Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η συσπείρωση της Δύσης ενάντια στη Ρωσία και την Κίνα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, διαμορφώνουν έναν νέο παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό που βαδίζει σε έναν πολυπολικό κόσμο, αλλάζοντας τις ισορροπίες και τις συμμαχίες.
Στο πλαίσιο αυτό η Κίνα, αποδεικνύεται πολύ πιο ενεργή διπλωματικά αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες και προσεγγίζοντας περιοχές όπως η Μέση Ανατολή, η Αφρική και η Νότια Αμερική.
Η συμμετοχή της Κίνας στην εξομάλυνση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, είναι ένα απτό παράδειγμα αυτών των πρωτοβουλιών.
Κατά την επίσκεψή του στο Ριάντ, την πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μπλίνκεν κατέβαλε συντονισμένη προσπάθεια να μεταφέρει το μήνυμα ότι «η χώρα του δεν ζητά από κανέναν να επιλέξει μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας».
Στις δηλώσεις του κατά την επίσκεψή του στο Ριάντ, ο Άντονι Μπλίνκεν χρησιμοποίησε γενικεύσεις, αναφερόμενος στη Σαουδική Αραβία και ειδικότερα στη Μέση Ανατολή, όπου συντελούνται αλλαγές στην ισορροπία δυνάμεων.
Μάλιστα, ο Μπλίνκεν ήταν ο τρίτος ανώτερος αξιωματούχος των ΗΠΑ που επισκέπτεται τη Σαουδική Αραβία από τον Μάρτιο, όταν το Ριάντ και η Τεχεράνη κατέληξαν σε συμφωνία υπό την αιγίδα της Κίνας. Πράγματι, η συμφωνία στην οποία κατέληξαν η Σαουδική Αραβία και το Ιράν υπό την αιγίδα της Κίνας ερμηνεύτηκε από πολλούς ως «διπλωματικό πραξικόπημα» του Πεκίνου.
Μετά την υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Ριάντ και Τεχεράνης, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Τσιν Γκάνγκ επέκρινε ανοιχτά τις ΗΠΑ ότι «ο κόσμος δεν αφορά μόνο την Ουκρανία».
Η συμφωνία οδήγησε στην επαναλειτουργία της πρεσβείας του Ιράν στο Ριάντ και του γενικού προξενείου στην Τζέντα μετά από 7 χρόνια διακοπής των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν.
Η Κίνα θέλει να μεσολαβήσει και στην παλαιστινο-ισραηλινή σύγκρουση
Έχοντας μεσολαβήσει για την προσέγγιση μεταξύ Ριάντ και Τεχεράνης, το Πεκίνο επανέλαβε την προθυμία του να μεσολαβήσει στην άλλη κύρια κρίση στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, την παλαιστινο-ισραηλινή σύγκρουση.
Τον Απρίλιο, ο Κινέζος Υπουργός Εξωτερικών Γκανγκ είχε τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Ισραηλινό ομόλογό του Έλι Κοέν και τον Παλαιστίνιο υπουργό Εξωτερικών Ριάντ αλ Μαλίκι για να κάνει μια προσφορά.
Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς πραγματοποίησε επίσης την Τρίτη 13 Ιουνίου την 5η επίσημη επίσκεψή του στην Κίνα. Η επίσκεψη του Αμπάς συνέπεσε με τον εορτασμό της 35ης επετείου των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Κίνας και Παλαιστίνης.
Κατά τη συνάντησή του με τον Παλαιστίνιο ομόλογό του Αμπάς, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ δήλωσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο για να βοηθήσει την Παλαιστίνη να επιτύχει την εσωτερική εθνική συμφιλίωση και να προωθήσει τις ειρηνευτικές συνομιλίες.
Ο Σι τόνισε επίσης ότι «είναι απαραίτητο να συγκληθεί μια μεγάλης κλίμακας, αξιόπιστη και αποτελεσματική διεθνής ειρηνευτική διάσκεψη» για να συμβάλει συγκεκριμένα στην ειρηνική συνύπαρξη της Παλαιστίνης και του Ισραήλ.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις εξελίξεις γεωπολιτικής σημασίας, τίθεται το ερώτημα αν όλα αυτά είναι μέρος των κινήσεων της Κίνας να καλύψει το κενό των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Η Κίνα χρησιμοποιεί ως επί τω πλείστων την ήπια ισχύ της για να προσεγγίσει χώρες ή περιοχές στον πλανήτη, όμως αυτή η διαδικασία είναι και πολύπλοκη και μακρόχρονη.
Γιατί προσεγγίζει η Κίνα τη Μέση Ανατολή;
Η προσέγγιση του Πεκίνου στη Μέση Ανατολή, έγκειται σε τρεις λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου στη Μέση Ανατολή, ενώ οι ΗΠΑ δεν είναι. Εξάλλου οι σχέσεις ΗΠΑ και χωρών του Κόλπου είναι περισσότερο ανταγωνιστικές κάτι που έγινε ξεκάθαρο μέσα από τις αποφάσεις του ΟΠΕΚ+ για την παραγωγή του πετρελαίου, που δεν άρεσαν στην Ουάσινγκτον.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η Κίνα έχει φιλικές σχέσεις τόσο με τη Σαουδική Αραβία όσο και με το Ιράν, χωρίς όμως να έχει ως προτεραιότητα τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, όπως συμβαίνει με τις ΗΠΑ, που θέλει να είναι ο θεματοφύλακας της «δημοκρατίας» σε όλη την υφήλιο.
Και τρίτον η Κίνα θέλει η Μέση Ανατολή να παραμείνει πολιτικά σταθερή καθώς είναι ο κύριος αγοραστής ενέργειας από τις χώρες του Κόλπου και η πολιτική σταθερότητα βοηθά τις επιδιώξεις του Πεκίνου.
Οι κύριοι στόχοι της Κίνας στη Μέση Ανατολή είναι η οικονομική και εμπορική συνεργασία. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Ριάντ τον Δεκέμβριο, ο Κινέζος πρόεδρος Σι απαρίθμησε «τη χρήση του κινεζικού γουάν στο εμπόριο πετρελαίου και φυσικού αερίου» μεταξύ των προτεραιοτήτων του Πεκίνου στη σύνοδο κορυφής Κίνας-Χωρών του Αραβικού Κόλπου.
Η παρτίδα σκακιού που εξελίσσεται στην περιοχή του Κόλπου μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, έχει να κάνει και με την προσπάθεια της Ουάσινγκτον να «ελέγξει» το Πεκίνο στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και την Ταϊβάν, αλλά και στην εμπόδιση της στον τομέα της τεχνολογίας και της διπλωματίας.
Το Πεκίνο σύμφωνα με τους αναλυτές δεν επιθυμεί να γίνει αντικαταστάτης της ηγεμονίας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, αλλά να ενισχύσει τον απεγκλωβισμό των χωρών αυτών από την αμερικανική αποικιακή ηγεμονία και να προχωρήσουν στην στρατηγική τους ανεξαρτησία. Κάτι που αντιλαμβάνονται ως αναγκαίο τόσο στην Σαουδική Αραβία όσο και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Όμως το μεγάλο αγκάθι στην περιοχή δεν είναι άλλο από το Παλαιστινιακό και η Κίνα, που έχει σταθερή θέση στο ζήτημα, προσπαθεί να επωφεληθεί από τις σχέσεις της με το Ισραήλ, ιδίως στον τομέα της τεχνολογίας και της άμυνας.
Εξάλλου η Κίνα δεν επικρίνει, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, τα όσα αφορούν τα δικαιώματα των Παλαιστινίων, κι αυτό την εντάσσει στις χώρες που μπορούν να συνομιλήσουν και με τις δυο πλευρές. Αυτό που είναι προτεραιότητα για το Πεκίνο, έχει να κάνει με την ενίσχυση της θέσης του στη Μέση Ανατολή και το Παλαιστινιακό μπορεί να βοηθήσει σ’ αυτή την κατεύθυνση.
Καθώς η Κίνα προσπαθεί να πείσει τη Σαουδική Αραβία, μέσω του Παλαιστινιακού, ότι είναι αξιόπιστος εταίρος και επομένως είναι δυνατόν να συναλλάσσεται σε γουάν αντί για δολάρια, θα αποτελούσε άμεση πρόκληση για την ηγεμονία των ΗΠΑ στην περιοχή».
Βέβαια μια τέτοια εξέλιξη, δεν θα την επιτρέψουν οι ΗΠΑ, καθώς δεν θέλουν να βρουν μπροστά τους την Κίνα στις ειρηνευτικές προσπάθειες ή στις διαπραγματεύσεις για το παλαιστινιακό ζήτημα. Εξάλλου όπως όλα δείχνουν το Ισραήλ δεν ενδιαφέρεται για μια λύση στο ζήτημα.
Το επόμενο διάστημα θα είναι πολύ ενδιαφέρον για τα όσα θα συμβούν στη Μέση Ανατολή, κάτι που φυσικά επηρεάζει και τα ελληνικά συμφέροντα.
