Ο Ερντογάν βλέπει ως χρυσή ευκαιρία για τη χώρα του την επιθυμία της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, με τον Τούρκο πρόεδρο και τη Δύση να έχουν ξεκινήσει ένα ανατολίτικο παζάρι όπου ισχυρότερος παίκτης είναι μάλλον ο… ανατολίτης αυτής της ιστορίας, μιας και κρατά στα χέρια του το απόλυτο όπλο του βέτο.
Την Πέμπτη (19/5), πάντως, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν εξέφρασε την πλήρη υποστήριξή του στις προσπάθειες της Σουηδίας και της Φινλανδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, ενώ ο ίδιος και οι Ευρωπαίοι ηγέτες δηλώνουν βέβαιοι ότι η αιφνιδιαστική αντίθεση του Ερντογάν στην ένταξη των δυο σκανδιναβικών κρατών θα μπορούσε να είναι αναστρέψιμη.
Ωστόσο, ο πρόεδρος της Τουρκίας έχει αντιταχθεί στην εν λόγω κίνηση κατηγορώντας τα δύο σκανδιναβικά κράτη ότι φιλοξενούν Κούρδους μαχητές, γεγονός που περιπλέκει αρκετά τα πράγματα.
Ειδικότερα, η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι η Σουηδία και η Φινλανδία προσφέρουν καταφύγιο σε άτομα που συνδέονται με «τρομοκρατικές» οργανώσεις – όπως το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) και το Κίνημα του Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η τουρκική κυβέρνηση κατηγορεί πως ενορχήστρωσε την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016.
Ζητώντας «ανθρωποθυσίες»
Τη Δευτέρα, δε, η τουρκική τηλεόραση μετέδωσε ότι η Σουηδία και η Φινλανδία δεν ενέκριναν την έκδοση στην Τουρκία 33 ατόμων που η Άγκυρα κατηγορεί για διασυνδέσεις με το PKK και τον Φετουλάχ Γκιουλέν, δηλαδή των παράδοσή τους στα χέρια του τουρκικού καθεστώτος, κάτι που μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα σήμαινε για αυτούς τους ανθρώπους.
Την ίδια ημέρα, η πρωθυπουργός της Σουηδίας Μαγκνταλένα Άντερσον ανακοίνωσε επισήμως την απόφαση της Στοκχόλμης να καταθέσει αίτημα για ένταξη στο ΝΑΤΟ, μια ημέρα αφότου ο πρόεδρος της Φινλανδίας Σάουλι Νιινίστο επιβεβαίωσε ότι το Όσλο θα αιτηθεί την ένταξη στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Η Τουρκία εξέπληξε την προηγούμενη εβδομάδα τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ, γνωστοποιώντας ότι δεν βλέπει θετικά τις υποψηφιότητες των δύο σκανδιναβικών χωρών.
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε τη Δευτέρα, ο Ερντογάν τόνισε πως η Τουρκία δεν θα εγκρίνει την υποψηφιότητα των δύο σκανδιναβικών χωρών για ένταξη στο ΝΑΤΟ, χαρακτηρίζοντας μάλιστα τη Σουηδία «εκκολαπτήριο» τρομοκρατικών οργανώσεων και υποστηρίζοντας ότι είχε «τρομοκράτες» στο κοινοβούλιο της.
«Καμία από αυτές τις χώρες δεν έχει ξεκάθαρη θέση απέναντι σε τρομοκρατικές οργανώσεις», είπε ο Ερντογάν. «Πώς μπορούμε να τις εμπιστευτούμε;» διερωτήθηκε.
Το σουηδικό υπουργείο Εξωτερικών ανέφερε νωρίτερα ότι διπλωμάτες από τη Σουηδία και τη Φινλανδία σχεδιάζουν να ταξιδέψουν στην Τουρκία για συνομιλίες προκειμένου να καμφθούν οι αντιρρήσεις της Άγκυρας.
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε τη Δευτέρα ότι οι διπλωματικές αντιπροσωπείες της Σουηδίας και της Φινλανδίας δεν πρέπει καν να μπουν στον κόπο να ταξιδέψουν στην Άγκυρα για να πείσουν την τουρκική κυβέρνηση να εγκρίνει την υποψηφιότητά τους για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
«Έρχονται για να μας πείσουν; Με συγχωρείτε, αλλά δεν θα πρέπει καν να μπουν στον κόπο», διαμήνυσε ο Ερντογάν.
Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε αργά την Τετάρτη: «Έχουμε πει στους συμμάχους ότι θα πούμε όχι στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ», προσθέτοντας: «Το ΝΑΤΟ είναι μια συμμαχία ασφάλειας και δεν μπορούμε να δεχτούμε τρομοκράτες να είναι σε αυτήν».
Ο Νινίστο είπε ότι η Φινλανδία θα δεσμευτεί για την ασφάλεια της Τουρκίας, προσθέτοντας: «Καταδικάζουμε την τρομοκρατία σε όλες τις μορφές της και συμμετέχουμε ενεργά στην καταπολέμησή της».
Ερντογάν: «Η Ελλάδα χρωστάει 400 δισ. στη Δύση και της δίνουν όπλα»
Εν τω μεταξύ, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επανήλθε την Πέμπτη με νέες δηλώσεις, αναφερόμενος στα εξοπλιστικά και στις ΗΠΑ, αλλά εμπλέκοντας και πάλι την Ελλάδα στις ενστάσεις που διατυπώνει η τουρκική πλευρά για ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Όπως μεταδίδει η «Καθημερινή», ο Τούρκος πρόεδρος εκτόξευσε νέες βολές κατά της Ελλάδας. Αναφερόμενος στα εξοπλιστικά, στις αμερικανικές βάσεις αλλά και στο Κυπριακό, σημείωσε: «Δείτε τι συμβαίνει με την Ελλάδα. Χρωστάει στη Δύση 400 δισ. ευρώ, όμως της δίνουν όπλα και δίνουν την έγκριση οι ΗΠΑ να χτίσουν βάσεις. Από την άλλη, όμως, όταν συναντιούνται μαζί μας, λένε ”θέλουμε να αναπτύξουμε τις σχέσεις μαζί σας”. Αλλά λέει πως στην Κύπρο δεν βλέπει θετικά τη λύση των δύο κρατών. Ποιος σου είπε πως εμείς θα δούμε θετικά όσα λες;».
Ο Τούρκος πρόεδρος επανέλαβε ότι η Άγκυρα είναι αρνητική στο ενδεχόμενο ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. «Στο παρελθόν δώσαμε την έγκριση να ενταχθεί αυτή η χώρα (σ.σ. η Ελλάδα στο ΝΑΤΟ). Εμείς δεύτερη φορά δεν θα μπούμε σε αυτό το ”τρυπάκι”. Σχετικά με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, στους αρμόδιους ξεκαθαρίσαμε πως θα πούμε όχι. Κι έτσι θα συνεχίσουμε» σημείωσε ο κ. Ερντογάν.
Επανέλαβε, δε, τις κατηγορίες σε βάρος της Ελλάδας πως «προστατεύει» τρομοκράτες. «Τι έγινε όταν επέστρεψαν; Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δημιουργήσει μια βάση στην Αλεξανδρούπολη. Και η τρομοκρατική οργάνωση FETO ταξιδεύει στην Ευρώπη μέσω Ελλάδας. Και η Ελλάδα αγνοεί τη λίστα των τρομοκρατών που τους δώσαμε. Και εξακολουθούν να τους προστατεύουν», ανέφερε ο Τούρκος πρόεδρος.
Μιαν ανάσα από τα F-16;
Παράλληλα, είναι σχεδόν βέβαιο πως μες στο παζάρι μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον υπάρχουν και τα σαράντα F-16 που θέλει ο Ερντογάν. Σε αυτό το πεδίο προέκυψαν θετικές, για την Άγκυρα, εξελίξεις πριν από το «όχι» του Τούρκου προέδρου για την ένταξη Φινλανδίας-Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και πλέον, υπό τη νέα μόχλευση που ασκεί ο Ερντογάν, ο ίδιος αισιοδοξεί ακόμη περισσότερο για καλά μαντάτα.
Συγκεκριμένα, πριν από μια εβδομάδα η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν ζήτησε από τους επικεφαλής του αμερικανικού Κογκρέσου να εγκρίνουν την πώληση προηγμένων οπλικών συστημάτων κι άλλου εξοπλισμού για τον στόλο των μαχητικών αεροσκαφών F-16 της Τουρκίας.
Η είδηση είδε το φως της δημοσιότητας από την Wall Street Journal, το δημοσίευμα της οποίας επικαλείται δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων, τους οποίους φυσικά δεν κατονομάζει και μέσα σε μερικά λεπτά φιλοξενήθηκε στα μεγαλύτερα ΜΜΕ του πλανήτη.
Στην πραγματικότητα αυτό προετοιμάζει, σύμφωνα με την εφημερίδα, το έδαφος για μια επικείμενη πρόταση περί πώλησης 40 επιπρόσθετων F-16, η οποία επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον.
The Biden administration has asked congressional leaders to approve the sale of advanced weapons and other equipment for Turkey’s fleet of F-16 jet fighters, setting up a showdown with lawmakers https://t.co/a9exbDPPUO
— The Wall Street Journal (@WSJ) May 11, 2022
Η προτεινόμενη πώληση οπλικών συστημάτων, η οποία εστάλη στους ηγέτες του Κογκρέσου τον περασμένο μήνα, αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία επιδιώκει να αξιοποιήσει τον ρόλο της ως διαμεσολαβητή στις ειρηνευτικές συνομιλίες Ρωσίας-Ουκρανίας και την υποστήριξή της στον ουκρανικό στρατό, ως έναν τρόπο να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Ουάσινγκτον και να αποκτήσει εξελιγμένα όπλα.
Η πιθανή συμφωνία θα περιλαμβάνει πυραύλους, ραντάρ και ηλεκτρονικά συστήματα για τα τουρκικά F-16, σε μια εξέλιξη που θα αναβαθμίσει σημαντικά τα μαχητικά αεροσκάφη της γειτονικής χώρας.
Υπενθυμίζουμε ότι σε τουρκικό έδαφος έγιναν όχι ένας, αλλά δύο γύροι συνομιλιών μεταξύ του Κιέβου και της Μόσχας, ενώ έχει επίσης προμηθεύσει οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ουκρανία και έχει εμποδίσει ορισμένα ρωσικά πολεμικά πλοία να εισέλθουν στη Μαύρη Θάλασσα.
Οι κινήσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα τη σύσφιξη των δεσμών με την Ουάσινγκτον και τη συχνότερη επαφή Τούρκων με Αμερικανούς αξιωματούχους, σύμφωνα με τη Wall Street Journal.
Αμερικανοί αξιωματούχοι που γνωρίζουν το ζήτημα, ανέφεραν ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τη συμφωνία για τους πυραύλους για να «μετρήσει» το επίπεδο υποστήριξης στο Κογκρέσο για μια ξεχωριστή πρόταση πώλησης 40 νέων F-16 στην Τουρκία.
Η πώληση πυραύλων AIM-9 Sidewinder, πυραύλων AIM-120 Amraam, μαζί με ραντάρ και άλλο εξοπλισμό θα κοστίσει στην Τουρκία περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια, δήλωσε αξιωματούχος που έχει γνώση της πρότασης.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ «δεν επιβεβαιώνει δημοσίως ούτε σχολιάζει τις προτεινόμενες αμυντικές μεταφορές μέχρι να κοινοποιηθούν επίσημα στο Κογκρέσο», δήλωσε εκπρόσωπος, ενώ ούτε το τουρκικό υπουργείο Άμυνας απάντησε άμεσα σε αίτημα για σχολιασμό.
Αμερικανοί και Τούρκοι αξιωματούχοι συνηγορούν υπέρ της συμφωνίας για τα F-16, υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσε να συμβάλει στην αποκατάσταση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων, οι οποίες δέχτηκαν ισχυρό πλήγμα μετά την επιλογή της Άγκυρας να αγοράσει S-400 από τη Ρωσία. Ορισμένοι Αμερικανοί βουλευτές, συμπεριλαμβανομένων υψηλόβαθμων Δημοκρατικών και στα δύο σώματα του Κογκρέσου, αντιτίθενται στην πώληση αεροσκαφών, επικαλούμενοι αντιρρήσεις για τους δεσμούς της Άγκυρας με τη Ρωσία και ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα εντός της Τουρκίας.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, σύμφωνα πάντα με τη δημοσίευμα, αναμένεται να στείλει ξεχωριστό αίτημα στο Κογκρέσο που περιλαμβάνει την πώληση ενός νέου στόλου F-16 μαζί με αναβαθμίσεις για τα υπάρχοντα αεροσκάφη της Τουρκίας αργότερα φέτος, μετά από αίτημα της Άγκυρας πέρυσι.
Τούρκοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι η πώληση F-16 θα μπορούσε να βοηθήσει στην εκτόνωση της έντασης πολλών ετών μεταξύ των δύο συμμάχων και να αποτρέψει την Τουρκία από το να πλησιάσει τη Ρωσία και την Κίνα.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ενέκρινε την αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400 το 2017, προκαλώντας κυρώσεις από τις ΗΠΑ που είχαν ως αποτέλεσμα την αποβολή της Άγκυρας από το προηγμένο πρόγραμμα μαχητικών F-35. Το περιστατικό βάθυνε τη δυσπιστία μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον, όπου οι αξιωματούχοι είναι επίσης διχασμένοι σχετικά με την υποστήριξη των ΗΠΑ στους Κούρδους μαχητές που πολεμούν το Ισλαμικό Κράτος στη Συρία και την καταστολή πολιτικών αντιπάλων από την Τουρκία.
Τούρκοι και αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν συχνότερες επαφές από την αρχή του πολέμου και οι δύο χώρες επανέλαβαν επίσης τον αδρανοποιημένο κανάλι «στρατηγικού διαλόγου» σε ένδειξη θέρμανσης των δεσμών.
Ο κ. Ερντογάν έθεσε το θέμα της πώλησης των F-16 σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρόεδρο Μπάιντεν τον Μάρτιο, όταν οι δυο τους συζήτησαν την κρίση στην Ουκρανία μετά από έναν γύρο ρωσο-ουκρανικών συνομιλιών στην Τουρκία.
Μπάιντεν: «Νομίζω ότι θα είμαστε εντάξει»
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, λοιπόν, δήλωσε την Πέμπτη ότι η Φινλανδία και η Σουηδία πληρούν «όλα τα κριτήρια» για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, υποδεχόμενος τους ηγέτες των δύο χωρών στον Λευκό Οίκο.
Ερωτηθείς εάν μπορούν να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες της Τουρκίας, ο Μπάιντεν είπε στους δημοσιογράφους: «Νομίζω ότι θα είμαστε εντάξει».
«Σήμερα, σας διαβεβαιώνω με υπερηφάνεια ότι έχουν την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ» τόνισε ο Μπάιντεν, έχοντας στο πλευρό του την πρωθυπουργό της Σουηδίας Μαγκνταλένα Άντερσον και τον πρόεδρο της Φινλανδίας Σαούλι Νιινίστο.
Ο Αμερικανός πρόεδρος επανέλαβε ότι οι ΗΠΑ θα εργαστούν με τις δύο σκανδιναβικές χώρες για «να αντιμετωπίσουν κάθε επίθεση» που θα μπορούσαν να δεχτούν στο μεσοδιάστημα, μέχρι την ένταξή τους στη Συμμαχία.
Προσκαλώντας τους δύο ηγέτες στην Ουάσινγκτον, μία ημέρα αφότου οι χώρες αυτές υπέβαλαν επίσημα αίτημα στο ΝΑΤΟ για την ένταξή τους, οι ΗΠΑ δείχνουν για άλλη μια φορά ότι επιδιώκουν τη διεύρυνση της Συμμαχίας το συντομότερο δυνατόν. Τα περισσότερα μέλη του ΝΑΤΟ συμμερίζονται αυτόν τον ενθουσιασμό, όχι όμως και η Τουρκία που απείλησε να μπλοκάρει αυτή τη διαδικασία.
Ο πρόεδρος της Φινλανδίας Σαούλι Νιινίστο διαβεβαίωσε ότι είναι «έτοιμος να συζητήσει» με την Άγκυρα για όλες τις «ανησυχίες» που εκφράζει. «Καταδικάζουμε την τρομοκρατία σε όλες τις μορφές της», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην κατηγορία της Τουρκίας ότι Σουηδία και Φινλανδία στηρίζουν το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK).
Η πρωθυπουργός της Σουηδίας Μαγκνταλένα Άντερσον ανέφερε ότι είναι σε εξέλιξη ένας «διάλογος» με την Τουρκία για την επίλυση αυτών των ζητημάτων.
Οι ΗΠΑ εμφανίζονται μέχρι τώρα πολύ αισιόδοξες ότι θα καταφέρουν να ξεπεράσουν το εμπόδιο. Η επικύρωση της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ σε εθνικό επίπεδο αναμένεται ότι θα είναι μια τυπική διαδικασία. Ο Μπάιντεν είπε ότι θα καλέσει το Κογκρέσο να την εγκρίνει «το συντομότερο δυνατόν».
«Όταν νέα μέλη εντάσσονται στο ΝΑΤΟ, αυτό δεν είναι απειλή για καμία χώρα. Ποτέ δεν ήταν. Στόχος του ΝΑΤΟ είναι η άμυνα απέναντι σε επιθέσεις», πρόσθεσε ο Μπάιντεν, αναφερόμενος στη Ρωσία η οποία θεωρεί απειλή τη διεύρυνση του Βορειοατλαντικού Συμφώνου.
Ο Αμερικανός πρόεδρος υπενθύμισε εξάλλου, απευθυνόμενος αυτή τη φορά στην αμερικανική κοινή γνώμη, ότι μετά την ίδρυση του ΝΑΤΟ έχει γίνει μόνο μία φορά επίκληση του περιβόητου άρθρου 5, που προβλέπει τη συλλογική άμυνα στην περίπτωση που ένα μέλος δεχτεί επίθεση. Και αυτό έγινε μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στο ΗΠΑ όταν «όλοι οι σύμμαχοί μας στάθηκαν στο πλευρό μας», τόνισε.
