Τα κακά νέα: Με νέα απρόβλεπτα ξεσπάσματα να συνεχίζονται σε ολόκληρη την υφήλιο και την καινούρια μετάλλαξη Ομικρον να εγείρει επιπρόσθετα ερωτήματα σχετικά με τη μεταδοτικότητα του κορονοϊού, είναι εμφανές ότι βρισκόμαστε ακόμα εν μέσω μιας πανδημίας.
Τα καλά νέα, ωστόσο είναι ότι οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν πως η πανδημία της COVID-19 πρόκειται να λήξει κάποια στιγμή, με τον κορονοϊό να μετατρέπεται σε έναν ενδημικό ιό.
Το πότε, παραμένει αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των ειδικών, εντούτοις περιμένουμε ότι καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν ανοσία -είτε μετά από το εμβόλιο είτε μετά από νόσηση- τα κρούσματα ολοένα και θα μειώνονται, το ίδιο και οι θάνατοι.
Πώς θα γίνει η μετάβαση;
Όπως γράφει η Yasmin Tayag στον Guardian, σε πρώτο επίπεδο περιμένουμε μια επίσημη ανακοίνωση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και οι τοπικές υπηρεσίες υγείας θα δηλώσουν επίσημα πως η πανδημία έχει τελειώσει, με βάση στατιστικούς δείκτες, όπως είναι η μεταδοτικότητα του ιού, τα ποσοστά θνησιμότητας και η πληρότητα στις ΜΕΘ, ως ορόσημα.
Στις πιο εύρωστες οικονομικά χώρες, όπου η πρόσβαση στα εμβόλια και στις διάφορες θεραπείες κατά του κορονοϊού είναι καλή, η ενδημικότητα θα μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με αυτό που βλέπουμε σήμερα: ο φόβος θα ελαττώνεται, οι δρόμοι θα γεμίζουν, το ίδιο και τα καταστήματα εστίασης, όπου τα πιστοποιητικά εμβολιασμού θα ελέγχονται με όλο και λιγότερο ζήλο.
Όμως, θα υπάρχουν και μερικές πιο βαθιές, κοινωνικές διαφορές στο δρόμο προς την κανονικότητα. Για να καταλάβουμε πώς η καθημερινότητά μας θα αλλάξει με το τέλος της πανδημίας, μπορούμε να στραφούμε στην ιστορία και στις πανδημίες του παρελθόντος.
Αλλαγή στις στάσεις και στις συμπεριφορές
Σε γενικές γραμμές, οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στις πανδημίες με φόβο και πανικό, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Όπως εξήγησε στον Guardian ο Charles Kenny, επικεφαλής του Κέντρου Παγκόσμιας Ανάπτυξης, οι αντιδράσεις σε μια πανδημία περιλαμβάνουν συνήθως το κλείσιμο των συνόρων, την απομόνωση των ασθενών και την απομάκρυνση από την κοινωνία.
Στο βιβλίο του «Ο Κύκλος της Πανδημίας», ο Kenny αναφέρει ένα τέτοιο παράδειγμα: Κατά τον 17ο αιώνα, στις πόλεις της Ιαπωνίας οι στάσεις απέναντι στον ιό της ευλογιάς άλλαξαν, καθώς ο ιός μετατράπηκε από πανδημικός σε ενδημικός. Μέχρι τότε, οι περισσότεροι είχαν ήδη μολυνθεί ως παιδιά και είχαν αναρρώσει από την ευλογιά.
«Όταν οι άνθρωποι αποδέχθηκαν πως όλοι θα κολλήσουν ευλογιά, το κανονικοποίησαν στο μυαλό τους, σαν ένα φυσιολογικό ορόσημο της παιδικής τους ηλικίας, ένα κομμάτι της ιστορίας της ενηλικίωσής τους», προσθέτει ο Kenny.
Ακόμα είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πώς μια τέτοια διαδικασία θα ξεδιπλωνόταν όσον αφορά τον Covid, ωστόσο πολλοί είναι οι ειδικοί που πιστεύουν ότι η μόλυνση με κορονοϊό κατά τη διάρκεια του χειμώνα θα μπορούσε να απορροφηθεί σε αυτό που σήμερα ξέρουμε ως «περίοδος γρίπης».
Από την άλλη, οι θεραπείες και τα εμβόλια που προσφέρει η ιατρική ίσως διευκολύνουν τους ανθρώπους να αποδεχτούν μια πιθανή συνύπαρξη με έναν πρώην πανδημικό ιό.
«Οι γονείς μου φοβόντουσαν πολύ τον ιό της πολιομυελίτιδας. Εγώ, όμως, μεγάλωσα σε μια γενιά που απέφευγε μαζικά τις σοβαρές επιπλοκές του ιού απλά κάνοντας το εμβόλιο. Έτσι, δεν ανησυχούσαμε πια για την πολιομυελίτιδα», αναφέρει η Nancy Tomes, καθηγήτρια ιστορίας στο πανεπιστήμιο Stony Brook.
Αυτός είναι και ο λόγος που τα καθολικά lockdown κρατούσαν για εβδομάδες στην αρχή της πανδημίας ενώ τώρα, αν και τα επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι πολύ αυξημένα, οι περιορισμοί είναι αρκετά πιο χαλαροί.
Δακτυλοδειξία και παραπληροφόρηση
Δυστυχώς, η ιστορία μας διδάσκει ότι κάποιες προβληματικές συμπεριφορές που σχετίζονται με την πανδημία, συχνά συνεχίζονται ακόμα και όταν αυτή έχει λήξει.
Μια από αυτές είναι η τάση για παραπληροφόρηση και διάδοση θεωριών συνωμοσίας, οι οποίες επιμένουν ακόμα και χρόνια μετά τη λήξη της πανδημίας.
«Η πίστη σε θεωρίες συνωμοσίας είναι κάτι που πάντα αυξάνεται κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας και επιμένει για δεκαετίες μετά το τέλος της. Ακόμα υπάρχουν άνθρωποι που δεν πιστεύουν ότι το AIDS προκαλείται από τον ιό του HIV. Παράλληλα, η κοινωνική πόλωση επίσης κλιμακώνεται, με ανθρώπους να υποστηρίζουν ακραίες αντιλήψεις, τις οποίες προηγουμένως δεν είχαν, παραδείγματος χάριν σε σχέση με τον εμβολιασμό. Αυτές οι αντιλήψεις μπορεί να παραμείνουν στο παρασκήνιο για πολλά χρόνια», αναφέρει ο Steven Taylor, καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του British Columbia.
Πανδημία πολλών ταχυτήτων
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως η πορεία της πανδημίας θα είναι διαφορετική σε κάθε χώρα, όπως έχει συμβεί με πολλές μεταδοτικές ασθένειες που αποτελούν παρελθόν για τη Δύση αλλά ακόμα σκοτώνουν χιλιάδες ανά τον κόσμο.
Έτσι, ενώ η μετάβαση από την πανδημία στην επιδημία θα έχει ήδη ολοκληρωθεί για τη Δύση, πολλά από τα λιγότερο εύπορα κράτη του Νότου θα βρίσκονται ακόμα εν μέσω μιας σκληρής μάχης.
Όπως όλες οι πανδημίες του παρελθόντος, έτσι και αυτή του κορονοϊού θα ξεθωριάσει στη συλλογική μνήμη, καλώς εχόντων των πραγμάτων. Και αυτή η λησμονιά θα φέρει ανακούφιση, ανάπτυξη και ανάρρωση, αλλά επίσης θα μας καταστήσει απροετοίμαστους για την επόμενη πανδημία που αναπόφευκτα θα έρθει.
