Τις Αμερικανικές εκλογές πάντα τις παρακολουθούν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι χώρες της Γηραιάς Ηπείρου, καθώς οι σχέσεις τους με τις ΗΠΑ χαρακτηρίζονται ως στρατηγικής σημασίας.
Ωστόσο σε τούτες τις Προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ η Ευρώπη ήταν χωρισμένη σε δυο στρατόπεδα. Οι περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης σαφώς και είχαν ταχθεί υπέρ του Δημοκρατικού υποψηφίου , ενώ χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ στήριζαν με «νύχια» και με «δόντια» τον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο και νυν Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ…
Είναι γεγονός ότι η Διοίκηση Τραμπ δημιούργησε στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης τεράστια αβεβαιότητα και άγχος ως προς το τι θα έκανε σε μια ενδεχόμενηδεύτερη εκλογή του.
– Πόσο αφοσιωμένη θα ήταν η Αμερική στη διατλαντική εταιρική σχέση, στο ΝΑΤΟ, στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στις σχέσεις της με την Ρωσία και τον Βλαντιμίρ Πούτιν, την Κίνα και τη Μέση Ανατολή ;
Η Ευρώπη αισιοδοξεί ότι σε μεγάλο βαθμό, η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν αναμένεται να μετριάσει όλους αυτούς τους φόβους, καθησυχάζοντας τους ιστορικούς συμμάχους των ΗΠΑ και ενισχύοντας τις παλιές συμμαχίες.
Η Ευρώπη προετοιμάζεται μέσα στις επόμενες 65 μέρες να καλωσορίσει την νέα Αμερικανική Διοίκηση απομακρύνοντας από τον Λευκό Οίκο το φάντασμα της απομόνωσης και των φυλετικών διακρίσεων (μαύρων – μουσουλμάνων) και επαναφέροντας τους βασικούς κανόνες και τις Αρχές της ελεύθερης αγοράς…
Το περασμένο Σάββατο, η Ευρώπη – ιδιαιτέρως οι χώρες της Δυτικής πλευράς- με ανακούφιση υποδέχτηκε την ανακήρυξη του Τζο Μπάιντεν ως νικητή των Προεδρικών εκλογών. Η κάθε χώρα φυσικά για τους δικούς της λόγους.
«Μπαϊντενόπουλος»
Η πρώτη αντίδραση ήρθε από την Ελλάδα. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είναι από τους πρώτους ηγέτες που συγχαίρει τον Μπάιντεν. Είναι σαφές ότι η Αθήνα ελπίζει στην στήριξη του Λευκού Οίκου στην Ελληνο-τουρκική κρίση.
Η Ελληνική κυβέρνηση ποντάρει πολύ στις στενές σχέσεις της Ελληνικής Ομογένειας με τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, τον οποίο στήριξε οικονομικά το 2008, όταν ήταν αντίπαλος του Μπάρακ Ομπάμα για το χρίσμα των Δημοκρατικών. Όμως η ελληνική κοινότητα δεν εγκατέλειψε τον Μπάιντεν όσο εκείνος έχανε έδαφος στην κούρσα της διαδοχής, ήταν οικονομικά και ηθικά δίπλα του, μέχρι τον τερματισμό της κούρσας.
Ο ίδιος αυτό δεν το έχει ξεχάσει ποτέ και όπως έχει πει, αυτή η υποστήριξη των Ελλήνων τον κράτησε όρθιο, με αποτέλεσμα να τον επιλέξει ο Ομπάμα για τη θέση του αντιπροέδρου. Ο Μπάιντεν πάντα λέει ότι χρωστάει στους Έλληνες την Aντιπροεδρία. Οι σχέσεις του με την Ελληνοαμερικανική κοινότητα μετρούν περίπου 25 χρόνια από τότε που ήταν γερουσιαστής και υποστήριζε τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Κύπρου. Με τη σύζυγό του Τζιλ, την αδερφή του Βάλερι και τον γιο του Χάντερ παραβρίσκονται στις εκδηλώσεις της ελληνικής ομογένειας.
Μάλιστα ο Μπάιντεν, παρατηρώντας ότι πολλά Ελληνικά επίθετα έχουν την κατάληξη –όπουλος, είχε πει αστειευόμενος στους Έλληνες φίλους του ότι θέλει να αλλάξει κι εκείνος το επίθετό του σε…Μπαϊντενόπουλος.
Η εκδίκηση της Μέρκελ
Εκτός από την Ελλάδα άλλες δυο ευρωπαϊκές χώρες είναι πιο ενθουσιώδεις για την εκλογή Μπάιντεν. Η Ιρλανδία και την Γερμανία.
Η αντίδραση της Καγκελάριου Άγκελα Μέρκελ ήταν άμεση, επισημαίνοντας ότι: «Η διατλαντική φιλία μας είναι αναντικατάστατη εάν θέλουμε να κυριαρχήσουμε στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής μας».
Η σχέση της Μέρκελ και του Τραμπ κυμαινόταν από «μηδενική χημεία» έως σχεδόν ξεκάθαρη αποστροφή μεταξύ τους.
Η Γερμανία δεν μπορεί να ξεχάσει ότι επί διοικήσεως Τραμπ, ο Αμερικάνος πρεσβευτής στο Βερολίνο, Ρίτσαρντ Γκρενέλ, απείλησε τις γερμανικές εταιρείες που συμμετείχαν στην κατασκευή του αγωγού Nord Stream 2. Η Γερμανία αναμένει από την Διοίκηση Μπάιντεν ότι θα ακυρώσει την απόφαση Τράμπ για απόσυρση των 12.000 αμερικανικών στρατευμάτων από την Γερμανία.
Στις 3 Αυγούστου του 2020 ο Τζον Μπόλτον, πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Ντόναλντ Τραμπ είχε επικρίνει έντονα την προγραμματισμένη απόσυρση 12.000 Aμερικανών στρατιωτών από τη Γερμανία.
Μάλιστα είχε υπογραμμίσει ότι η απόφαση αυτή του Τραμπ στέλνει το λάθος σήμα στη Μόσχα. Είχε δε προβεί στην εκτίμηση ότι σε περίπτωση που ο Τραμπ εκλεγεί για δεύτερη θητεία, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο αποχώρησης των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, κάτι που μέχρι στιγμής οι Ρεπουμπλικανοί κατάφεραν να τον εμποδίσουν να το κάνει, αλλά σε περίπτωση επανεκλογής του αυτά τα εμπόδια θα μπορούσαν να αρθούν.
Τα επινίκια των Ιρλανδών
Η Ιρλανδία έσπευσε να ποντάρει στην ιρλανδική καταγωγή του Μπάιντεν . Οι μακρινοί συγγενείς του τέθηκαν επικεφαλής των εορτασμών εκδηλώσεων που διοργανώθηκαν σε ολόκληρη την χώρα, προσδοκώντας ότι ο Μπάιντεν θα υποστηρίξει την Ιρλανδία, ιδίως σε θέματα που σχετίζονται με το Brexit.
Η Ιρλανδία φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως «γέφυρα» μεταξύ των ΗΠΑ και την Μεγάλης Βρετανίας.
Η αντίδραση της Γαλλίας στο άκουσμα της εκλογικής νίκης Μπάιντεν ήταν πιο αυθεντική. Η σχέση Μακρόν – Τράμπ είχε σκαμπανεβάσματα. Η Γαλλία σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο ανέκαθεν επεδίωκε λιγότερη εξάρτηση της ΕΕ από τις ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαία η επισήμανση του Γάλλου υπουργού Εξωτερικών Jean-Yves Le Drian, ότι οι ΗΠΑ και η ΕΕ «δεν θα πρέπει να επιστρέψουν στην προ Τραμπ εποχή των Διατλαντικών σχέσεων. Ο κόσμος έχει αλλάξει μέσα στα τέσσερα τελευταία χρόνια. Η Ευρώπη προσπαθεί να γίνει μια αυτόνομη Δύναμη, αντί να βασίζεται στην υποστήριξη των ΗΠΑ».
Ωστόσο, στην Ουάσιγκτον τα πνεύματα είναι τεταμένα. Ο Τραμπ αρνείται να αποδεχτεί το αποτέλεσμα, δεν στέλνει το απόρρητο ημερήσιο πληροφοριακό σημείωμα στον Μπάιντεν, ενώ στον Λευκό Οίκο δεν παραχωρεί χώρο στους συνεργάτες του Μπάιντεν για την διαδικασία της ομαλής μετάβασης. Όπως έκανε ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος, που από την επόμενη τον εκλογών άνοιξε τον Λευκό Οίκο στο οικονομικό επιτελείο του Ομπάμα και επί μήνες συνεργάζονταν αρμόδια για το καλό του Αμερικανικού Έθνους.
Οι επόμενες 65 μέρες και μέχρι την ορκωμοσία της νέας Διοίκησης παραμένει ζητούμενο η συμπεριφορά του Τράμπ προφανώς αναμένει πίστη από τους φίλους του και πιθανότατα αναμένεται να μην είναι αγενής σε εκείνους που αλλαξοπίστησαν και πέρασαν στο στρατόπεδο του Μπάιντεν.
Πάντως ελάχιστες είναι οι χώρες που θα μπορούσαν να έχουν δυσκολία συνεργασίας με τον Μπάιντεν.
Ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος θα επιθυμούσε να δει μια συντονισμένη κοινή στρατηγική με την Ε.Ε για την Κίνα, όπως ο Τραμπ, θα επιθυμούσε να δει αυξημένες ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες.
BREXIT και Κένυα
Η Βρετανία αναμένεται να είναι νευρική με τον Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο. Ο Μπόρις Τζόνσον δεν είναι συμπαθής στο στρατόπεδο Ομπάμα-Μπάιντεν. Το γυαλί ράγισε όταν κατά την επίσκεψη Ομπάμα στην Βρετανία τον Απρίλιο του 2016 τάχθηκε κατά του BREXIT, τότε ο Τζόνσον ως Δήμαρχος Λονδίνου και υπέρμαχος του BREXIT έσπευσε να χαρακτηρίσει τον Ομπάμα «Αντι-Βρετανό», συνδέοντας το γεγονός ότι ο Ομπάμα κατάγεται εν μέρει από την Κένυα με το γεγονός ότι «αντιπαθεί την Βρετανική Αυτοκρατορία».
Ο Μπάιντεν δεν ήθελε να δει τη Βρετανία να εγκαταλείπει την ΕΕ.
Προεκλογικά κατέστησε σαφές ότι η Βρετανία μπορεί να ξεχάσει οποιαδήποτε εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ εάν δεν τηρηθεί πλήρως η ειρηνευτική συμφωνία της Βόρειας Ιρλανδίας.
Βεβαίως ο Τζόνσον έκανε την ανάγκη φιλότιμο, με βαριά καρδιά και με τον κίνδυνο να κάνει έξω φρενών τον Τράμπ απέστειλε συγχαρητήριο τηλεγράφημα στον Μπάιντεν τονίζοντας ότι : «Οι ΗΠΑ είναι ο πιο σημαντικός σύμμαχός μας και ανυπομονώ να συνεργαστώ στενά για τις κοινές μας προτεραιότητες, από την κλιματική αλλαγή έως το εμπόριο και την ασφάλεια». Ο Τζόνσον δεν έχει ακόμη γνωρίσει τον Μπάιντεν.
Η Βρετανία θα φιλοξενήσει το συνέδριο COP-26 για την κλιματική αλλαγή το επόμενο έτος στη Γλασκώβη, προτεραιότητα για την ομάδα του Μπάιντεν. Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιτάχθηκε στην αποχώρηση του Τραμπ από την πυρηνική συμφωνία του 2015 για το Ιράν, οπότε θα χαιρετίσει την ευκαιρία να συνεργαστεί με τον Μπάιντεν για να προωθήσει μια αναθεωρημένη συμφωνία με το Ιράν.
Η σχέση ΗΠΑ – Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να είναι ισχυρή πέραν του Τζόνσον, ωστόσο θα χαρακτηρίζεται ως ειδική σχέση», όπως και με αρκετές άλλες χώρες του πλανήτη .
Τα «ορφανά» του Τράμπ
Ενώ τα κράτη της Δυτικής Ευρώπης έδειξαν ευχαριστημένα σε μεγάλο βαθμό με τα αποτελέσματα των Αμερικανικών Προεδρικών εκλογών , δεν συνέβη το ίδιο με αρκετά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης.
Η Πολωνία και η Ουγγαρία, είχαν ενταχθεί τις σκληρές γραμμές Τραμπ, κατά της μετανάστευσης. Ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας Janez Jansa, μαριονέτα του Τραμπ στην Ευρώπη, πανηγύριζε στο Twitter για καθαρή νίκη Τράμπ υιοθετώντας τον ισχυρισμό του Τραμπ ότι έχει κερδίσει…
Η Ουγγαρία του Ορμπάν θα ανησυχεί επίσης για την αποχώρηση του Τραμπ.
Ο αμερικανός πρέσβης στη Βουδαπέστη, Ντέιβιντ Κορστάιν, έχει χαρακτηρίσει τον Όρμπαν ως τον «τέλειο συνεργάτη», αγνοώντας τις δικτατορικές τάσεις του.
Η σχέση ΗΠΑ-Ευρώπης περνάει διάφορες διακυμάνσεις. Η αποχώρηση Τραμπ και η έλευση Μπάιντεν δεν προμηνύει την έναρξη μιας «χρυσής εποχής».
Πιθανότατα η νέα Διοίκηση Μπάιντεν να επικεντρωθεί σε άλλες περιοχές του πλανήτη, Μέση και Άπω Ανατολή, Αφρική Ανατολή, ωστόσο οι Ευρωπαίοι ηγέτες επιθυμούν και προσβλέπουν στην Αμερικανική βοήθεια – παρέμβαση για επιστροφή στις αρχές και τις αξίες της παραδοσιακής διπλωματίας που εγγυώνται την εδραίωση κλίματος συνεργασίας. Κάτι τέτοιο ίσως χρησιμεύσει ως συντριπτικό πλήγμα στα Ακροδεξιά και λαϊκιστικά κινήματα που αναπτύχθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ.
