ή πολέμους φθοράς ή εάν υπάρξει μια εποικοδομητική προσέγγιση με επίκεντρο τη συνεργασία.
Ο Τουρκο-ισλαμικός κόσμος, που βρίσκεται στο κέντρο αυτής της γεωγραφίας, ιδιαίτερα το Καζακστάν και το Τουρκικό Συμβούλιο, υποστηρίζει τη δεύτερη προσέγγιση. Αυτή η διατριβή αναμφίβολα υποδεικνύει τον «ήπιο ρυθμιστικό» ρόλο της Κεντρικής Ασίας στον αγώνα εξουσίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Το γεωγραφικό μέγεθος του Καζακστάν, η δημογραφική του δομή με διαφορετικές εθνοτικές και θρησκευτικές κοινότητες καθιστά την χώρα ως μια σημαντική «σύνθεση» Έθνους , τόσο για την Ανατολή όσο και για τη Δύση.
Το Καζακστάν τοποθετημένο στο κέντρο της Ευρασίας, οι γεωπολιτικές θεωρίες το ορίζουν ως την καρδιά, μια ζωτικής γεωγραφίας στη νότια αναπτυξιακή πολιτική της Ρωσίας και είναι ένας από τους κύριους δρόμους που προτιμάται στη στρατηγική της Κίνας για άνοιγμα στη Δύση στο πλαίσιο της η Πρωτοβουλία Belt-Road. Το γεγονός ότι το Καζακστάν είναι μια οδός διέλευσης δίνει τη δυνατότητα στις χώρες της Κεντρικής Ασίας να συνάψουν σχέσεις με τη Μόσχα και το Πεκίνο. Αυτή η κατάσταση καθιστά το Καζακστάν βασικό παράγοντα για τη Ρωσία, την Κίνα και τις χώρες της Κεντρικής Ασίας.
Δεν πρέπει να αγνοηθεί ότι η σιδηροδρομική γραμμή Mazar-i-Sharif-Kabil-Peshawar, η οποία σχεδιάζεται να δημιουργηθεί με τη Νότια Ασία μέσω του Ουζμπεκιστάν, θα καταστήσει τον Νουρ-Σουλτάν ακόμη πιο πολύτιμο, ειδικά από άποψη γεωγραφίας. Τα λιμάνια του Καζακστάν, όπως το Aktau και το Kuryk, που βρίσκονται στην Κασπία Θάλασσα, συνδέουν την Κεντρική Ασία με τον Δυτικό Κόσμο μέσω των δρομολογίων του Αζερμπαϊτζάν, της Γεωργίας και της Τουρκίας.
Εν ολίγοις, η γεωπολιτική θέση του Καζακστάν κάνει αυτή τη χώρα μια γέφυρα μεταξύ βορρά-νότου και ανατολής-δύσης.
3ον: Τι εστί «Διακασπιακός Διάδρομος» και πόσο σημαντικός είναι;
Ένα από τα ζητήματα που σχετίζονται με την περιφερειακή ασφάλεια είναι ο Διακασπιακός Διάδρομος, ο οποίος συνδέεται με τον Κεντρικό Διάδρομο. Θα πρόκειται για μια νέα και ισχυρή εναλλακτική λύση που εκτείνεται από την Κίνα (και ακόμη και τη Νότια Ασία στη διαδικασία) μέχρι την Ευρώπη.
Στην παρούσα κατάσταση, οι θαλάσσιοι δρόμοι δεν είναι αρκετά ασφαλείς για τη διοίκηση του Πεκίνου. Η αυξανόμενη επιρροή των ΗΠΑ στον Ειρηνικό, τα προβλήματα που εμφανίστηκαν στην Ταϊβάν και ο ορατός ανταγωνισμός στην Αρκτική, οδηγούν το Πεκίνο σε χερσαίους διαδρόμους, που είναι μια ασφαλέστερη διαδρομή. Επιπλέον, η Κίνα ανησυχεί για ασταθείς περιοχές όπως το Αφγανιστάν, γι αυτό και επιλέγει να πηγαίνει στη Δύση μέσω ξηράς. Για το λόγο αυτό, ο Διακασπιακός Διάδρομος φαίνεται να είναι η ασφαλέστερη διαδρομή για το Πεκίνο.
4ον: Το γεγονός ότι η Κεντρική Ασία επιλέγεται ως οδός διέλευσης για την Κίνα αλλά και την Ρωσία που επιδιώκει σύνδεση με την Νότια Ασία ( Βιετνάμ – Αφγανιστάν) αναπόφευκτα θα συνδέεται και με τον Καύκασο. Αυτό μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ανάκαμψη των οικονομιών των κρατών της περιοχής και του Καυκάσου;
Ο Διακασπιακός Διάδρομος έχει άμεσο αντίκτυπο σε όλες τις χώρες πέριξ του Καζακστάν, που βρίσκεται στο κέντρο της Μεγάλης Στέπας. Αντανακλά ένα γεωπολιτικό όραμα που εκτείνεται από τη Μεγάλη Στέπα έως τη Στέπα της Ανατολίας. Επομένως σαφώς θα επηρεάσει και τον Καύκασο. Εκτιμάται ότι οι σχέσεις του Καζακστάν με την Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Γεωργία θα εμβαθύνουν. Ήδη η ΕΕ έχει εγκρίνει τα πρώτα κονδύλια για την ανακατασκευή του διαδρόμου Zengezur που περνάει από το Ναγκόρνο Καραμπάχ την Αρμενίακαι Αζερμπαϊτζάν. Πρόκειται για ένα παράρτημα της διαδρομής Κίνα-Κεντρική Ασία-Καύκασος-Τουρκία-Ευρώπη. Ένα έργο που φέρνει πιο κοντά της Αρμενία με το Αζερμπαϊτζάν αλλά και την Τουρκία ! Μάλιστα, το Καζακστάν, φιλοδοξεί να γίνει η πιο σημαντική ενωτική δύναμη στη συνεργασία μεταξύ της Zengezur και της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (ΕΑΕΕ), ως γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η διαδρομή Lapis Lazuli, η οποία είναι ο διαμετακομιστικός διάδρομος Τουρκίας-Γεωργίας-Αζερμπαϊτζάν-Τουρκμενιστάν-Αφγανιστάν, θα αυξήσει επίσης τη σημασία της περιοχής της Κασπίας σε αυτή τη διαδικασία. Με την ένταξη του Καζακστάν σε αυτόν τον διάδρομο, θα ολοκληρωθεί ο τελευταίος σύνδεσμος της πρωτοβουλίας ολοκλήρωσης Κεντρικής Ασίας-Ευρώπης.
Ως εκ τούτου, το Καζακστάν γίνεται ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες στην Κεντρική Ασία, τον Καύκασο και την Κασπία Θάλασσα σε μια περίοδο αυξανόμενης έντασης στην παγκόσμια πολιτική σκηνή.
5ον: Μπορεί το Καζακστάν να επιτύχει τις φιλοδοξίες του στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας;
Είναι η αλήθεια ότι πριν τριάντα χρόνια με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η περιοχή της Κεντρικής Ασίας δεν ήταν ευρέως γνωστή στη διεθνή κοινότητα.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια στις έχει αυξηθεί ο ρόλος της Κεντρικής Ασίας στο διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον. Το Καζακστάν ως η μεγαλύτερη και οικονομικά η πιο ισχυρή χώρα της περιοχής, έχει ξεχωρίσει από τις υπόλοιπες χώρες της Κεντρικής Ασίας, το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τουρκμενιστάν και την Κιργιζία. Τελευταία εκδηλώνει έντονες φιλοδοξίες και στόχους για περιφερειακή διακυβέρνηση, χαρακτηρίζοντας τον εαυτό της ως ηγέτη της περιοχής της Κεντρικής Ασίας. Φυσικά και αυτός ο ρόλος δεν γίνεται αποδεκτός από τις άλλες χώρες της περιοχής, ιδίως το Ουζμπεκιστάν που θεωρεί το Καζακστάν «δορυφόρος» της Ρωσίας.
Το Καζακστάν ανέπτυξε αυτές τις ηγεμονικές φιλοδοξίες αφού προηγουμένως ταυτίστηκε πιο στενά με την κληρονομιά και την ταυτότητα της Κεντρικής Ασίας και πέρασε σε όλες τις γειτονικές χώρες την αντίληψη ότι το μέλλον τους είναι το περιφερειακό εμπόριο.
Το δόγμα της εξωτερικής πολιτικής του Καζακστάν που εγκρίθηκε το 2020, επικεντρώνεται στον ηγετικό ρόλο του έθνους και στην προώθηση των μακροπρόθεσμων συμφερόντων στην Κεντρική Ασία αναπτύσσοντας συνεργασίες με τους κυρίαρχους γεωπολιτικούς παράγοντες ( Κίνα, Ρωσία, ΗΠΑ ,Ευρωπαϊκή Ένωση).
6ον: Ποια είναι η κυρία απειλή στην Κεντρική Ασία;
Η ασταθής κατάσταση στο Αφγανιστάν είναι η κύρια μη περιφερειακή απειλή για την ασφάλεια της Κεντρικής Ασίας, εξ αιτίας των τρομοκρατικών ομάδων των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα. Οι ΗΠΑ και ΝΑΤΟ έχουν εκφράσει την άποψη ότι είναι απαραίτητο να εμπλακεί το Αφγανιστάν στη διαδικασία περιφερειακής και οικονομικής σταθερότητας της Κεντρικής Ασίας !
7ον: Μπορεί το Καζακστάν να φέρει το Αφγανιστάν στην Κεντρική Ασία και να το ενσωματώσει στους αναπτυξιακούς μηχανισμούς που στήνονται στην περιοχή από Κίνα – Ρωσία – ΕΕ – ΗΠΑ;
Το Καζακστάν αναζητεί να παίξει αυτόν τον ρόλο με στόχο να ενσωματώσει το Αφγανιστάν στην περιφερειακή πολιτική ατζέντα της Κεντρικής Ασίας. Το Nursultan έχει τους οικονομικούς πόρους για την κατασκευή διαφόρων τύπων έργων που αφορούν το Αφγανιστάν. Ωστόσο υπάρχει ένα άλλο πρόβλημα που ανησυχεί το Καζακστάν: Η αδυναμία ελέγχου των συνόρων του Ουζμπεκιστάν και του Τατζικιστάν. Μόνο με την ενίσχυση του συνοριακού ελέγχου αυτών των χωρών, το Καζακστάν θα μπορέσει να μειώσει τη διείσδυση των εξτρεμιστών στην περιοχή, η οποία ως επί το πλείστον προέρχεται από το έδαφος του Αφγανιστάν.
8ον: Δηλαδή η Κεντρική Ασία δεν είναι ασφαλής περιοχή;
Η Κεντρική Ασία αντιμετωπίζει σήμερα την απειλή τριών τύπων αυτονομισμού:
– Πρώτον, τον ιδεολογικό αυτονομισμό, ο οποίος σχηματίζεται από νεοϊμπεριαλιστικές ή ριζοσπαστικές ισλαμιστικές ιδέες.
– Δεύτερον, ο οικονομικός αυτονομισμός, που οδηγεί τις περιφέρειες να θέλουν περισσότερη εξουσία.
– Τρίτον, ο κλασικός εδαφικός διαχωρισμός.
Το Καζακστάν στην προσπάθεια του να αντικρούσει τον αυτονομισμό, επιχειρεί να επιβάλει αυστηρότερους όρους ελέγχου των ξένων ΜΜΕ ανακόπτοντας την προπαγάνδα υπέρ των αυτονομιστικών απόψεων εντος του εθνολογικού μωσαϊκού της χώρας. Επίσης το Καζακστάν προσπαθεί να πείσει και τις άλλες χώρες της Κεντρικής Ασίας να ακολουθήσουν το παράδειγμα της.
9ον: Γιατί η Κεντρική Ασία αποκτάει παγκόσμιο ενδιαφέρον;
Οι χώρες της Κεντρικής Ασίας είναι χρήστες κοινών δικτύων ενέργειας, μεταφορών, φυσικού αερίου, νερού και άρδευσης με πλούσιους πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι χώρες αυτές πρέπει να βρουν τρόπους να μεταφέρουν αποτελεσματικά το εξορυσσόμενο πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε άλλες μακρινότερες χώρες, όπως είναι η Ευρώπη και όχι μόνο. Γι αυτό το Καζακστάν προσπαθεί να δημιουργήσει μια συνολική περιφερειακή οργάνωση για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και της πολιτικής σταθερότητας, ενισχύοντας παράλληλα την κυριαρχία της περιοχής. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή δεν είναι εύκολη κάθε ότι πρέπει να ξεπεραστούν ορισμένα οικονομικά και πολιτικά εμπόδια με τις χώρες της περιοχής.
10ον: Υπάρχει ανάλογη εμπειρία που μπορεί να ακολουθήσει η Κεντρική Ασία;
Ναι υπάρχει ! Η Ένωση Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως εξαιρετικό παράδειγμα για τις χώρες της Κεντρικής Ασίας να συνεργαστούν, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά, προκειμένου να επιτύχουν συλλογική περιφερειακή αυτονομία που θα εμπόδιζε τις υπερδυνάμεις να υπονομεύσουν τη δική τους οικοδόμηση εθνών. Ο μηχανισμός συνεργασίας ASEAN είναι ένα ευέλικτο σύστημα χωρίς δικαιώματα ψήφου, στο οποίο συζητούνται σχετικά θέματα μέχρι να επιτευχθεί τελική επίλυση με κοινή συμφωνία, γεγονός που έχει σώσει τον ASEAN από συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις.
11ον: Ωστόσο στην Κεντρική Ασία υπάρχουν αντιπαραθέσεις μετά των χωρών. Το Ουζμπεκιστάν δεν αποδέχεται πρωτοκαθεδρία του Καζακστάν;
Σωστό ! Αλλά είναι μονόδρομος για τις δυο χώρες να βρουν τρόπους συνεργασίας για το κοινό συμφέρον τους. Οι σχέσεις Ουζμπεκιστάν – Καζακστάν αποτελούν βασικά στοιχεία της μακροπρόθεσμης προοπτικής ανάπτυξης της περιοχής. Καθορίζουν το περιφερειακό κλίμα, επομένως είναι σημαντικό για το Καζακστάν να ενισχύσει τις σχέσεις με το Ουζμπεκιστάν υποστηρίζοντας τις διαδικασίες αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Μια τέτοια συνεργασία θα επέτρεπε στις χώρες να αντιμετωπίσουν από κοινού περιφερειακά προβλήματα όπως η ασφάλεια του νερού και της ενέργειας, να αναπτύξουν κοινές θέσεις σχετικά με τις εξωτερικές πολιτικές, ιδίως έναντι της Κίνας και της Ρωσίας και, κυρίως, να μην μετατραπεί σε “περιφερειακή ζώνη πρώτων υλών των παγκόσμιων οικονομικών διαδικασιών”.
12ον: Πώς θα μπορούσε να βοηθήσει το Καζακστάν το Ουζμπεκιστάν και τις υπόλοιπες χώρες της Κεντρικής Ασίας;
Το Καζακστάν θα μπορούσε να γίνει η κύρια εξαγωγική αγορά για τα βιομηχανικά προϊόντα του Ουζμπεκιστάν. Οι δύο χώρες δυνητικά αλληλοσυμπληρώνονται και από άποψη προσφοράς και ζήτησης εργασίας. Στο μεταξύ εξετάζοντας το δυσμενές επενδυτικό κλίμα των υπόλοιπων χωρών της κεντρικής Ασίας, το Καζακστάν θα πρέπει να εργαστεί για μια μεγαλύτερη ροή επενδύσεων στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας μέσω της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που ακολουθεί. Συγκεκριμένα μπορεί να αναπτυχθεί ο εφοδιαστικός τομέας με κινεζικές επενδύσεις, ώστε η περιοχή της κεντρικής Ασίας να μπορεί να εξάγει αγαθά και υπηρεσίες εκτός από πετρέλαιο για τις υπερδυνάμεις (Ρωσία – ΗΠΑ – ΕΕ ).
13ον: Η Ρωσία πως αντιδρά στα μεγαλεπήβολα σχέδια του Καζακστάν για την οικονομική και γεωπολιτική αυτονομία της Κεντρικής Ασίας;
Φυσικά και είναι αδιανόητο να ομιλεί και να σχεδιάζει κανείς για την Κεντρική Ασία και να αγνοεί την επιρροή του ρωσικού παράγοντα. Η Μόσχα θεωρώντας την περιοχή ως σφαίρα επιρροής της, οι στόχοι του Καζακστάν εντός της περιοχής αμφισβητούνται. Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, υπό την ηγεσία της Ρωσίας, δεν είναι απλώς ένας οικονομικός οργανισμός αλλά ένα εργαλείο για την αύξηση της ρωσικής κυριαρχίας στην περιοχή. Ο οργανισμός εγκυμονεί οικονομικούς κινδύνους λόγω της πιθανότητας αύξησης των δασμών και πιθανώς – όπως ισχυρίζονται οι Δυτικοί – προσπάθειας να προσανατολίσει την οικονομία του Καζακστάν από την παγκόσμια αγορά. Το Καζακστάν είναι μέλος αυτού του οργανισμού και γι’ αυτό είναι πιο δύσκολο να επιτύχει τους στόχους του στην περιοχή.
Παρ´ όλα αυτά το Καζακστάν βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση στην Κεντρική Ασία. Έχει λάβει την υποστήριξη της Δύσης, η Κίνα το ενέταξε στην πρωτοβουλία του BRI (δρόμο του μεταξιού) και η Ρωσία στην μεγάλη ενεργειακή αγοράς της , η ίδια η Νουρ Σουλτάν (πρωτεύουσα του Καζακστάν) γίνεται διπλωματική δύναμη , γι αυτό και την αποκαλούν ως την «Γενεύη της Κεντρικής Ασίας» !
14ον: Μπορούμε να δούμε στην Κεντρική Ασία μια αντίστοιχη Ένωση όπως την Ευρωπαϊκή;
Θα ήταν ουτοπικό να σκεφτεί κανείς ότι είναι δυνατό να επιτευχθεί η δημιουργία μιας συμμαχίας της περιοχής της Κεντρικής Ασίας με μια ενιαία οικονομική ένωση, έναν στρατό, ένα τραπεζικό σύστημα και ένα νόμισμα. Οι συνοριακές διαφορές, οι σημαντικές διαφορές στην οικονομική ανάπτυξη μεταξύ των χωρών της περιοχής και οι αποκλίνουσες απόψεις των αρχηγών κρατών για το επίπεδο πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας, επιβραδύνουν σημαντικά την περαιτέρω ολοκλήρωση της Κεντρικής Ασίας.
15ον: Το πείραμα του Καζακστάν στην Κεντρική Ασία, μπορεί να επηρεάσει και άλλες χώρες σε διαφορετικές περιοχές;
Το εάν το Καζακστάν θα καταφέρει να δημιουργήσει μια σταθερή, οικονομικά ευημερούσα χώρα, ανοιχτή στη συνεργασία και στους επενδυτές στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας, η οποία θα είναι απαλλαγμένη από την επιρροή διαφόρων δορυφόρων, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, είναι ζωτικής σημασίας για τη Λετονία. Η υλοποίηση των στόχων του Καζακστάν στην περιοχή θα άνοιγε σημαντικότερες ευκαιρίες για εμπορική συνεργασία και ενίσχυση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Λετονίας και των χωρών της Κεντρικής Ασίας. Η Λετονία μοιράζεται την εμπειρία της στις μεταρρυθμίσεις ενισχύοντας τις διαδικασίες εκδημοκρατισμού της περιοχής και τις μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση. Αυτό πρέπει να γίνει με την παροχή περισσότερων κεφαλαίων για τα έργα αναπτυξιακής συνεργασίας. Η συνεργασία του Καζακστάν και της περιοχής της Κεντρικής Ασίας με τη Λετονία έχει εξαιρετικές δυνατότητες.
