Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι είχε αδιαμφισβήτητη κυριαρχία στην ιταλική πολιτική σκηνή για σχεδόν τρεις δεκαετίες. Ο θάνατος του «Καβαλιέρε» (ιππότης), ο οποίος εξελέγη πρωθυπουργός τρεις φορές, εγείρει ερωτήματα σχετικά με την επιβίωση του κόμματός του Forza Italia και τον αντίκτυπο που θα έχει η απουσία του στον κυβερνητικό συνασπισμό της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι Αδέλφια της Ιταλίας, σύμφωνα με ανάλυση του Guardian.
Ο κάποτε… τραγουδιστής σε κρουαζιερόπλοια, που ξεκίνησε την καριέρα του πουλώντας ηλεκτρικές σκούπες προτού δημιουργήσει μια επιχειρηματική αυτοκρατορία αποτελούμενη από μια μεγάλη περιουσία, μέσα ενημέρωσης και ποδόσφαιρο, ο Μπερλουσκόνι, εισέβαλε στην πολιτική σκηνή στις αρχές του 1994, σαρώνοντας στις εκλογές που οδήγησαν στη δημιουργία της πρώτης μεταπολεμικής δεξιάς κυβέρνησης της Ιταλίας.
Ο Μπερλουσκόνι είχε ιδρύσει τη Forza Italia μόλις τρεις μήνες νωρίτερα, χρησιμοποιώντας έξυπνα τα μέσα ενημέρωσης του για να καλλιεργήσει τα λαϊκιστικά ένστικτα ενός εκλογικού σώματος απογοητευμένου από ένα σκάνδαλο διαφθοράς που είχε αποδεκατίσει την παλιά πολιτική τάξη.
«Ο Μπερλουσκόνι έφτασε στη σκηνή σε μια συγκεκριμένη στιγμή της ιταλικής ιστορίας», δήλωσε ο Ρομπέρτο Ντ’ Αλιμόντε, καθηγητής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Luiss στη Ρώμη. «Σε έναν κόσμο που αποτελείται από κόμματα συνδεδεμένα το καθένα με μια ιδεολογία – χριστιανοδημοκράτες, κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες – δημιούργησε κάτι που ήταν νέο από κάθε άποψη, χρησιμοποιώντας μια άμεση γλώσσα – βασικά συνθήματα – που μπορούσαν να καταλάβουν οι άνθρωποι».
Η πρώτη κυβέρνηση του Μπερλουσκόνι, ένας αυθόρμητος συνασπισμός που αποτελείτο από τη Λέγκα του Βορρά (σήμερα ονομάζεται Λέγκα) και την Εθνική Συμμαχία, απόγονο του νεοφασιστικού Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος – διήρκεσε λιγότερο από ένα χρόνο. Αλλά η συμμαχία επέστρεψε δύο φορές στην εξουσία τις επόμενες δύο δεκαετίες.
Η «βασιλεία» του Μπερλουσκόνι έληξε το 2011 όταν βγήκαν στην επιφάνεια τα πρώτα σκάνδαλα. Αναγκάστηκε να παραιτηθεί εν μέσω οξείας κρίσης χρέους και, στα τέλη του 2012, ο δισεκατομμυριούχος καταδικάστηκε σε τετραετή φυλάκιση για φορολογική απάτη – η μόνη οριστική καταδίκη εναντίον του παρά το γεγονός ότι είχε εμπλακεί σε ατελείωτες έρευνες και δίκες μετά από την είσοδό του στην πολιτική.
Η ηλικία του σήμαινε ότι μπορούσε να αποφύγει τη φυλακή και η ποινή του στη συνέχεια μειώθηκε σε ένα έτος κοινωφελούς εργασίας, το οποίο υπηρέτησε δουλεύοντας με μερική απασχόληση σε έναν οίκο για ηλικιωμένους στο Μιλάνο.
Λουλούδια και ποδοσφαιρικά κασκόλ έξω από την κατοικία του Σίλβιο Μπερλουσκόνι στο Arcore, κοντά στο Μιλάνο – Antonio Calanni/AP
Οι τεταμένες σχέσεις με τη Τζόρτζια Μελόνι
Κατά τη διάρκεια μιας πενταετούς απαγόρευσης συμμετοχής για το αξίωμα ως αποτέλεσμα της καταδίκης του, σχεδίασε μια επιστροφή ενώνοντας ξανά τη Forza Italia με τη Λέγκα, με επικεφαλής τώρα τον Matteo Salvini, και τους Brothers of Italy, απόγονους της Εθνικής Συμμαχίας που ιδρύθηκε από τη Μελόνι. Η συμμαχία κέρδισε τις γενικές εκλογές του 2022, μόνο που αυτή τη φορά με τη Forza Italia να εξασφαλίζει λιγότερο από το 10% των ψήφων. Η Μελόνι, ήταν υπουργός νεολαίας στην τελική κυβέρνηση του Μπερλουσκόνι.
«Ο Μπερλουσκόνι ήταν ο ενοποιητής της ιταλικής δεξιάς και η κυβέρνηση της Μελόνι είναι μια από τις κληρονομιές του», υποστήριξε ο Ντ’ Αλιμόντε.
Μπορεί ο Μπερλουσκόνι να διευκόλυνε την άνοδο της Μελόνι, αλλά το ότι η ίδια έγινε πρωθυπουργός δεν άρεσε καθόλου στον 86χρονο. Η «εύθραυστη δυναμική» μεταξύ τους αποκαλύφθηκε την περίοδο πριν από το σχηματισμό της κυβέρνησης, αφού ο Μπερλουσκόνι περιέγραψε τη 46χρονη Μελόνι ως «αρχηγική» σε ένα σημείωμα που δημοσίευσε ο Τύπος.
Η Μελόνι, η οποία υποστήριξε σθεναρά την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ουκρανία, ταράχτηκε ακόμη περισσότερο όταν ο Μπερλουσκόνι ανακοίνωσε ότι… ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ένας μακροχρόνιος φίλος του, του είχε στείλει μπουκάλια βότκα για τα γενέθλιά του!
Αλλά ο Μπερλουσκόνι έκανε ξανά τα πράγματα αμήχανα για τη Μελόνι, υπονοώντας ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έφταιγε για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, μέρες πριν να συναντήσει τον Ουκρανό πρόεδρο στο Κίεβο. Μετά την ανακοίνωση του θανάτου του, ο Πούτιν αποκάλεσε τον Μπερλουσκόνι «αληθινό φίλο».
Λουλούδια και ποδοσφαιρικά κασκόλ έξω από την κατοικία του Σίλβιο Μπερλουσκόνι στο Arcore, κοντά στο Μιλάνο – Antonio Calanni/AP
Εικασίες ότι η Μαρίνα Μπερλουσκόνι θα αναλάβει το τιμόνι του Forza Italia
Ωστόσο, ο θάνατός του φέρνει τη Μελόνι αντιμέτωπη με μια πρόκληση. Πριν φύγει από τη ζωή ο Μπερλουσκόνι, η Ιταλίδα πρωθυπουργός φέρεται να είπε σε ένα από τα στελέχη του κόμματος ότι «η κυβέρνησή της χρειαζόταν μια σταθερή Forza Italia». Αλλά υπάρχει σκεπτικισμός για την ικανότητα του κόμματος να επιβιώσει χωρίς τον επιδεικτικό ιδρυτή του και, πιο συγκεκριμένα, τα χρήματά του.
«Δεν υπάρχει Forza Italia χωρίς τον Μπερλουσκόνι, τόσο ως ηγέτη όσο και, εξίσου σημαντικό, ως άτομο που χρηματοδοτεί το κόμμα», δήλωσε ο Βολφάνγκο Πίκολι, συμπρόεδρος της εταιρείας ερευνών Teneo με έδρα το Λονδίνο.
Οι εικασίες αναφέρουν ότι ο νούμερο δύο του κόμματος, Αντόνιο Ταγιάνι, υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας, θα αναλάβει το τιμόνι, έστω και μόνο για μια μεταβατική περίοδο, αν και ο Ρομπέρτο Ντ’ Αλιμόντε είναι πεπεισμένος ότι ο Μπερλουσκόνι έχει προετοιμάσει την κόρη του, Μαρίνα, πρόεδρο της οικογενειακής εταιρείας συμμετοχών Fininvest για τον ρόλο αυτό, παρόλο που δεν είχε δείξει ποτέ ενδιαφέρον για την πολιτική.
«Πιστεύω ακράδαντα ότι θα θέσει υποψηφιότητα στις επόμενες ευρωπαϊκές εκλογές για να αποκτήσει κάποιο είδος λαϊκής νομιμότητας και να ηγηθεί της Forza Italia μετά τον πατέρα της», είπε. «Αυτή είναι η ουσία – η Μαρίνα θα παρέμβει γιατί το όνομα Μπερλουσκόνι είναι απαραίτητο για τη διατήρηση του κόμματος ενωμένο προκειμένου να προστατεύονται τα επιχειρηματικά συμφέροντα της οικογένειας. Και θα υποστηρίξει πιστά τη Μελόνι, εκτός εάν η Μελόνι προσπαθήσει να κάνει κάτι που θα έβλαπτε τις εταιρείες».
Από την άλλη, ο Πίκολι, αμφιβάλλει ότι τον Μπερλουσκόνι θα τον διαδεχθεί ένας από τους απογόνους του και θεωρεί ότι ο θάνατός του θα είναι πλεονέκτημα για τη Μελόνι.
«Ο Μπερλουσκόνι ήταν λίγο… αγκάθι, ειδικά με τις δηλώσεις του για τη Ρωσία», είπε. «Ήταν επίσης απρόβλεπτος, έλεγχε τα μέσα ενημέρωσης και μπορούσε να προβάλει τη φωνή του. Ο θάνατός του ανοίγει μια πιθανότητα για τους Brothers of Italy να εξαγοράσουν τη Forza Italia, κάτι που θα βοηθούσε τη Μελόνι στην προσπάθειά της να μετατρέψει το κόμμα της σε μια πιο κυρίαρχη δύναμη, παρά τη συνήθη συσχέτισή του με ένα φασιστικό παρελθόν».
Σε κάθε περίπτωση, όποιες κι αν είναι οι μελλοντικές μηχανορραφίες της ιταλικής κυβέρνησης, είναι γεγονός ότι ο Μπερλουσκόνι άφησε ανεξίτηλο σημάδι στη χώρα.
