Καζάνι που βράζει θυμίζει η Ερυθρά Θάλασσα όπου οι Χούτι της Υεμένης με αλλεπάλληλες επιθέσεις σε πλοία απειλούν να τινάξουν στον αέρα το παγκόσμιο εμπόριο καθώς η περιοχή είναι μια εξαιρετικά σημαντική θαλάσσια αρτηρία. Πρόσφατα, η διεθνής ναυτική δύναμη, σχηματίστηκε με πρωτοβουλία των ΗΠΑ και έχει στόχο να δημιουργήσει έναν «ασφαλή διάδρομο» για την εμπορική ναυτιλία, με την Ελλάδα να στέλνει και αυτή μία φρεγάτα για συμμετάσχει στη διεθνή αρμάδα. Όλα αυτά την ώρα μου ναυτιλιακές εγκαταλείπουν τα «θερμά» νερά της περιοχής αναζητώντας πιο ήρεμες και ασφαλείς θάλασσες.
Μέχρι στιγμής, η υποστηριζόμενη από το Ιράν ομάδα της Υεμένης έχει εξαπολύσει τουλάχιστον 100 επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εναντίον δώδεκα πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, και απείλησε να βάλει στο στόχαστρο όλα τα πλοία που κατευθύνονται προς το Ισραήλ, ανεξάρτητα από το αν ανήκουν ή λειτουργούν από το Ισραήλ. Για να αποφύγουν την ίδια μοίρα, μεγάλες ενεργειακές και ναυτιλιακές εταιρείες, όπως η BP και η Maersk, σταμάτησαν τις δραστηριότητές τους εκεί -δυσχεραίνοντας τις αγορές ενέργειας και ανεβάζοντας τις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου και σύντομα όλων των άλλων. Η Ερυθρά Θάλασσα είναι αυτό που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη, όσον αφορά τα φορτηγά πλοία, οπότε οι διαταραχές γίνονται αισθητές σε όλο τον κόσμο.
Οι επιθέσεις των Χούτι «έχουν δημιουργήσει ανησυχίες για τις παγκόσμιες αγορές εμπορευμάτων, για τις ροές ενεργειακών προϊόντων, άλλων εμπορευμάτων, αγαθών», δήλωσε ο Richard Bronze, επικεφαλής της γεωπολιτικής στην Energy Aspects, μια εταιρεία ερευνών.
«Πρόκειται για μια πραγματικά κρίσιμη ναυτιλιακή διαδρομή, οπότε οποιαδήποτε διαταραχή κινδυνεύει να προσθέσει καθυστερήσεις και κόστος, τα οποία έχουν κατά κάποιο τρόπο αντίκτυπο σε πολλές γωνιές της παγκόσμιας οικονομίας».
Η Ουάσινγκτον φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο να πλήξει τη βάση των Χούτι στην Υεμένη, λίγες μόλις ημέρες μετά την ανακοίνωση πολυεθνικής ομάδας κρούσης για τη διασφάλιση της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα. Αλλά η κίνηση αυτή δεν απέτρεψε ιδιαίτερα τους Χούτι, οι οποίοι αντίθετα ορκίστηκαν να εντείνουν τις επιθέσεις τους και να βάλουν στο στόχαστρο πολεμικά πλοία των ΗΠΑ, εάν η Ουάσινγκτον εκτελέσει επιθέσεις στην Υεμένη.
Καθώς η απειλή της κλιμάκωσης ελλοχεύει πάνω από τις επιφυλακτικές ναυτιλιακές εταιρείες και τις αγορές ενέργειας, το Foreign Policy ανέλυσε την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα – και τι θα μπορούσε να σημαίνει για το παγκόσμιο εμπόριο.
Με την υποστήριξη του Ιράν, η ομάδα των ανταρτών Χούτι ελέγχει τεράστιες εκτάσεις της βόρειας Υεμένης, μετά από μια πολυετή προσπάθεια να αποκτήσει την εξουσία που τελικά βύθισε τη χώρα σε έναν καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο το 2014. Μετά από χρόνια μαχών μεταξύ των οπλισμένων από το Ιράν Χούτι και ενός συνασπισμού υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, τουλάχιστον 377.000 άνθρωποι είχαν σκοτωθεί μέχρι το τέλος του 2021, το 70% των οποίων ήταν παιδιά κάτω των 5 ετών, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ.
Οι εμπειρογνώμονες λένε ότι οι επιθέσεις των Χούτι στην Ερυθρά Θάλασσα αποτελούν μέρος μιας προσπάθειας να στηρίξουν την εγχώρια υποστήριξη και να ενισχύσουν την περιφερειακή θέση της ομάδας, ενώ η δημοτικότητα των Χούτι έχει αυξηθεί μόνο από τότε που άρχισαν να διεξάγουν αυτές τις επιθέσεις. Ως μέρος του «Άξονα της Αντίστασης» του Ιράν, οι Χούτι έχουν ορκιστεί να επιτίθενται σε πλοία που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα έως ότου το Ισραήλ τερματίσει τους βομβαρδισμούς του στη Γάζα. Είναι η ομάδα JV του Ιράν, αλλά μπορούν να κάνουν θραύση κατά καιρούς.
Τι επιδιώκουν οι Χούτι
«Επιδιώκουν να αποκτήσουν ένα πιο μεγάλο κύρος στην περιοχή, ως κίνημα αντίστασης που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του ιρανικού άξονα αντίστασης», δήλωσε ο Ibrahim Jalal, μη μόνιμος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής με έδρα την Ουάσιγκτον. Οι Χούτι επίσης «θέλουν να πλασαριστούν ως ένας διασπαστικός παράγοντας που είναι ικανός να προσφέρει επίσης ασφάλεια σταματώντας τις επιθέσεις», είπε.
Επιτιθέμενο σε πλοία που κατευθύνονται προς το Ισραήλ, το Ιράν, μέσω των πληρεξουσίων του Χούτι, κάνει ουσιαστικά αυτό που κάνει η Ουάσινγκτον και η Δύση με τις οικονομικές κυρώσεις – γυρίζει τις βίδες.
«Αυτό που έκαναν μοιάζει αρχιτεκτονικά πολύ με τις δυτικές δευτερογενείς κυρώσεις», δήλωσε ο Κέβιν Μπουκ, διευθύνων σύμβουλος της ClearView Energy Partners, μιας εταιρείας συμβούλων ενέργειας. «Ουσιαστικά προσπάθησαν να το καταστήσουν έτσι ώστε οποιοσδήποτε έχει δεσμούς με το Ισραήλ ή συναλλάσσεται με αυτό να υπόκειται σε επίθεση ή να κινδυνεύει από επίθεση».
Γιατί είναι τόσο σημαντική η Ερυθρά Θάλασσα;
Βρίσκεται ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο και το Σουδάν, η Ερυθρά Θάλασσα αποτελεί την είσοδο στη διώρυγα του Σουέζ και έναν από τους βασικούς παγκόσμιους εμπορικούς διαδρόμους, καθώς εποπτεύει περίπου το 12% του παγκόσμιου εμπορίου και σχεδόν το ένα τρίτο της παγκόσμιας διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων. Με 19.000 πλοία να διέρχονται από τη διώρυγα του Σουέζ ετησίως, η είσοδος αποτελεί στρατηγικό σημείο πίεσης στο εμπόριο ενέργειας και εμπορευμάτων.
«Υπήρχε πάντα μεγάλο ενδιαφέρον για το πετρέλαιο και τα σημεία αποκοπής εμπορευματικών μεταφορών, επειδή μπορεί να είναι σχετικά μικρά γεωγραφικά, αλλά έχουν παγκόσμιο αντίκτυπο», δήλωσε ο Μπουκ. «Οι αντίπαλοι των ΗΠΑ και των δυτικών συμμάχων επιδιώκουν μερικές φορές να επωφεληθούν από αυτά τα chokepoints (σημεία πνιγμού), επειδή μπορούν να ασκήσουν τόσο σημαντική επιρροή στην παγκόσμια δυναμική».
Ανησυχώντας για τις επιθέσεις των Χούτι, ένας αυξανόμενος κατάλογος μεγάλων ενεργειακών εταιρειών και ναυτιλιακών εταιρειών -συμπεριλαμβανομένων των BP, Equinor, Maersk, Evergreen Line και HMM- έχουν αλλάξει πορεία των πλοίων τους ή έχουν αναστείλει τις δραστηριότητές τους στην Ερυθρά Θάλασσα. Αντί να διαπλεύσουν τη στενή θάλασσα, τουλάχιστον 100 πλοία ταξίδεψαν γύρω από τον πυθμένα της νότιας Αφρικής – μια παράκαμψη που μπορεί να παρατείνει τα ταξίδια των πλοίων κατά χιλιάδες μίλια και να καθυστερήσει το φορτίο κατά εβδομάδες.
Προς το παρόν, αυτό σημαίνει απλώς καθυστερήσεις, υψηλότερο κόστος και συνεχείς διαταραχές – όχι την πλήρη ανατροπή του παγκόσμιου εμπορίου. Οι επιθέσεις «ήταν αρκετές για να κάνουν ορισμένους να διστάζουν να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν την Ερυθρά Θάλασσα», δήλωσε ο Bronze της Energy Aspects. «Αλλά δεν βρισκόμαστε σε ένα στάδιο όπου όλη η ναυσιπλοΐα θα σταματήσει ή θα αναδρομολογηθεί ή ότι υπάρχει οποιαδήποτε πιθανότητα τέτοιας κλίμακας διαταραχής».
Πώς απαντά η Ουάσινγκτον;
Η Ουάσινγκτον, η οποία διαθέτει επί του παρόντος τουλάχιστον τρία αντιτορπιλικά σταθμευμένα στην Ερυθρά Θάλασσα, έχει καταρρίψει αμέτρητα μη επανδρωμένα αεροσκάφη των Χούτι και έχει αναχαιτίσει πυραύλους που εκτοξεύτηκαν σε διερχόμενα πλοία. Για να διασφαλίσει την ελευθερία της ναυσιπλοΐας, η Ουάσινγκτον ανακοίνωσε επίσης αυτή την εβδομάδα ότι κινητοποίησε άλλες 10 χώρες για να σχηματίσουν μια νέα ομάδα κρούσης που ονομάζεται Επιχείρηση Prosperity Guardian.
Στην επιχείρηση πρόκειται να συμμετάσχουν το Μπαχρέιν, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Νορβηγία, οι Σεϋχέλλες, η Ισπανία, και το Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι, αν και οι λεπτομέρειες είναι ακόμη θολές και παραμένει συνεχής σύγχυση σχετικά με το πώς θα μοιάζει. Η Ιταλία, για παράδειγμα, δήλωσε ότι στέλνει μια φρεγάτα στην Ερυθρά Θάλασσα στο πλαίσιο των μακροχρόνιων σχεδίων της -όχι ως μέρος της επιχείρησης Prosperity Guardian, ανέφερε το Reuters. Σύμφωνα με το Associated Press, πολλές άλλες χώρες συμφώνησαν επίσης να συμμετάσχουν στην ομάδα κρούσης, αλλά προτίμησαν να παραμείνουν ανώνυμες. (Πολλές αραβικές χώρες δεν θέλουν να φανεί ότι υπερασπίζονται το Ισραήλ αυτή τη στιγμή).
Αυτό «υπογραμμίζει το πόσο δύσκολο ήταν να συγκεντρωθεί αυτός ο συνασπισμός και ίσως τον περιορισμένο ενθουσιασμό πολλών χωρών να είναι πολύ ορατές στην αντιμετώπιση αυτής της απειλής και στο να συμπορευτούν με τις ΗΠΑ σε αυτό το θέμα», δήλωσε ο Bronze.
Προφανώς απτόητοι, οι Χούτι έχουν ορκιστεί να συνεχίσουν τον αγώνα. «Ακόμα και αν η Αμερική καταφέρει να κινητοποιήσει ολόκληρο τον κόσμο, οι στρατιωτικές μας επιχειρήσεις δεν θα σταματήσουν αν δεν σταματήσουν τα εγκλήματα γενοκτονίας στη Γάζα και δεν επιτραπεί η είσοδος τροφίμων, φαρμάκων και καυσίμων στον πολιορκημένο πληθυσμό της, ανεξάρτητα από τις θυσίες που θα μας κοστίσει», έγραψε ο Μοχάμεντ αλ-Μπουκαΐτι, ανώτερο στέλεχος των Χούτι, στο Χ, πρώην Twitter.
Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει συνεχιζόμενη αβεβαιότητα για τις ενεργειακές και ναυτιλιακές εταιρείες, πολλές από τις οποίες περιμένουν πιο ισχυρές διαβεβαιώσεις και μεγαλύτερη σταθερότητα μέχρι να αισθανθούν άνετα να επαναλάβουν τις δραστηριότητές τους στην Ερυθρά Θάλασσα.
«Από την άποψη μιας ναυτιλιακής εταιρείας ή μιας εταιρείας δεξαμενόπλοιων, νομίζω ότι είναι μάλλον ασφαλές να πούμε ότι θα προτιμήσουν να είναι προσεκτικοί μέχρι να έχουν κάποια αίσθηση ότι οι υποκείμενοι κίνδυνοι έχουν αλλάξει», δήλωσε ο Book της ClearView. Η Maersk, για παράδειγμα, αναγνώρισε ότι οι ναυτιλιακές εκτροπές της θα διαταράξουν τις λειτουργίες της, αλλά τόνισε ότι η ασφάλεια των πληρωμάτων της είναι υψίστης σημασίας.
Σύντομα θα μπορούσαν να έρθουν και άλλα πυροτεχνήματα. Η Ουάσινγκτον φέρεται να εξετάζει το ενδεχόμενο στρατιωτικών χτυπημάτων με στόχο τη βάση των Χούτι στην Υεμένη, εάν η ομάδα κρούσης αποτύχει να αποτρέψει μελλοντικές επιθέσεις. Οι Χούτι έχουν απειλήσει να πλήξουν αμερικανικά πολεμικά πλοία σε απάντηση, ανοίγοντας ενδεχομένως το δρόμο για μελλοντικές κλιμακώσεις.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν επίσης να επαναφέρουν τις κυρώσεις που είχαν επιβληθεί προηγουμένως σε βασικά στελέχη των Χούτι ως αποτρεπτικό μέτρο -αλλά η Σαουδική Αραβία δεν έχει συμφωνήσει με αυτή την ιδέα, δεδομένου ότι το Ριάντ προσπαθεί να διαπραγματευτεί τον τερματισμό του πολυετούς τέλματος στην Υεμένη και ανησυχεί ότι η σκληρή αμερικανική τακτική θα μπορούσε να περιπλέξει την αποχώρησή του.
Ποιος ακριβώς είναι ο λογισμός της Σαουδικής Αραβίας εδώ;
Μετά από χρόνια εμπλοκής στον πόλεμο της Υεμένης, το Ριάντ θέλει να φύγει. Η Σαουδική Αραβία προσπαθεί να απεγκλωβιστεί από αυτόν τον πόλεμο και να συνάψει ειρήνη τόσο με την Τεχεράνη -οι δύο δυνάμεις εξομάλυναν τις σχέσεις τους τον Μάρτιο- όσο και με τους Χούτι.
Καθώς η Σαουδική Αραβία και οι Χούτις πλησιάζουν προς την εξασφάλιση ειρηνευτικής συμφωνίας, οι ειδικοί λένε ότι το Ριάντ έχει υιοθετήσει μια προσεκτική προσέγγιση, επιφυλακτικό για τη λήψη οποιωνδήποτε μέτρων που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την εύθραυστη εκτόνωση με την Τεχεράνη ή να εκτροχιάσουν τις ειρηνευτικές συνομιλίες. Αλλά η συνεχιζόμενη κλιμάκωση στην Ερυθρά Θάλασσα θα μπορούσε να ανατρέψει τα σχέδια του Ριάντ.
«Εάν οι ΗΠΑ επιτεθούν σε στόχους στην Υεμένη, όχι μόνο θα μπορούσε να απειλήσει την εκεχειρία που έχει συνάψει η Σαουδική Αραβία με τους Χούτις, αλλά θα μπορούσε να παρέμβει σε αυτή την εκτόνωση μεταξύ του Ιράν και του βασιλείου», δήλωσε ο Book. Και αυτό θα μπορούσε να απειλήσει αυτό που εξακολουθεί να είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς πετρελαίου στον κόσμο, σε μια εποχή που το αργό πετρέλαιο διαπραγματεύεται ήδη πάνω από τα 70 δολάρια το βαρέλι.
«Αν αυτό συνέβαινε», δήλωσε ο Book, «τότε οι κίνδυνοι για την παραγωγή θα μπορούσαν να επανέλθουν και αυτό θα άλλαζε την εικόνα, προσθέτοντας ενδεχομένως περισσότερο ανοδικό κίνδυνο στην τιμή του αργού».
