Τα όπλα συνεχίζουν να «κυκλοφορούν» ανενόχλητα στις Ηνωμένες Πολιτείες, την ώρα που η χώρα μετρά ακόμα μία τραγωδία ύστερα από περιστατικό μαζικού πυροβολισμού.
Επιθέσεις όπως το μακελειό σε σχολείο του Uvalde στο Τέξας, όπου 19 μαθητές δημοτικού και δύο δασκάλες έπεσαν νεκροί από τα πυρά ενός 18χρονου, αποτελούν δυστυχώς συχνό φαινόμενο εδώ και χρόνια στην Αμερική, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν άμεσες και δραστικές λύσεις
Η φρίκη του Τέξας έχει αναζωπυρώσει τις συζητήσεις για τον έλεγχο των όπλων σε όλη τη χώρα, ιδιαίτερα σε σχέση με τη διαθεσιμότητα ημιαυτόματων όπλων, τα οποία έχουν εμπλακεί στην πλειονότητα των μαζικών πυροβολισμών στη χώρα τα τελευταία χρόνια.
«Ως έθνος, πρέπει να αναρωτηθούμε, πότε για όνομα του Θεού θα σταθούμε απέναντι στο λόμπι των όπλων;», ήταν τα λόγια του προέδρου Τζο Μπάιντεν μετά το φονικό.
Πόσες τραγωδίες χρειάζονται άραγε για να δοθεί τέλος στην ανεξέλεγκτη οπλοκατοχή στις ΗΠΑ;
Αν και το φαινόμενο των μαζικών πυροβολισμών δεν παρατηρείται μονάχα στις ΗΠΑ, η χώρα έχει το υψηλότερο ποσοστό θανάτων από όπλα μεταξύ των πλούσιων χωρών – πάνω από οκτώ φορές υψηλότερο από τον Καναδά και σχεδόν 100 φορές υψηλότερο από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι συνέπειες κάθε επίθεσης στις ΗΠΑ ακολουθούν παρόμοια τροχιά: Ζητείται μεγαλύτερος έλεγχος των όπλων και έπειτα ακολουθούν η σύγκρουση με τους Ρεπουμπλικάνους νομοθέτες και η νομοθετική αδράνεια.
Όμως, όπως μετέδωσε το Time, σε μια σειρά από άλλες χώρες, ένας και μόνο μαζικός πυροβολισμός ήταν αρκετός για να επιβληθούν εκτεταμένες αλλαγές στη νομοθεσία περί όπλων.
Τα ακόλουθα παραδείγματα θα μπορούσαν να «διδάξουν» τις ΗΠΑ, προς μια απόφαση που θα περιορίσει και θα βοηθήσει στην εξάλειψη του προβλήματος της παράνομης οπλοκατοχής:
Christchurch, Νέα Ζηλανδία
Μόλις μια εβδομάδα αφότου ένας άνδρας σκότωσε 51 πιστούς σε δύο τζαμιά στο Christchurch της Νέας Ζηλανδίας, τον Μάρτιο του 2019, η πρωθυπουργός Τσασίντα Άρντεν ανακοίνωσε σαρωτικές μεταρρυθμίσεις στον έλεγχο των όπλων. Αν και υπήρχε περίπου ένα πυροβόλο όπλο για κάθε τέσσερα άτομα στη χώρα εκείνη την εποχή, τα όπλα θεωρούνταν κατά κύριο λόγο εργαλεία, τα οποία χρησιμοποιούνταν από αγρότες και κυνηγούς. Ο πυροβολισμός στο Christchurch κατέστησε ξεκάθαρους τους κινδύνους. «Εν ολίγοις, κάθε ημιαυτόματο όπλο που χρησιμοποιήθηκε στην τρομοκρατική επίθεση θα απαγορευτεί σε αυτή τη χώρα», είπε η Άρντεν.
Οι κάτοχοι όπλων είχαν στη διάθεσή τους έξι μήνες για να πουλήσουν τα όπλα τους πίσω στην κυβέρνηση βάσει του νέου νόμου, ο οποίος κόστισε πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια Νέας Ζηλανδίας (65 εκατομμύρια δολάρια). Ως αποτέλεσμα, περισσότερα από 60.000 πυροβόλα όπλα και πάνω από τριπλάσιος αριθμός εξαρτημάτων, συμπεριλαμβανομένων γεμιστήρες μεγάλης χωρητικότητας, αφαιρέθηκαν από την κυκλοφορία.
Τον Ιούνιο του 2020, το έθνος των 5 εκατομμυρίων κατοίκων έκανε αυστηρότερους τους νόμους για τα όπλα, εισάγοντας ένα νέο μητρώο πυροβόλων όπλων για την παρακολούθηση της αγοράς και πώλησης, μικρότερες άδειες για τους κατόχους πρώτης άδειας και απαγόρευση μεγαλύτερης ποικιλίας όπλων. Μόνο ο χρόνος θα δείξει τον πραγματικό αντίκτυπο της νομοθεσίας – τα καταγεγραμμένα αδικήματα που σχετίζονται με τα πυροβόλα όπλα πράγματι αυξήθηκαν το 2020, αλλά οι υποστηρικτές του ελέγχου των όπλων λένε ότι αυτό αντικατοπτρίζει ότι η αστυνομία παίρνει πιο σοβαρά το έγκλημα με όπλα.
Η Νέα Ζηλανδία είχε σκεφτεί προηγουμένως αυστηρότερους περιορισμούς στα όπλα το 1996, μετά από μαζικό πυροβολισμό στη γειτονική Αυστραλία που άφησε νεκρούς 35 ανθρώπους και ώθησε την κυβέρνηση στην Καμπέρα να απαγορεύσει τα ημιαυτόματα τουφέκια. Η ιδέα ωστόσο έλαβε απανωτές αναβολές μετά από πίεση από ισχυρά λόμπι όπλων και απροθυμία μεταξύ των πολιτικών.
Utoya, Νορβηγία
Οι νόμοι περί όπλων θεωρούνταν αρκετά ισχυροί στη Νορβηγία – παρά τα υψηλά επίπεδα κατοχής τουφεκιών και κυνηγετικών όπλων – ακόμη και πριν από την τρομοκρατική επίθεση που σημειώθηκε τον Ιούλιο του 2011, που στοίχησε τη ζωή σε 77 ανθρώπους.
Αφού πυροδότησε παγιδευμένο αυτοκίνητο στο Όσλο, σκοτώνοντας οκτώ άτομα, ο ακροδεξιός εξτρεμιστής Άντερς Μπρέιβικ, υποδυόμενος τον αστυνομικό και κατευθύνθηκε προς το νησί Ουτόγια, τον τόπο μιας καλοκαιρινής κατασκήνωσης νεολαίας του Εργατικού Κόμματος. Ο Μπρέιβικ αρχικά σχεδίαζε να στοχοποιήσει την Γκρο Μπρούντλαντ, πρώην πρωθυπουργό του Εργατικού Κόμματος, την οποία κατηγόρησε ότι επέτρεψε στους μουσουλμάνους να εγκατασταθούν στη Νορβηγία, αλλά η εμφάνισή της στην εκδήλωση ακυρώθηκε. Έτσι, πυροβόλησε και σκότωσε 69 άτομα, μεταξύ των οποίων δεκάδες μαθητές, με ένα ημιαυτόματο τουφέκι και ένα πιστόλι Glock, στην πιο θανατηφόρα εγχώρια επίθεση της χώρας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Εκείνη την εποχή, οι ιδιοκτήτες όπλων στη Νορβηγία έπρεπε να αποκτήσουν άδεια, να είναι άνω των 18 ετών και να παρέχουν έναν «έγκυρο» λόγο ιδιοκτησίας. Ο δολοφόνος απέκτησε τα όπλα του νόμιμα μέσω κυνηγετικών αδειών και όντας μέλος σε μια λέσχη πιστολιού. Ορισμένοι υποστηρικτές των όπλων στις ΗΠΑ χρησιμοποίησαν την τραγωδία ως απόδειξη ότι οι αυστηρότεροι νόμοι για τα όπλα ήταν αναποτελεσματικοί στην πρόληψη μαζικών πυροβολισμών. Ωστόσο, το ποσοστό ανθρωποκτονιών με όπλο στις ΗΠΑ είναι επί του παρόντος σχεδόν 12 φορές υψηλότερο από ό,τι στη Νορβηγία – οι ειδικοί λένε ότι ένας συνδυασμός ελέγχου των όπλων, εκπαίδευσης και κουλτούρας συνέβαλε στο καλύτερο ιστορικό του σκανδιναβικού έθνους.
Σε αντίθεση με τη Νέα Ζηλανδία, η ώθηση για περαιτέρω έλεγχο των όπλων μετά τους μαζικούς πυροβολισμούς άργησε να αποφέρει νομοθετικά αποτελέσματα. Αν και μια ανεξάρτητη επιτροπή συνέστησε αυστηρότερους κανόνες κατοχής όπλων το 2011, μόλις το 2018 το νορβηγικό κοινοβούλιο ενέκρινε την απαγόρευση των ημιαυτόματων όπλων, η οποία χρειάστηκε άλλα δύο χρόνια για να εφαρμοστεί. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ένας ένοπλος εισέβαλε σε τζαμί και άνοιξε πυρ, τραυματίζοντας ένα άτομο.
Ηνωμένο Βασίλειο
Η νομοθετική μεταρρύθμιση της νομοθεσίας περί όπλων έγινε δημόσιο ζήτημα σε εθνικό επίπεδο όταν, το 1996, ένας ένοπλος σκότωσε 16 μαθητές σχολείου και έναν ενήλικα στη σκωτσέζικη πόλη Dunblane χρησιμοποιώντας ένα όπλο. Εκείνη την εποχή, δεν υπήρχαν ειδικοί κανονισμοί για τα όπλα στο Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς τα πυροβόλα όπλα είχαν χρησιμοποιηθεί κυρίως μόνο σε ιδιωτική γη στο Ηνωμένο Βασίλειο για ψυχαγωγική χρήση.
Μετά από πίεση από τις οικογένειες των θανόντων και το ευρύτερο κοινό, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου εισήγαγε σχεδόν πλήρη απαγόρευση των όπλων μέσα σε ένα χρόνο, η οποία στη συνέχεια επεκτάθηκε για να καλύψει όλα τα όπλα.
Όπως και στη Νέα Ζηλανδία, η βρετανική κυβέρνηση ξεκίνησε ένα πρόγραμμα επαναγοράς όπλων, το οποίο υπολογίζεται ότι έθεσε 20.000 όπλα εκτός κυκλοφορίας. Στα χρόνια που ακολούθησαν την αλλαγή του νόμου το 1997, καταγράφηκαν σημαντικά χαμηλότεροι θάνατοι από όπλα. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει βιώσει μαζικούς πυροβολισμούς από εκείνον στο Dunblane το1996.
Port Arthur, Αυστραλία
Η Αυστραλία είχε τον δικό της λογαριασμό με την ένοπλη βία το 1996, όταν ένας ένοπλος σκότωσε 35 ανθρώπους με ημιαυτόματο τουφέκι στο Port Arthur της Τασμανίας. Μέσα σε δύο εβδομάδες, τόσο η ομοσπονδιακή κυβέρνηση όσο και οι νομοθέτες της πολιτείας υποστήριξαν τις απαγορεύσεις στα ημιαυτόματα τουφέκια και τα πυροβόλα όπλα. Τουλάχιστον 650.000 όπλα επίθεσης αγοράστηκαν πίσω από την κυβέρνηση. Οι νομοθέτες ανέθεσαν επίσης άδειες για να αποδείξουν την «πραγματική ανάγκη» για κατοχή όπλων και μαθήματα ασφάλειας πυροβόλων όπλων.
Ένας επακόλουθος μαζικός πυροβολισμός, στον οποίο ο δράστης σκότωσε δύο φοιτητές χρησιμοποιώντας διαφορετικούς τύπους όπλων, σε ένα πανεπιστήμιο της Μελβούρνης το 2002, προκάλεσε περαιτέρω περιορισμούς: Αυστηρότερη τιμωρία για κατάχρηση όπλων, νόμους κατά της εμπορίας και περιορισμούς στους τύπους όπλων που μπορούν να κατέχουν οι πολίτες. Από το 1997, το ποσοστό των Αυστραλών που κατέχουν άδεια οπλοκατοχής έχει σχεδόν μειωθεί στο μισό και το ποσοστό ανθρωποκτονιών με πυροβόλο όπλο έχει μειωθεί δραματικά.
Η θέση των Αμερικανών
Οι ΗΠΑ έχουν τον υψηλότερο αριθμό όπλων κατά κεφαλήν από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Σε αντίθεση με άλλα κράτη όπου έλαβαν χώρα πρόσφατα μαζικοί πυροβολισμοί, η οπλοκατοχή στις ΗΠΑ είναι ριζωμένη στην ιστορία, την κουλτούρα και την βασική ταυτότητα του έθνους.
Αλλά η πλειοψηφία των Αμερικανών υποστηρίζει την επιβολή τουλάχιστον κάποιων κανονισμών απέναντι την κατοχή όπλων. Σύμφωνα με μια έρευνα από το Morning Consult/Politico που έγινε πέρυσι, το 84% των ψηφοφόρων υποστηρίζει καθολικούς ελέγχους ιστορικού για αγορές όπλων.
Το δικαίωμα να φέρει κανείς όπλο ενσωματώνεται στο Σύνταγμα των ΗΠΑ και υποστηρίζεται από την απουσία εντολών αδειοδότησης σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η μεταρρύθμιση μπορεί να επιτευχθεί μέσω εναλλακτικών ερμηνειών του Συντάγματος που απαιτούν την εφαρμογή του εγγράφου στη σημερινή κοινωνία.
Η θέσπιση περιορισμών και κανόνων εγγραφής δεν θα παραβίαζαν το δικαίωμα των πολιτών να οπλοφορούν, αλλά θα περιορίζουν τα ισχυρά όπλα επίθεσης που είναι άμεσα διαθέσιμα σήμερα και χρησιμοποιούνται από τους δράστες για να προκαλέσουν τη μέγιστη ζημιά, εξηγεί στο Time η Cassandra Crifasi, αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Λύσεων για τη Βία των Όπλων στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins.
Οι πολίτες ερμηνεύουν λανθασμένα τη δεύτερη τροποποίηση, ανέφερε η ίδια. Πιο συγκεκριμένα, η Crifasi επεσήμανε δύο βασικές μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσε να εισαγάγει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, οι οποίες θα εξακολουθούσαν να υποστηρίζουν το συνταγματικό δικαίωμα: εγγραφή άδειας για οπλοκατοχή και εντολές προστασίας ακραίου κινδύνου, που επιτρέπουν την προσωρινή αφαίρεση όπλων από τους κατόχους σε περιόδους κρίσης.
Ορισμένες πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων του Ιλινόις και της Μασαχουσέτης, έχουν ήδη αυτούς τους κανόνες, όμως οι «επικίνδυνοι» ιδιοκτήτες όπλων μπορούν να μετακινούνται απρόσκοπτα από πολιτεία σε πολιτεία.
