Θα τα καταφέρει άραγε ο πρωθυπουργός εκεί που απέτυχε η απλή υπουργός; Αυτό το ερώτημα τίθεται σε δημοσίευμα της Lemonde, σε ανάλυσή του για την Ελίζαμπεθ Μπορν, σχετικά με το οικολογικό πρόγραμμα του Εμανουέλ Μακρόν.
Η Ελίζαμπεθ Μπορν, ήταν υπεύθυνη για την πράσινη μετάβαση μεταξύ Ιουλίου 2019 και Ιουλίου 2020. Δεν είχε καταφέρει όμως να ξεφύγει από τα «μικρά βήματα» και να τοποθετήσει την οικολογία στην καρδιά της κυβερνητικής μηχανής, αντιμέτωπη με ισχυρά και απείθαρχα υπουργεία, όπως π.χ. αυτά της οικονομίας ή της γεωργίας.
Τώρα επικεφαλής της κυβέρνησης και άμεσα υπεύθυνη για τον οικολογικό σχεδιασμό, σύμφωνα με τη θεσμική καινοτομία του Προέδρου της Δημοκρατίας, η Μπορν έχει τα μέσα να κάνει ένα «μεγάλο βήμα» για να αντιμετωπίσει τον «αγώνα του αιώνα» και «να κληροδοτήσει έναν πλανήτη περισσότερο βιώσιμο», σύμφωνα με τα λόγια του Μακρόν. Το έργο όμως είναι τεράστιο.
Η 61χρονη ανώτερη αξιωματούχος δεν ξεκινά από το μηδέν. Νομάρχης του πρώην Πουατού-Σαρέντ, διευθύντρια του υπουργικού συμβουλίου της σοσιαλίστριας υπουργού Οικολογίας Σεγκολέν Ρουαγιάλ, στη συνέχεια τρεις φορές υπουργός – μεταφορών, οικολογικής μετάβασης, μετά εργασίας, απασχόλησης και ένταξης –, η Μπορν γνώρισε τριβή με όλα τα περιβαλλοντικά θέματα. «Έχει ευαισθησία σε αυτά τα θέματα, όραμα 360 μοιρών και γνωρίζει τα εμπόδια που εμποδίζουν τις οικολογικές πολιτικές, γεγονός που της δίνει το πλεονέκτημα να τις προβλέψει καλύτερα», διαβεβαιώνει ο Léo Cohen, πρώην σύμβουλος του Υπουργείου Οικολογίας και συγγραφέας του βιβλίου 800 μέρες στο υπουργείο του αδύνατου (Les Petits Matins).
Ο υπουργός επεσήμανε μερικά σημεία στους περιβαλλοντικούς συλλόγους, όπως η ανακοίνωση της εγκατάλειψης του έργου μεγα-αγορών και κέντρων αναψυχής EuropaCity, βόρεια του Παρισιού. Εάν και ο νόμος προσανατολισμού της κινητικότητας τους έχει απογοητεύσει, οι υπερασπιστές του περιβάλλοντος παραχωρούν ορισμένα θετικά μέτρα σε αυτόν, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ζωνών χαμηλών εκπομπών (για τον περιορισμό της κυκλοφορίας των ρυπογόνων οχημάτων στην πόλη), την ανάπτυξη του ταμείου ποδηλάτων, το βιώσιμο πακέτο κινητικότητας… Αλλά συχνά το επέκριναν επειδή ενεργούσε «πολύ λίγο» ή «πολύ αργά» .
Ήταν η Ελίζαμπεθ Μπορν που επέμεινε σε έναν προβληματισμό για ένα σενάριο 100% ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ανέλαβε το κλείσιμο των δύο αντιδραστήρων του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Αλσατίας στο Fessenheim.
Έχοντας το προσόν της «εργατικής», γνωρίζοντας καλά τους φακέλους, έχει, όπως λένε όσοι συνεργάστηκαν μαζί της, την απαραίτητη εξουσία για να συντονίσει τη δράση της κυβέρνησης και, επομένως, να την κατευθύνει προς την οικολογική μετάβαση.
Μια τεράστια πρόκληση
Η Ελίζαμπεθ Μπορν είναι με το βλέμμα στον τοίχο: Η τελική απόφαση λαμβάνεται από τον πρωθυπουργό. Υποσχόμενη, τη Δευτέρα 16 Μαΐου, ότι θα «δράσει πιο γρήγορα και πιο δυνατά» , αντιμετωπίζει μια τεράστια πρόκληση: Η Γαλλία δεν είναι πρόθυμη να επιτύχει τους κλιματικούς στόχους της.
Τώρα τίθεται θέμα διπλασιασμού της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τη διάρκεια αυτής της νέας πενταετίας – και αυτό, χωρίς τη βοήθεια των περιοριστικών μέτρων που συνδέονται με την Covid-19, που επέτρεψαν την πτώση των εκπομπών άνθρακα το 2020.
Υπάρχει όμως επείγουσα ανάγκη καθώς αυξάνονται οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη (καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες κ.λπ.), αλλά και επειδή το κράτος έχει καταδικαστεί δύο φορές, από το Συμβούλιο της Επικρατείας και το διοικητικό δικαστήριο του Παρισιού, για την ανεπάρκεια της κλιματικής του δράσης.
Οι μοχλοί για την ταχύτερη επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα είναι γνωστοί, είτε πρόκειται για τερματισμό των θερμικών οχημάτων, για επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για ανακαίνιση θερμικών τρυπητών ή για μείωση της κατανάλωσης κρέατος, χωρίς να ξεχνάται η διάβρωση της βιοποικιλότητας, τα φυτοφάρμακα ή ακόμα και την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Η Περιβαλλοντική Αρχή το συνόψισε στην τελευταία έκθεσή της, που δημοσιεύθηκε στις αρχές Μαΐου: «Η οικολογική μετάβαση δεν έχει ξεκινήσει στη Γαλλία. »
Θα καταφέρει η Ελίζαμπεθ Μπορν να κάνει τη Γαλλία ένα «μεγάλο οικολογικό έθνος», όπως υποσχέθηκε ο Γάλλος πρόεδρος; Διάφορες επιλογές θα καταστήσουν δυνατό τον έλεγχο της πραγματικότητας αυτής της φιλοδοξίας: Η δομή των δύο υπουργείων που είναι αρμόδια για τον οικολογικό σχεδιασμό, ο δεσμευτικός ή όχι χαρακτήρας των προϋπολογισμών άνθρακα (δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια εκπομπών ) ή ακόμη και τα μέσα που διατίθενται για την οικολογική μετάβαση και τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό τους.
Η Μπορν θα πρέπει να αντιμετωπίσει, κατά τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, στην 6η εκλογική περιφέρεια του Καλβαντός – η οποία είχε φέρει τον Εμανουέλ Μακρόν στο προβάδισμα στους δύο γύρους των προεδρικών εκλογών –, τον Noé Gauchard, πρώην εκπρόσωπο της Youth for Climate France. Ο 22χρονος άνδρας την κατηγορεί ότι «αγνόησε τους στόχους όσον αφορά την οικολογική μετάβαση στο όνομα της οικονομικής ανταγωνιστικότητας».
