Η προεκλογική εκστρατεία δύο εβδομάδων για τις βουλευτικές εκλογές στην Πορτογαλία άρχισε επίσημα με τα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα να προηγούνται στις δημοσκοπήσεις, αλλά η πρόβλεψη ότι ένας ακροδεξιός λαϊκιστής θα συγκεντρώσει σχεδόν το ένα πέμπτο των ψήφων είναι ένα ακόμη σημάδι της ευρωπαϊκής διολίσθησης.
Το κόμμα Chega («Αρκετά»), του οποίου ηγείται ο 41χρονος πρώην σχολιαστής ποδοσφαίρου Αντρέ Βεντούρα, θα μπορούσε να αναδειχθεί σε θέση ρυθμιστή, αν οι δημοσκοπήσεις αποδειχθούν ακριβείς. Το κόμμα του συγκέντρωσε το 1,3% των ψήφων στις εκλογές του 2019, αλλά εκτινάχθηκε στο 7,3% το 2022 και έκτοτε έχει σκαρφαλώσει περίπου στο 19%.
Ο Λουίς Μοντενέγκρο, ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SDP), άρχισε την εκστρατεία του στη βόρεια περιφέρεια της Μπραγκάνσα, λέγοντας ότι είναι βέβαιος για μια «μεγάλη νίκη» της τρικομματικής συμμαχίας που έχει σχηματίσει με δύο μικρότερα δεξιά κόμματα, όπως αναφέρει ο Guardian.
Από την πλευρά του, ο Πέδρο Νούνο Σάντος, ηγέτης του εν ενεργεία Σοσιαλιστικού Κόμματος, δήλωσε σε μια αγορά έξω από το Πόρτο ότι το κόμμα του απολαμβάνει «μια σχέση εγγύτητας και εμπιστοσύνης» με τους ψηφοφόρους και ότι «επικεντρώνεται σε μια νίκη που θα ανακόψει την προέλαση της Δεξιάς».
Ωστόσο, με τους Σοσιαλιστές να είναι το φαβορί για να κερδίσουν τις περισσότερες ψήφους, αν και τα δεξιά κόμματα να αναμένεται να έχουν περισσότερες έδρες στο κοινοβούλιο, τα βλέμματα πολλών παρατηρητών είναι στραμμένα στον Αντρέ Βεντούρα, ο οποίος έχει δηλώσει εδώ και καιρό ότι δεν θα υποστηρίξει έναν δεξιό συνασπισμό, εκτός αν είναι επίσημα μέρος του.
Στη σκιά σκανδάλων τα δύο μεγάλα κόμματα
Εν αντιθέσει με πολλά κράτη-μέλη της Ε.Ε., από τη Φινλανδία έως την Ιταλία, η Ακροδεξιά δεν έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να έχει μεγάλη απήχηση στην Πορτογαλία, η οποία τον Απρίλιο γιορτάζει μισό αιώνα από την «Επανάσταση των Γαρυφάλλων», η οποία έθεσε τέρμα στην αυταρχική διακυβέρνηση. Παρ’ όλα αυτά, οι πρόωρες εκλογές της 10ης Μαρτίου, που προκηρύχθηκαν μετά την αιφνιδιαστική παραίτηση του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα, διεξάγονται στη σκιά πολλαπλών σκανδάλων διαφθοράς που έχουν τροφοδοτήσει την απογοήτευση των ψηφοφόρων και ευνοούν την Ακροδεξιά, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Η κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα κατέρρευσε, τον περασμένο Νοέμβριο, εν μέσω έρευνας για διαφθορά που οδήγησε σε αστυνομική έρευνα στην επίσημη κατοικία του και στα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Υποδομών, καθώς και στη σύλληψη του προσωπάρχη του. Ο ίδιος δεν κατηγορείται για κανένα έγκλημα. Επίσης, τις τελευταίες εβδομάδες, δικαστήριο της Λισαβόνας αποφάσισε ότι ένας πρώην σοσιαλιστής πρωθυπουργός, ο Ζοζέ Σόκρατες, θα πρέπει να δικαστεί για τις κατηγορίες ότι έβαλε στην τσέπη του περίπου 34 εκατομμύρια ευρώ κατά τη διάρκεια της θητείας του από δωροδοκία, απάτη και ξέπλυμα χρήματος.
Το SDP, το οποίο εναλλάσσεται στην εξουσία με τους Σοσιαλιστές εδώ και δεκαετίες, αντιμετωπίζει επίσης κατηγορίες για διαφθορά, με δύο εξέχοντες πολιτικούς του να αναγκάζονται πρόσφατα να παραιτηθούν εν μέσω έρευνας για δωροδοκία στη Μαδέρα.
Ακόμα, η στεγαστική κρίση, τα επίμονα χαμηλά επίπεδα αμοιβών και οι αναξιόπιστες υπηρεσίες δημόσιας υγείας είναι άλλοι τομείς, που έχουν επιπτώσεις στα ποσοστά των δύο προαναφερθέντων κομμάτων, τα οποία σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις βρίσκονται στήθος με στήθος, με 28% και 29% των ψήφων.
Όπως και αλλού στην Ευρώπη, το κόμμα Chega έχει καταστήσει την καταπολέμηση της υποτιθέμενης διαφθοράς ως ένα από τα κύρια θέματά της. «Η Πορτογαλία χρειάζεται εκκαθάριση», λέει ένα από τα συνθήματά του ενώ, παράλληλα, διεξάγει εκστρατεία για τη μετανάστευση, την κλιματική κρίση και τις θρησκευτικές και πολιτιστικές διαφορές. Το κόμμα υποστηρίζει τη θανατική ποινή, τον χημικό ευνουχισμό για τους κατ’ εξακολούθηση βιαστές και θέλει μηδενική ανοχή στην παράνομη μετανάστευση. Έχει, επίσης, δηλώσει ότι θέλει η Πορτογαλία να έχει μεγαλύτερη ελευθερία από την Ε.Ε. για να επιδιώξει κάποιους διμερείς οικονομικούς δεσμούς.
Ενίσχυση της Ακροδεξιάς σε κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Οι ακροδεξιοί λαϊκιστές συμμετέχουν σε κυβερνητικούς συνασπισμούς στην Ιταλία και στη Φινλανδία και στηρίζουν έναν άλλο στη Σουηδία. Το FPÖ της Αυστρίας βρίσκεται σε καλό δρόμο για να κερδίσει τις εκλογές που αναμένονται αυτό το φθινόπωρο, ενώ το AfD της Γερμανίας και ο Εθνικός Συναγερμός (RN) της Γαλλίας βρίσκονται σε δημοσκοπικά υψηλά ρεκόρ.
Στις εκλογές του Ιουνίου για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κόμματα της ριζοσπαστικής Δεξιάς φαίνεται πως θα επικρατήσουν σε εννέα χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αυστρίας, της Γαλλίας και της Πολωνίας, και αναμένεται να είναι δεύτερα ή τρίτα σε άλλες εννέα, όπως η Γερμανία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Σουηδία.
Πάντως, ο Λουίς Μοντενέγκρο, ο ηγέτης του PSD, έχει μέχρι στιγμής αποκλείσει κάθε συνασπισμό που να περιλαμβάνει το κόμμα Chega. Ωστόσο, ορισμένοι αναλυτές είναι επιφυλακτικοί ως προς το ότι, ύστερα από οκτώ χρόνια στην αντιπολίτευση, το κεντροδεξιό κόμμα θα τηρήσει αυτή τη δέσμευση, αν χρειάζεται τις ψήφους του κόμματος Chega για να εξασφαλίσει την πλειοψηφία.
Ο διάδοχος του Αντόνιο Κόστα στην ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο Πέδρο Νούνο Σάντος, δήλωσε ότι δεν θα εμπόδιζε τον σχηματισμό κυβέρνησης μειοψηφίας με επικεφαλής την Κεντροδεξιά σε περίπτωση που τερμάτιζε πρώτη, αλλά χωρίς πλειοψηφία. Το κόμμα του ελπίζει, όπως και στο παρελθόν, να συνάψει κοινοβουλευτικές συμμαχίες με το Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα ή το Αριστερό Μπλοκ για να παραμείνει στην εξουσία.
