Οι περισσότεροι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των Χριστιανών, πιστεύουν ότι τα Χριστούγεννα έχουν τις ρίζες τους σε παγανιστικές γιορτές για τη λατρεία του ρωμαϊκού ηλιακού θεού Sol Invictus, του θεού Κρόνου (Σατουρνάλια) ή του περσικού θεού που υιοθέτησαν οι Ρωμαίοι, του Μίθρα.
Σύμφωνα με τη θεωρία της Ιστορίας των Θρησκειών, η Καθολική Εκκλησία της Ρώμης είχε αρχίσει να γιορτάζει τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου του έτους 336 μ.Χ. για να αντικαταστήσει τις ειδωλολατρικές γιορτές. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται σε άρθρο του The Conversation, διάφορα αρχαία χειρόγραφα και θεωρίες αποκαλύπτουν ότι ο εορτασμός των Χριστουγέννων άρχισε ακόμα και πριν από το 336 μ.Χ.
Πότε γεννήθηκε ο Ιησούς Χριστός
Ορισμένες πηγές από το έτος 200 μ.Χ. δείχνουν εμμέσως πλην σαφώς πώς καθιερώθηκε η 25η Δεκεμβρίου ως ημερομηνία γέννησης του Ιησού. Ειδικότερα, ο Ιππόλυτος (170-235), ένας εξέχων θεολόγος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ανέφερε την ημερομηνία γέννησης του Ιησού Χριστού στο έργο του «Εις τον Δανιήλ», τονίζοντας ότι «ο Ιησούς Χριστός είχε γεννηθεί στη Βηθλεέμ, οκτώ ημέρες πριν από το ημερολόγιο του Ιανουαρίου (25 Δεκεμβρίου), την τέταρτη ημέρα της εβδομάδας (Τετάρτη)». Στο πλαίσιο αυτό, ο Ιππόλυτος χρησιμοποίησε το Ιουλιανό ημερολόγιο, ένα ηλιακό ημερολόγιο που εισήγαγε ο Ιούλιος Καίσαρας το 46 π.Χ.
Υπάρχει, όμως, και ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να ακολουθήσουμε: Σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, η ημερομηνία σύλληψης του Μεσσία συμπίπτει με την ημερομηνία του θανάτου του. Οι πρώτοι Χριστιανοί πίστευαν ότι ο Ιησούς Χριστός σταυρώθηκε στις 25 Μαρτίου. Με βάση αυτή τη θεολογική παραδοχή, η σύλληψη του Ιησού Χριστού έπρεπε, επίσης, να γίνει στις 25 Μαρτίου. Αν ήταν αλήθεια, ο Ιησούς Χριστός θα είχε γεννηθεί ακριβώς εννέα μήνες αργότερα, δηλαδή στις 25 Δεκεμβρίου. Αυτό είναι γνωστό ως θεωρία του λογισμού.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, λοιπόν, η ημερομηνία γέννησης του Ιησού Χριστού δεν σχετίζεται με τις προαναφερθείσες ειδωλολατρικές τελετές, καθώς καμία από αυτές δεν εορταζόταν στις 25 Δεκεμβρίου. Για παράδειγμα, το τελετουργικό που ήταν αφιερωμένο στον Sol Invictus, γινόταν πιθανότατα στις 8, 9 ή 28 Αυγούστου. Αν και θα μπορούσε, επίσης, να γινόταν στις 19 ή 22 Οκτωβρίου ή ακόμα και στις 11 Δεκεμβρίου. Επίσης, τα Σατουρνάλια γιορτάζονταν μεταξύ 17 και 23 Δεκεμβρίου. Όσον αφορά στον Μίθρα, δεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις ότι εορταζόταν στις 25 Δεκεμβρίου.
Πηγή φωτογραφίας: Unsplash | Jametlene Reskp
Η προέλευση του εορτασμού των Χριστουγέννων
Τρία διαφορετικά χειρόγραφα αποδεικνύουν, επίσης, ότι τα Χριστούγεννα εορτάζονταν πριν από το έτος 336 μ.Χ., τα Didascalia Apostolorum, Liber Pontificalis, καθώς και η επιστολή του Θεόφιλου. Τα κείμενα αυτά παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την ποιμαντική ζωή των πρώτων Χριστιανών, τις θρησκευτικές τελετές τους και τα ονόματα των Παπών.
Με άλλα λόγια, αποδεικνύεται ότι το Didascalia Apostolorum, ένα κείμενο από το έτος 250 μ.Χ., αναφέρει τον εορτασμό των Θεοφανίων, της φανέρωσης του Χριστού στον λαό. Μάλιστα, η Καθολική Εκκλησία εορτάζει τα Θεοφάνεα σε ανάμνηση της επίσκεψης των τριών Μάγων στη Βηθλεέμ για να δουν τον Ιησού Χριστό. Από την πλευρά της, η Ορθόδοξη Εκκλησία εορτάζει τα Θεοφάνια για να τιμηθεί η βάπτιση του Ιησού Χριστού, επίσης ως μέρος των Χριστουγέννων.
Το κείμενο Didascalia αναφέρει ότι τα Θεοφάνια εορτάζονται κάθε 6 Ιανουαρίου στο Ιουλιανό ημερολόγιο. Όταν μετατρέπουμε την ημερομηνία αυτή στο Γρηγοριανό ημερολόγιο, ένα ηλιακό ημερολόγιο που χρησιμοποιείται ευρέως από το 1582 μέχρι σήμερα, τα Θεοφάνια πέφτουν στις 25 Δεκεμβρίου. Ακόμα, το Liber Pontificalis, το οποίο περιέχει μια σύντομη βιογραφία των Παπών, υποδεικνύει τον εορτασμό των Χριστουγέννων κατά τον δεύτερο αιώνα μ.Χ. Συγκεκριμένα, το κείμενο αυτό αποκαλύπτει ότι ο Πάπας Τελεσφόρος (125-136) διέταξε τον εορτασμό της γέννησης του Ιησού Χριστού. Το κείμενο δεν αναφέρει την ημερομηνία της γιορτής. Ωστόσο, δείχνει ότι ο εορτασμός των Χριστουγέννων άρχισε νωρίτερα από ό,τι θεωρείται σήμερα.
Η επιστολή του Θεόφιλου αναφέρει την 25η Δεκεμβρίου ως ημερομηνία εορτασμού της γέννησης του Ιησού Χριστού, με ενδείξεις ότι εορταζόταν πριν από το έτος 196 μ.Χ. Τα τρία προηγούμενα κείμενα αποδεικνύουν ότι η προέλευση του εορτασμού των Χριστουγέννων δεν συμπίπτει με τις εορτές του Sol Invictus, του θεού Κρόνου ή του Μίθρα και ότι οι Χριστιανοί εορτάζουν τα Χριστούγεννα από τον δεύτερο αιώνα μ.Χ.
