Σε παρατεταμένη κρίση βρίσκεται την τελευταία δεκαπενταετία η πάλαι ποτέ κραταιά ναυπηγική βιομηχανία της Γερμανίας.
Προφανώς δεν ήταν ένα τυχαίο γεγονός ή μια κακή στιγμή, τα κατασκευαστικά προβλήματα που είχαν εντοπιστεί στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 21ου Αιώνα κατά τις δοκιμές του ελληνικού υποβρυχίου 214 τύπου ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ τα οποία για να επιδιορθωθούν χρειάστηκε μια δεκαετία!
Μέσα σ αυτή την «μαύρη» δεκαπενταετία για την Γερμανική ναυπηγική βιομηχανία:
1) Το ελληνικό πρότζεκτ κατασκευής των ελληνικών υποβρυχίων στιγματίστηκε από αστοχίες υλικών και εκτεταμένη διαφθορά που οδήγησε στην φυλακή Γερμανούς και Έλληνες , επιχειρηματικά στελέχη και πολιτικά πρόσωπα.
2) Ο στόλος των έξι γερμανικών υποβρυχίων βρέθηκε εκτός λειτουργίας ελλείψει ανταλλακτικών!
3) Αστοχίες και καθυστερήσεις ως προς τις παραδόσεις – σχεδόν πανομοιότυπες με εκείνες του ελληνικού προγράμματος υποβρυχίων- εμφανίστηκαν και στο γερμανικό πρόγραμμα κατασκευής των φρεγατών F125.
4) Το επόμενο γερμανικό πρόγραμμα κατασκευής τεσσάρων φρεγατών «F126» η Καγκελαρία για πρώτη φορά δεν το ανέθεσε στους Γερμανικούς ναυπηγικούς Ομίλους αλλά στον ολλανδικό Damen Shipyards Group και τον γαλλικό πάροχο ηλεκτρονικών συστημάτων Thales!
5) Προβλήματα και καθυστερήσεις προέκυψαν και στο εν εξελίξει πρόγραμμα κατασκευής των τεσσάρων υποβρυχίων 218 της Σιγκαπούρης.
Ο «Αρχιμήδης», οι μίζες και οι φυλακίσεις…
Η κατρακύλα της Γερμανικής ναυπηγικής βιομηχανίας ξεκινάει την αυγή του 21ου Αιώνα με το ελληνικό πρόγραμμα κατασκευής των υποβρυχίων 214.
Το Πρόγραμμα «Αρχιμήδης» υπογράφτηκε το 1998 μεταξύ της Ελλάδας και της γερμανικής ναυπηγικής εταιρείας Howaldtswerke – Deutsche Werft (HDW) του Ομίλου TKMS.
Η συμφωνία προέβλεπε παράδοση τριών υποβρυχίων τύπου 214 με κινητήρα ντίζελ, και με προοπτική αγοράς ενός επιπλέον, συνολικού ύψους 1,8 δισ. Ευρώ.
- Το 2002, η ελληνική κυβέρνηση επέκτεινε τη συμφωνία, ώστε να συμπεριλάβει τον εκσυγχρονισμό των τριών παλαιότερων κατηγοριών πλοίων τύπου 209, με την επωνυμία «Ποσειδώνας ΙΙ». Το έργο έπρεπε να ολοκληρωθεί στα Ναυπηγεία. Το επιπλέον κόστος ανήλθε σε 985 εκατομμύρια ευρώ.
- Το Δεκέμβριο του 2006, έγινε δοκιμή στο Κίελο της Γερμανίας του πρώτου υποβρυχίου με το όνομα «Παπανικολής», όμως οι Έλληνες αρνήθηκαν την παραλαβή του υποβρυχίου καθώς εντόπισαν και κατέγραψαν 400 ελαττώματα με πιο σοβαρό την αστάθεια του σκάφους και το υπερβολικό κούνημα σε ταξίδι με κακές καιρικές συνθήκες. Εκτός από αυτό, το σύστημα αναερόβιας πρόωσης (AIP) δεν λειτούργησε όπως είχε υποσχεθεί η Γερμανική εταιρία και υπερθερμένονταν μετά από αρκετές ώρες λειτουργίας. Επίσης οι έλικες κρίθηκαν θορυβώδεις, ενώ το περισκόπιο δονούταν όταν το σκάφος ταξίδευε γρηγορότερα από τρεις κόμβους (5km/h). Επιπλέον, οι Έλληνες είχαν εντοπίσει ότι το θαλασσινό νερό είχε διαρρεύσει στα υδραυλικά συστήματα…
- Η HDW παραδέχτηκε ότι ορισμένα από τα προβλήματα που αντιμετώπισαν δεν μπορούσαν να διορθωθούν, ενώ η TKMS ισχυρίστηκε ότι «η κριτική ήταν αβάσιμη και έγινε με σκοπό την καθυστέρηση της πληρωμής».
Το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό ανέφερε ότι δεν θα προχωρούσε σε παραλαβή έως ότου λυθεί τουλάχιστον το πρόβλημα σταθερότητας. Η παράδοση της πρώτης μονάδας (ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ), της μοναδικής που κατασκευάστηκε στο Κίελο , είχε σε αυτό το στάδιο περισσότερο από 18 μήνες καθυστέρηση. Τα υπόλοιπα τρία υποβρύχια κατασκευάστηκαν στα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, τα οποία «αγοράστηκαν» από την HDW το 2001, με στόχο το 2ο υποβρύχιο 214 να παραδοθεί στο Ελληνικό Ναυτικό το 2006. - Στις 27 Οκτωβρίου 2009, η ελληνική κυβέρνηση επιβεβαίωσε επίσημα την πρόθεσή της να αποδεχτεί μόνο τα τρία υποβρύχια, τα οποία κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα – το πρώτο (Παπανικολής) το οποίο κατασκευάστηκε στο Κίελο θα βγει προς πώληση, και τα έσοδα θα χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή του χρέους στην TKMS.
- Μέχρι το φθινόπωρο του 2008, η Ελλάδα είχε πληρώσει 2,032 δισεκατομμύρια ευρώ, περίπου το 70% του συνόλου, που οφείλεται στην HDW. Σε αυτό το σημείο, η συμφωνία ήταν σε αδιέξοδο. Επιπλέον, ενώ η κατασκευή των τεσσάρων υποβρυχίων ολοκληρώθηκε, η HDW ισχυρίστηκε ότι οι Έλληνες δεν κατάφεραν να πληρώσουν το ποσό των 524 εκατομμύριων ευρώ τα τελευταία δύο χρόνια και ότι με αυτήν την ακύρωση η HSY «έχασε τον κύριο προμηθευτή τεχνολογίας απαραίτητο για την εκπλήρωση των προγραμμάτων κατασκευής».
- Τον Μάρτιο του 2010, οι δύο πλευρές ανακοίνωσαν ότι είχαν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για μία νέα συμφωνία. Θα ανακαινιζόταν μόνο το ένα από τα τρία παλαιότερα υποβρύχια 209 τύπου «Γλαύκος» όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί, ενώ η Ελλάδα θα αγόραζε δύο επιπλέον υποβρύχια, αυξάνοντας το σύνολο σε έξι και το τελικό κόστος σε 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ωστόσο, το σίριαλ των ελληνικών υποβρυχίων απέχει πολύ από την ολοκλήρωσή του και έχει πολλές ακόμη απροσδόκητες εξελίξεις, μεταξύ των οποίων, κατηγορίες για διαφθορά εναντίον ατόμων και από τις δύο πλευρές.
Οι Γερμανοί εισαγγελείς του Μονάχου εντοπίζουν στοιχεία ενάντια της Ferrostaal AG – μία από τις γερμανικές εταιρείες, η οποία βοήθησε στην κατασκευή των υποβρυχίων και η οποία είχε χρησιμοποιήσει πλαστά συμβόλαια συμβούλων, σύμφωνα με τα αρχεία της έρευνας. Τα στελέχη της Ferrostaal είχαν καταβάλει χρηματικά ποσά, αξίας εκατομμυρίων ευρώ σε Έλληνες πολιτικούς και αξιωματούχους με σκοπό το κλείσιμο της αρχικής συμφωνίας το 2000, μέσω μιας ελληνικής εταιρείας με την επωνυμία MarineIndustrial Enterprises. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της FerrostaalMatthias Mitscherlich παραιτήθηκε το Μάιο του 2010, παρόλο που απέρριψε εκ νέου κάθε κατηγορία για δωροδοκία εναντίον της εταιρείας. Στη συνέχεια αποκαλύφθηκε ότι ο τότε υπουργός Άμυνας της Ελλάδας Άκης Τσοχατζόπουλος (1996-2001) ήταν ένας από τους αποδέκτες των παράνομων αυτών πληρωμών και τέθηκε υπό κράτηση τον Απρίλιο του 2012. Σύμφωνα με το Worldpeace Foundation (2019) οι πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν ήταν της τάξεως των 133 εκατομμύριων ευρώ, με αποδέκτες πολλούς Έλληνες αξιωματούχους και Γερμανούς επιχειρηματίες.
Αλλά η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Τον Ιούνιο του 2017, η Εισαγγελία Βρέμης ανακοίνωσε ότι είχε αποφασίσει ότι η Atlas Elektronik είχε δώσει περίπου 13 εκατομμύρια ευρώ σε προμήθειες, που αφορούσαν τη συμφωνία των υποβρυχίων..
Η τελευταία αλλαγή αφορά το ναυπηγείο Privinvest Holding που εδρεύει στο Αμπού Ντάμπι, το οποίο ανήκει στο Γάλλο-Λιβανέζο επιχειρηματία Iskandar Safa, και ο οποίος είχε αποκτήσει το μερίδιο πλειοψηφίας στην HSY το 2010. Όταν οι Γερμανοί ακύρωσαν και τα δύο προγράμματα «Αρχιμήδης» και «Νεύτων II» το 2009, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα χρωστάει στη HDW 524 εκατομμύρια ευρώ, η Privinvest και τα Ελληνικά Ναυπηγεία αντέδρασαν εναντίον του Ελληνικού Δημοσίου, καταθέτοντας αγωγή στο Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο (ICC) το 2013.
- Ένα χρόνο αργότερα, το 2014 η Αθήνα απάντησε με δική της αγωγή για παραβίαση της σύμβασης, προσθέτοντας το όνομα της Thyssen Krupp ως κατηγορούμενου.
- Το 2017, ο Ισπανός διαμεσολαβητής Juan Fernández-Armesto τελικά συμφώνησε στην υπευθυνότητα του ελληνικού κράτους για τη λήξη και των δύο συμβάσεων, ωθώντας το να αποζημιώσει την Privinvest έως 200 εκατομμύρια ευρώ.
- Τελικά, η Ελλάδα κατέληξε σε μερική συμφωνία το Δεκέμβριο του 2019 με την TKMS και την HSY σχετικά με το υλικό από την «ΝΕΥΤΩΝ II» που σύμφωνα με πληροφορίες δεν παραδόθηκε ποτέ.
Εν τω μεταξύ, οι ιδιοκτήτες της Privinvest, Iskandar Safa και ο αδελφός του Akram, υπέβαλαν το 2016 άλλη αγωγή, αξίας άνω των 400 εκατομμυρίων ευρώ στο Διεθνές Κέντρο Διακανονισμού Επενδυτικών Διαφορών (ICSID) εναντίον του ελληνικού κράτους, μετά την ανάληψη του Σκαραμαγκά από το Ελληνικό Ναυτικό….
Το «βραχυκύκλωμα» που αναστατώνει την Σιγκαπούρη
Δεκαπέντε χρόνια μετά από την αποτυχημένη πρώτη δοκιμή του «Παπανικολή» το ίδιο έργο επαναλαμβάνεται με τα υποβρύχια τύπου TKMS 218SG που έχει παραγγείλει το Ναυτικό της Σιγκαπούρης.
Ο Γερμανικός τύπος αποκάλυψε ότι ξέσπασε πυρκαγιά στις 8 Απριλίου 2021 στο Type 218SG Invincible με εντολή του RSN, κατά τη διάρκεια μιας δοκιμαστικής κατάδυσης στο λιμάνι του Κίελου. Η έκταση των ζημιών παραμένει άγνωστη και η TKMS δεν αποκάλυψε τι είδους καταστροφές έγιναν. Την επόμενη μέρα, η τοπική αστυνομία του Κίελου ανακοίνωσε ότι η πυρκαγιά προκλήθηκε από «σοβαρό βραχυκύκλωμα» κοντά σε διακόπτη. Οι ζημιές θεωρήθηκαν «αξιόλογες και σημαντικές», αλλά καθώς η εκτίμηση δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, η TKMS λέει ότι ελπίζει να είναι σε θέση να «επαναλάβει τις δοκιμές το συντομότερο δυνατό, μόλις ολοκληρωθούν οι εργασίες επισκευής και καθαρισμού».
Το Ναυτικό της Σιγκαπούρης (RSN) έχει παραγγείλει τέσσερα Invincible-class υποβρύχια τύπου 218SG, με βελτιωμένες δυνατότητες για να ανταπεξέρχεται στα τροπικά νερά της Νότιας Κίνας.
Όπως αποκάλυψε ο Δρ. Ng Eng Hen, Υπουργός Άμυνας της Σιγκαπούρης, η παράδοση του πρώτου υποβρυχίου από την Thyssen Krupp Marine Systems (TKMS), που είχε αρχικά προγραμματιστεί για το 2021, μετατέθηκε για το 2022, λόγω της πανδημίας COVID19.
Η Καγκελαρία επιλέγει τους Ολλανδούς και όχι τους Γερμανούς για να χτίσει φρεγάτες…
Το βραχυκύκλωμα στο υπο κατασκευή υποβρύχιο 218SG της Σιγκαπούρης έρχεται να προστεθεί στον κατάλογο μιας σειράς αστοχιών της γερμανικής ναυπηγικής βιομηχανίας. Είχαν προηγηθεί τα πολλαπλά προβλήματα στην κατασκευή γερμανικών πολεμικών πλοίων επιφανείας.
Όπως έχει αποκαλύψει ο Γερμανικός τύπος το Ομοσπονδιακό Γραφείο Εξοπλισμού Bundeswehr, Τεχνολογίας Πληροφοριών και Υποστήριξης το 2018 απέκλεισε δύο εθνικές εταιρείες, (TKMS και Lürssen) με έδρα τη Βρέμη, από την πρόσκληση υποβολής προσφορών για την κατασκευή τεσσάρων νέων φρεγάτων MKS 180 που θα αντικαταστήσουν τις φρεγάτες της κατηγορίας Βραδεμβούργου του Γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού ως τα μεγαλύτερα πολεμικά πλοία επιφανείας από το τέλος του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου και θα πρέπει να μπορούν να λειτουργούν σε όλους τους ωκεανούς.
Η ομοσπονδιακή διοίκηση της Γερμανίας έκρινε πολύ υψηλή την προσφορά που κατέθεσαν TKMS & Lürssen (1 δις ευρώ ) ανά πλοίο. Στα τέλη του 2020 ο αρμόδιος οργανισμός της Γερμανίας κατοχύρωσε το πρόγραμμα κατασκευής τεσσάρων φρεγατών με την επωνυμία «F126» στον ολλανδικό ναυπηγικό όμιλο Damen Shipyards Group και τον γαλλικό πάροχο ηλεκτρονικών συστημάτων Thales.
Οι τέσσερις φρεγάτες θα παραδοθούν μεταξύ 2027 και 2031, σύμφωνα με τον Damen. Ωστόσο, ο ολλανδός κατασκευαστής διαβεβαίωσε ότι προτίθεται να μεταβιβάσει περίπου το 80% της αξίας της σύμβασης σε γερμανούς υπεργολάβους.
Η εξέλιξη αυτή ήταν μία σκληρή ταπείνωση για την TKMS και εν γένει για την γερμανική Ναυπηγική Ζώνη και ήρθε να προστεθεί στην κίνηση της Bundeswehr που τον Δεκέμβριο του 2017 έκρινε ακατάλληλο και δεν παρέλαβε την πρώτη από τις τέσσερις φρεγάτες F125 από έξι χρόνια κατασκευής και πολλές αποτυχημένες δοκιμές στη θάλασσα.
Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία της Γερμανίας που ένα πλοίο που κατασκευάζεται στα εγχώρια ναυπηγεία αρνείται η Bundeswehr να επικυρώσει την παραλαβή του εξ αιτίας προβλημάτων σχεδιασμού καθώς το σκάφος εμφάνιζε επίμονα κλίση 1,3 βαθμούς στη δεξιά πλευρά και ήταν υπέρβαρο (κατά 178 λίβρες), κάτι που περιόριζε την απόδοσή του, αύξανε το κόστος λειτουργίας και απέκλειε μελλοντικές αναβαθμίσεις.
Η περιφερειακή εφημερίδα Kieler Nachrichten (KN) ανέφερε επίσης «ελαττώματα λογισμικού και υλικού». Η ThyssenKrupp αρνήθηκε να σχολιάσει αυτά τα θέματα.
Η συγκεκριμένη 1η φρεγάτα F125 τέθηκε σε λειτουργία στις 17 Ιουνίου 2019, σχεδόν τρία χρόνια μετά τη συμβατική ημερομηνία.
Η 2η φρεγάτα Nordrhein-Westfalen, εισήλθε εντάχθηκε στο Γερμανικό Ναυτικο στις 10 Ιουνίου 2020, ενώ η 3η F125, η Sachsen-Anhalt, παραδόθηκε στις 30 Μαρτίου 2021.
Χωρίς συντήρηση στα γερμανικά υποβρύχια
Και ενώ η γερμανική ναυπηγική βιομηχανία έχει ήδη αρχίσει να συγκλονίζεται από το σκάνδαλο της προμήθειας των ελληνικών υποβρυχίων τα γερμανικά υποβρύχια εμφανίζονται να αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα συντήρησης.
Τον Οκτώβριο του 2017, ο γερμανικός στόλος των υποβρυχίων βρέθηκε εκτός λειτουργίας! Και τα έξι υποβρύχια εμφάνιζαν προβλήματα με το μόνο επιχειρησιακά διαθέσιμο υποβρύχιο να υποστεί ατύχημα στα ανοικτά της Νορβηγίας. Το υποβρύχιο U-35 του τύπου 212A, που κατασκευάστηκε από την TKMS, συμμετείχε σε διεθνείς ασκήσεις στο στενό Skagerrak και καταστράφηκε μία από τις λεπίδες του πηδαλίου κατά τη διάρκεια ενός ελιγμού κατάδυσης…
Ο κατασκευαστής TKMS είχε αποτύχει να διορθώσει τα προβλήματα που είχαν ήδη εντοπιστεί στα τέσσερα πρώτα υποβρύχια τύπου 212A. Είχε αναφερθεί για το U-35 ότι η βίδα του έκανε «περίεργους ήχους» κατά τη διάρκεια δοκιμών στη θάλασσα, λόγω του ότι είναι εκτός κέντρου, που έθεσε σε σοβαρό κίνδυνο την ακουστική μυστικότητα. Το ραντάρ έπεφτε διαρκώς κατά τη διάρκεια του πρώτου δοκιμαστικού πλου ενώ η πτώση γερανού 25 τόνων έσπασε τον ιστό επικοινωνίας του σκάφους.
Επιπλέον, ο σημαντήρας επικοινωνίας Callisto δεν λειτουργούσε σωστά και έπρεπε να αφαιρεθεί.
Το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό κατήγγειλε την έλλειψη προμήθειας ανταλλακτικών για τη διακοπή λειτουργίας του Στόλου των υποβρυχίων που σύμφωνα με τον κυβερνήτη Johannes Dumrese, οφείλονταν στις περικοπές που είχαν ήδη ξεκινήσει αρχές της δεκαετίας του 1990.
Ο εκπρόσωπος της Ναυτικής Διοίκησης του Ρόστοκ όντως εξήγησε ότι κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, «ένα εκτεταμένο πακέτο ανταλλακτικών προμηθεύτηκε και αποθηκεύτηκε για κάθε έργο εξοπλισμού, [έτσι] υπήρχαν πάντα αρκετά διαθέσιμα ανταλλακτικά». Στη συνέχεια, η γερμανική κυβέρνηση προχώρησε σε ένα σύστημα παραγωγής «just-in-time», το οποίο δεν αποδείχθηκε πραγματικά επιτυχημένο.
Μέχρι το τέλος του 2017, η Deutsche Marine δεν είχε επομένως διαθέσιμο στοκ ανταλλακτικών υποβρυχίων.
Το υποβρύχιο U-31 βρισκόταν εκτός λειτουργίας από το 2014, ενώ οι μπαταρίες U-32 είχαν υποστεί ζημιά στη διαδρομή προς τη Νορβηγία τον Ιούλιο του 2017 – και σύμφωνα με πληροφορίες, η TKMS δεν έκανε τίποτα για να τις επιδιορθώσει. Αυτά τα υποβρύχια είχαν προγραμματιστεί να επισκευαστούν, αλλά θα χρειαζόταν μήνες για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά. Το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό βρέθηκε εγκλωβισμένο σ´ έναν φαύλο κύκλο βλαβών και καθυστερήσεων, με τα ναυπηγεία να μην μπορούν να εκτελέσουν την απαιτούμενη εργασία συντήρησης σε όλα τα υποβρύχια ταυτόχρονα, επιβραδύνοντας περαιτέρω τη διαδικασία επισκευής.
Η κοινοπραξία των ναυπηγείων έπρεπε να αναπτύξει επαρκείς αλυσίδες εφοδιασμού και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, που θα αντιμετώπιζε περαιτέρω καθυστερήσεις και προβλήματα.
Η πολιτική εξοικονόμησης κόστους που εφαρμόστηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο σήμαινε ότι το Ναυτικό τώρα έπρεπε να παραγγείλει νέα ανταλλακτικά για κάθε σημαντική επισκευή, η οποία αποδεικνυόταν τόσο ακριβή όσο και χρονοβόρα.
