Η Ουκρανία και οι ρωσικές δυνάμεις κατοχής συνεχίζουν από την Τετάρτη την εκκένωση χιλιάδων πολιτών από τις πλημμυρισμένες περιοχές μετά την καταστροφή του φράγματος της Καχόβκα κατά τη διάρκεια της νύχτας από Δευτέρα προς Τρίτη.
Γιατί καταστράφηκε αυτό το σημαντικό φράγμα στον ποταμό Δνείπερο; Η Le Soir προσπαθεί να απαντήσει μέσα από πέντε ερωτήματα, βασισμένα σε διαφορετικές πιθανές υποθέσεις.
1. Ποιος κατέστρεψε το φράγμα;
Μυστήριο. Η Μόσχα και το Κίεβο αλληλοκατηγορούνται για την επίθεση σε αυτό το φράγμα που κατασκευάστηκε από το 1950 έως το 1956 την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης και το οποίο κυρίως τροφοδοτεί με νερό την Κριμαία που προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014.
Σύμφωνα με διάφορες πηγές, το φράγμα δεν μπορεί να κατέρρευσε από μόνο του (ρήξη λόγω πίεσης ή φθοράς των υλικών).
Σύμφωνα με δορυφορικές φωτογραφίες και εικόνες βίντεο που ελήφθησαν επί τόπου, η κατασκευή δεν βομβαρδίστηκε ούτε χτυπήθηκε από πύραυλο. Το πιο πιθανό σενάριο είναι αυτό της σκόπιμης έκρηξης με ανατίναξη. Δεδομένου ότι το φράγμα βρισκόταν υπό ρωσικό έλεγχο, είτε το ανατίναξαν επίτηδες είτε ήταν μια επιχείρηση ουκρανών σαμποτέρ πίσω από τις εχθρικές γραμμές.
Τελευταία υπόθεση: το φράγμα ναρκοθετήθηκε από τους Ρώσους σε περίπτωση που οι Ουκρανοί επιτίθονταν εκεί, αλλά οι εκρηκτικοί μηχανισμοί πυροδοτήθηκαν κατά λάθος. Ελλείψει πειστικών στοιχείων, δεν υπάρχει τίποτα που να κλίνει προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.
Μια διεθνής επιτροπή έρευνας θα μπορούσε να εξακριβώσει τα αίτια της καταστροφής. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κινήθηκε προς αυτή την κατεύθυνση την Τετάρτη μετά από τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον Ουκρανό πρόεδρο.
2. Ποιος επωφελείται από το έγκλημα;
Εκ πρώτης όψεως, η καταστροφή του φράγματος θα ωφελούσε μάλλον τους Ρώσους. Βραχυπρόθεσμα, εν πάση περιπτώσει, επειδή αυτά τα εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού που χύθηκαν προς τα κάτω (προς τη Χερσώνα και τη Μαύρη Θάλασσα) αποτελούν εμπόδιο για τη μελλοντική ουκρανική αντεπίθεση που προετοιμάζεται. Αλλά τίποτα δεν λέει ότι οι Ουκρανοί προετοίμαζαν επίθεση στην περιοχή.
Μεσοπρόθεσμα, η εξαφάνιση αυτού του τεράστιου ταμιευτήρα νερού (μήκους 230 χιλιομέτρων και πλάτους έως και 25 χιλιομέτρων) και η επιστροφή του ποταμού Δνείπερου στην προ του 1950 κοίτη του θα μπορούσε ακριβώς να επιτρέψει στους Ουκρανούς να διασχίσουν την περιοχή. Κυκλοφορούν διάφορα σενάρια και υποθέσεις, αλλά οι ειδικοί δεν συμφωνούν μεταξύ τους.
3. Γιατί τώρα;
Δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα, αλλά θα μπορούσε να υπάρχει σύνδεση με τις δηλώσεις των τελευταίων ημερών (ιδίως του Ζελένσκι, το Σάββατο) γύρω από την επικείμενη ουκρανική αντεπίθεση που προετοιμάζεται εδώ και μήνες.
Το Κίεβο κατηγορεί τη Μόσχα ότι «ανατίναξε» το φράγμα, μια στρατηγική που, σύμφωνα με το ίδιο, αποσκοπεί στον «περιορισμό» των στρατευμάτων του. Το Κίεβο κατηγορεί εδώ και μήνες τη Ρωσία ότι εξορύσσει αυτή τη βασική υποδομή στη νότια Ουκρανία. Αντίθετα, η Μόσχα κατηγορεί το Κίεβο για «σκόπιμο σαμποτάζ».
Εάν οι ρωσικές αμυντικές γραμμές κατά μήκος του Δνείπερου έχουν εξουδετερωθεί, είναι κυρίως μια πιθανή ουκρανική στρατιωτική επιχείρηση στην περιοχή αυτή που κινδυνεύει να παρεμποδιστεί, καθώς προετοιμάζεται μια μεγάλη επίθεση για την απόκρουση των Ρώσων.
4. Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για το εργοστάσιο της Ζαπορίζια;
Η καταστροφή του φράγματος δημιούργησε νέες ανησυχίες για τον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής της Ζαπορίζια, ο οποίος βρίσκεται 150 χλμ. μακριά και ψύχεται από το νερό του τεράστιου αυτού ταμιευτήρα. «Δεν υπάρχει άμεσος πυρηνικός κίνδυνος», καθησυχάζει η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Ο πυρηνικός σταθμός βρίσκεται σε μια περιοχή που κατέχουν οι Ρώσοι και λειτουργεί από ουκρανικές ομάδες.
«Εάν η στάθμη του νερού πέσει κάτω από τα 12,7 μέτρα, δεν μπορεί πλέον να αντληθεί για να τροφοδοτήσει τα κυκλώματα ψύξης του εργοστασίου, κάτι που μπορεί να συμβεί τις επόμενες ημέρες», προειδοποίησε ο γενικός διευθυντής της ΙΑΕΑ, Ραφαέλ Γκρόσι.
Σύμφωνα με τον ίδιο, μια μεγάλη λεκάνη κατακράτησης που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση θα μπορούσε να αναλάβει τη θέση της. «Είναι γεμάτη και θα τροφοδοτεί το εργοστάσιο με νερό για αρκετούς μήνες. Είναι ζωτικής σημασίας η λεκάνη αυτή να παραμείνει άθικτη. Τίποτα δεν πρέπει να γίνει για να υπονομευθεί η ακεραιότητά της», δήλωσε ο Ραφαέλ Γκρόσι, ανακοινώνοντας ότι θα μεταβεί στο σημείο την επόμενη εβδομάδα.
Ο ΙΑΕΑ συζητά επίσης άλλες επιλογές, όπως η πρόσβαση σε μια βαθιά εκσκαφή στην περιοχή, το σύστημα διανομής νερού της γειτονικής πόλης Enerhodar ή η χρήση πυροσβεστικών οχημάτων.
Στην πραγματικότητα, τα καύσιμα στους πυρήνες των έξι σταματημένων αντιδραστήρων πρέπει να ψύχονται συνεχώς, καθώς και εκείνα που τοποθετούνται στις δεξαμενές αποθήκευσης.
5. Για ποιο λόγο χρησιμοποιούνταν αυτό το φράγμα;
Για τρία πράγματα: για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (υδροηλεκτρικός σταθμός 350 MW), για την εξασφάλιση της ψύξης του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια, για την άρδευση μεγάλων γεωργικών εκτάσεων στη νότια Ουκρανία και τη βόρεια Κριμαία μέσω της διώρυγας της Κριμαίας. Η καταστροφή του θα οδηγήσει σε σημαντικές δυσκολίες εφοδιασμού της χερσονήσου της Κριμαίας αλλά και των χωριών και των πόλεων που βρίσκονται κοντά, συμπεριλαμβανομένης της Χερσώνας, η οποία απέχει 70 χλμ.
Ο ποταμός Δνείπερος που τροφοδοτεί το φράγμα έχει μετατραπεί από το περασμένο φθινόπωρο σε φυσικό μέτωπο. Η Ρωσία κατέχει την αριστερή όχθη του ποταμού, ενώ η Ουκρανία διατηρεί τον έλεγχο της δεξιάς όχθης. Το φράγμα υπέστη ζημιές κυρίως στη ρωσική πλευρά. Περιελάμβανε μια μικρή οδική γέφυρα η οποία ήταν ένα από τα τρία κύρια σημεία διέλευσης.
