Πρόωρες εκλογές την Κυριακή (23/7) στην Ισπανία σε μια κομβική αναμέτρηση για την Ευρώπη. Η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ αναμένεται ότι θα παραδώσει τα σκίπτρα στον Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο του PP. Ωστόσο, οι δημοσκοπήσεις δεν βγάζουν αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Ο Φεϊχό, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, καθώς δεν εξασφαλίζει αυτοδυναμία, πιθανότατα θα συνεργαστεί με το ακροδεξιό Vox του Σαντιάγο Αμπασκάλ. Το Λαϊκό Κόμμα εμφανίζεται να έχει ένα ποσοστό της τάξεως του 34-35% και 131-151 έδρες στη Βουλή των 350 εδρών, ενώ για την πλειοψηφία χρειάζονται 176.
Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (PSOE) του Πέδρο Σάντσεθ φαίνεται να είναι στο 28% και 98-115 έδρες, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, οι προβολές των οποίων δείχνουν μέσο όρο 108 εδρών.
«Μάχη» δίνεται για την τρίτη θέση μεταξύ Vox και του αριστερού Sumar της αντιπροέδρου και υπουργού Εργασίας της κυβέρνησης Σάντσεθ, Γιολάντα Ντίαθ. Το Vox φαίνεται να εξασφαλίζει 35-40 έδρες, ενώ το Sumar μεταξύ 25 και 39 εδρών. Και τα δύο κόμματα φαίνεται να λαμβάνουν ποσοστό κοντά στο 13%.
Τι θα κρίνει τον νικητή των εκλογών
Ο Τομάς Γκιτάρτε ανήκει σε μια γη που η Μαδρίτη ξέχασε. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του 62χρονου αρχιτέκτονα, οι διαδοχικές ισπανικές διοικήσεις αγνόησαν την πατρίδα του, την επαρχία Teruel, στην καρδιά της βορειοανατολικής Ισπανίας.
Η άρνηση των εθνικών αρχών να επενδύσουν στο Teruel έχει οδηγήσεις σε «λιμοκτονία» την περιοχή. Αποτέλεσμα, ο πληθυσμός της να συρρικνωθεί σε διάστημα 100 ετών από 264.062 κατοίκους το 1920 σε μόλις 134.505 σήμερα – περίοδος κατά την οποία ο πληθυσμός της Ισπανίας υπερδιπλασιάστηκε.
«Μόλις μας παράτησαν», είπε ο Γκιτάρτε. «Αποφασίσαμε ότι δεν αξίζαμε την προσπάθεια και ελπίζαμε να εξαφανιστούμε». Και σήμερα, το Teruel παίρνει την εκδίκησή του, σημειώνει το Politico.
Από το 2019, το Teruel Existe («Teruel Exists»), ένα υπερτοπικό πολιτικό κόμμα με επικεφαλής τον Γκιτάρτε, έχει γίνει ένας απίστευτος παίκτης ισχύος στην ισπανική πολιτική σκηνή. Χωρίς την υποστήριξή του, ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δεν θα μπορούσε να σχηματίσει την πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού της χώρας πριν από τέσσερα χρόνια.
Η πολιτική στρατηγική του κόμματος: Απορρίπτει τις συμβατικές ιδεολογικές συζητήσεις και εστιάζει στην εξασφάλιση υποδομών και υπηρεσιών για τους παραμελημένους από καιρό ψηφοφόρους του Teruel. Με αυτόν τον τρόπο, έχει γίνει πρότυπο για περιφερειακά κινήματα σε άλλα μέρη της λεγόμενης España vacía («κενής Ισπανίας») – εσωτερικές περιοχές που έχει μειωθεί ο πληθυσμός καθώς οι κάτοικοι έλκονται προς τη Μαδρίτη ή ευημερούσες παράκτιες πόλεις όπως η Βαρκελώνη και η Βαλένθια.
Καθώς η Ισπανία οδεύει στις κάλπες την Κυριακή, κινήματα όπως το Teruel Existe είναι έτοιμα να εισπράξουν περαιτέρω κέρδη στο ολοένα και πιο κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο της Ισπανίας. Καθώς ούτε το Σοσιαλιστικό Κόμμα, ούτε το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα προβλέπεται να κερδίσουν την πλειψηφία, μπορεί και πάλι να εναπόκειται σε κόμματα όπως ο Teruel Existe να καθορίσουν την πολιτική τύχη της Ισπανίας.
«Προορισμένο να ερημωθεί»
Γεωγραφικά τοποθετημένο σε μια εύφορη περιοχή στα μισά του δρόμου μεταξύ τεσσάρων μεγάλων ισπανικών πόλεων – Μαδρίτης, Βαρκελώνης, Σαραγόσα και Βαλένθια – μπορεί κανείς να φανταστεί ένα σενάριο στο οποίο το Teruel θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική διασταύρωση για το εμπόριο στα βορειοανατολικά της χώρας.
Αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα, καθώς οι κεντρικές αρχές προσπαθούσαν να συνδέσουν όλα τα εδάφη της Ισπανίας με την κεντρική κυβέρνηση στη Μαδρίτη με αυτοκινητόδρομους, σιδηροδρόμους και υποδομές δημόσιων υπηρεσιών, η επαρχία παρακάμπτονταν.
Οδηγώντας στην ύπαιθρο, έξω από την ομώνυμη πρωτεύουσα της επαρχίας —η οποία έχει μόλις 35.900 κατοίκους και είναι η μικρότερη στην Ισπανία— ο Γκιτάρτε έδειξε έναν κάποτε όμορφο, πέτρινο σιδηροδρομικό σταθμό που πλέον είναι ερείπια.
«Αυτός ο σταθμός προοριζόταν να εξυπηρετεί μια σιδηροδρομική γραμμή που υποτίθεται ότι θα ένωνε την Ανδαλουσία με τη Γαλλία, περνώντας ακριβώς από το Teruel», σημείωσε. «Οι αρχές έχτισαν τούνελ, γέφυρες, σιδηροδρομικούς σταθμούς, αλλά ποτέ δεν μπήκαν στον κόπο να βάλουν τις σιδηροδρομικές γραμμές… Κάποια στιγμή απλώς άλλαξαν γνώμη και το εγκατέλειψαν, μας εγκατέλειψαν», τονίζει αγανακτισμένος.
Ο Γκιτάρτε είπε ότι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Φρανσίσκο Φράνκο, ένας πολιτικός που μπήκε στον κόπο να καταδικάσει το Τερουέλ, το έκανε μόνο για να υπενθυμίσει στις τοπικές κοινότητες ότι ήταν καταδικασμένες να εξαφανιστούν.
«Σε μια ομιλία σε ένα σχολείο εδώ τη δεκαετία του 1970, ένας υπουργός Παιδείας, μας είπε ότι ήταν σημαντικό για εμάς να μελετήσουμε σκληρά, έτσι ώστε να προσθέσουμε αξία στις άλλες ισπανικές περιοχές στις οποίες αναπόφευκτα θα μεταναστεύσαμε», όπως θυμάται ο ίδιος.
Η μετάβαση της Ισπανίας στη δημοκρατία δεν μείωσε την εθνική περιφρόνηση προς την αγροτική περιοχή του Teruel.
Τι έλεγε ο Ζοζέπ Μπορέλ
«Το 1992, όταν η Ισπανία ξόδευε εκατομμύρια σε αστικές υποδομές για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης και έχτιζε έναν σιδηρόδρομο υψηλής ταχύτητας για να συνδέσει τη Μαδρίτη με τους χώρους της Παγκόσμιας Έκθεσης στη Σεβίλλη, ο τότε Υπουργός Μεταφορών Ζοζέπ Μπορέλ [ο σημερινός Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για τις Εξωτερικές Υποθέσεις] μας είπε ότι δεν είχε νόημα το κράτος να επενδύσει σε περιοχές όπως το Teruel».
Μπροστά στη συστηματική παραμέληση της περιοχής, το 1999 οι ντόπιοι σχημάτισαν το κίνημα Teruel Existe, που ονομάστηκε έτσι για να τονίσει ειρωνικά την «αόρατη» επαρχία εντός της Ισπανίας.
Ο Γκιτάρτε είπε ότι το κίνημα ξεχώριζε από τα βασκικά ή καταλανικά περιφερειακά κόμματα της χώρας, τα οποία έχουν εθνικιστικές πλατφόρμες, επειδή δεν είχε φλερτάρει ποτέ με τον αυτονομισμό και πάντα ταυτιζόταν με την Ισπανία.
«Δεν ζητάμε τίποτα ιδιαίτερο για εμάς, απλώς να μας μεταχειρίζονται όπως όλοι οι άλλοι, όπως εγγυάται το ισπανικό Σύνταγμα, το οποίο αναφέρει ρητά την εδαφική ισορροπία και τις ίσες ευκαιρίες ως θεμελιώδεις αρχές».
Για περισσότερο από μια δεκαετία, ακόμη και όταν το κίνημα διογκώθηκε σε μέλη, ο Guitarte είπε ότι η επιτυχία του ήταν περιορισμένη. «Οι πολιτικοί ήταν χαρούμενοι που συναντήθηκαν μαζί μας, κουνούσαν έντονα το κεφάλι όταν εκφράσαμε τα αιτήματά μας, αποδοκιμάζοντας τη θλιβερή κατάσταση των πραγμάτων», περιέγραψε. «Αλλά αυτό ήταν: Θα πόζαραν για μια φωτογραφία, θα μας έδιναν ένα χτύπημα στην πλάτη και δεν θα έκαναν τίποτα για να καλύψουν τις ανάγκες μας».
Το σημείο καμπής ήρθε πριν από τέσσερα χρόνια. Καθώς η χώρα ετοιμαζόταν να διεξαγάγει νέα ψηφοφορία για τις εκλογές, το Teruel Existe αποφάσισε να εξελιχθεί από λαϊκό κίνημα σε πολιτικό κόμμα.
«Κάναμε προεκλογική εκστρατεία – δεν είχαμε χρήματα για να το κάνουμε», είπε ο Γκιτάρτε. «Όμως όλοι γνωριζόμαστε εδώ, και δύο δεκαετίες κινητοποιήσεων είχαν αποδείξει στους ανθρώπους ότι μπορούσαν να μας εμπιστευτούν να πολεμήσουμε για αυτούς στη Μαδρίτη, και έτσι νικήσαμε τα συμβατικά κόμματα και πήραμε μια θέση στο κοινοβούλιο».
Απειλές θανάτου
Η προθυμία του Teruel Existe να διαπραγματευτεί με όλα τα μέρη δεν έκανε εύκολο τον χρόνο του στην εθνική σκηνή. Σε αντάλλαγμα για σαφείς δεσμεύσεις για την απεμπλοκή πολλών έργων υποδομής στην περιοχή του, ο Γκιτάρτε ψήφισε υπέρ του αριστερού συνασπισμού του Σάντσεθ — και ως αποτέλεσμα έλαβε απειλές θανάτου.
Η σύναψη πρόσθετων συμφωνιών καθ’ όλη τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής περιόδου, όπου παρατηρήθηκε αύξηση της πόλωσης, ήταν επίσης περίπλοκη.
«Αυτό που με εκπλήσσει περισσότερο για τους ανθρώπους στο κοινοβούλιο είναι ότι όταν πρέπει να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα, τα μεγάλα πολιτικά κόμματα συνήθως ενδιαφέρονται μόνο να δουν πώς μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτήν την πρόκληση για να επιτεθούν στους αντιπάλους τους», σημείωσε. «Θέλουμε απλώς να λύσουμε προβλήματα και μερικές φορές οι άνθρωποι αντιδρούν άσχημα όταν δεν συμφωνούμε να συμμετάσχουμε στην επίθεση».
Η αποφασιστικότητα του Γκιτάρτε να «χτίσει γέφυρες» με όλα τα πολιτικά κόμματα απέδωσε – κυριολεκτικά. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, ο Teruel Existe έκανε την κεντρική κυβέρνηση να επενδύσει 290 εκατομμύρια ευρώ στην σιδηροδρομική γραμμή της επαρχίας και να δεσμευτεί να δημιουργήσει απευθείας σύνδεση με τη Μαδρίτη.
Εξασφαλίστηκε πρόσθετη χρηματοδότηση για αυτοκινητόδρομους, νέα μουσεία και παραρτήματα του Πανεπιστημίου για εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Και το κόμμα όχι μόνο έπεισε την κυβέρνηση να ανατρέψει τα σχέδια για κλείσιμο επανδρωμένων εκδοτηρίων εισιτηρίων σε σιδηροδρομικούς σταθμούς σε όλο το Teruel, αλλά να μεταφέρει επιπλέον το Κέντρο Ψηφιακών Ικανοτήτων του κρατικού σιδηροδρόμου στην επαρχία, φέρνοντας νέες θέσεις εργασίας υψηλής ειδίκευσης.
Στις εκλογές της Κυριακής στην Ισπανία
Για τις εκλογές της Κυριακής, ο Γκιτάρτε παραμέρισε για να αφήσει τον 27χρονο Ντιέγκο Λόρας να πάρει τη θέση του ως υποψήφιος. Η κίνηση έχει σκοπό να τονίσει τη μακροπρόθεσμη προβολή του κόμματος και τον απώτερο στόχο του να καταστήσει τις εσωτερικές περιοχές της Ισπανίας ως βιώσιμη εναλλακτική λύση για τις νεότερες γενιές της χώρας.
Σε μια προεκλογική συγκέντρωση στο χωριό Αλφάμπρα, ο Λόρας, ασκούμενος οικονομολόγος, είπε ότι ήταν εκπρόσωπος τόσων άλλων Τουρολένσιων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους για να φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο επειδή το πεδίο σπουδών τους δεν προσφερόταν σε κανένα από τα κέντρα που βρίσκονται στην επαρχία.
Περίπου 9 στους 10 από τους αποφοίτους του μετακόμισαν για να σπουδάσουν, όπως είπε. «Μόλις το κάνεις αυτό, παίρνεις γενικά μια πρακτική άσκηση σε αυτή τη μακρινή πόλη, αρχίζεις να εργάζεσαι, γνωρίζεις τον σύντροφό σου και γίνεται πολύ πιο δύσκολο να επιστρέψεις στο σπίτι», είπε. «Δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε την επαρχία μας για να μορφωθούμε και να χτίσουμε μια ζωή».
Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι θα εξασφαλίσει σχεδόν σίγουρα μια θέση στο επόμενο κοινοβούλιο, ο Λόρας είπε ότι θα συνεχίσει να πιέζει για τις βασικές υπηρεσίες που λείπουν στο Τερουέλ, ειδικά στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.
«Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε ένα μέρος σε αυτή την επαρχία όπου κάποιος μπορεί να λάβει ακτινοθεραπεία , έτσι οι άνθρωποι με καρκίνο πρέπει να ταξιδέψουν τρεις ώρες στη Σαραγόσα, να υποβληθούν σε αυτή τη βάναυση μεταχείριση και μετά να ταξιδέψουν τρεις ώρες για να επιστρέψουν στο σπίτι», σημείωσε. «Είμαστε όλοι Ισπανοί, πληρώνουμε φόρους εδώ… Πώς μπορούμε να ζούμε υπό αυτές τις συνθήκες;».
Η επιτυχία του Teruel Existe έχει εμπνεύσει πάρτι όπως το Soria ¡Ya! (Soria Now), το οποίο ξεπήδησε για να προωθήσει τα δικαιώματα της λιγότερο πυκνοκατοικημένης επαρχίας της Ισπανίας. Ο αρχηγός του κόμματος Άνχελ Σένια είπε ότι οι τοπικές κοινότητες σε όλη την Ισπανία είχαν καταλάβει ότι η πολιτική εκπροσώπηση ήταν το κλειδί για «να αποκτήσουμε τα βασικά πράγματα που χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε».
«Υπάρχουν μέρη της Σόρια όπου δεν μπορείς να έχεις ούτε τηλεοπτικό σήμα, οπότε μπορείς να φανταστείς πώς είναι με το Διαδίκτυο: Δεν έχει φτάσει καν σε μερικές πόλεις», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Σήμερα, μια σύνδεση υψηλής ταχύτητας είναι τόσο απαραίτητη για τους πολίτες όσο ήταν ο ηλεκτρισμός και το τρεχούμενο νερό τη δεκαετία του 1960… Είναι ντροπή που συνεχίζει να είναι απρόσιτη σε αυτήν την περιοχή».
«Η Ισπανία είναι κατακερματισμένη αυτή τη στιγμή: Δεν υπάρχει ενιαία δεξιά, δεν υπάρχει ενιαία αριστερά και αυτό το ασταθές πλαίσιο στο οποίο δεν υπάρχουν απόλυτες πλειοψηφίες σημαίνει ότι τα μικρότερα κόμματα μπορούν να αποκτήσουν πρωτοφανή σημασία», είπε ο Πάμπλο Σιμόν, πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Κάρλος ΙΙΙ της Μαδρίτης.
Ο Σιμόν πρόσθεσε ότι οι εκλογικοί νόμοι της Ισπανίας σήμαιναν ότι τα κατώτατα όρια για την εξασφάλιση εδρών στο εθνικό κοινοβούλιο ήταν σχετικά χαμηλά σε λιγότερο κατοικημένες περιοχές της χώρας.
«Στη Μαδρίτη, ένα κόμμα χρειάζεται περίπου 100.000 ψήφους για να εξασφαλίσει μια θέση στο κοινοβούλιο, αλλά σε ένα μέρος όπως η Σόρια μπορείτε να τα βγάλετε πέρα με περίπου 18.000 ψήφους».
Έτσι, λοιπόν, τα περιφερειακά κόμματα θα μπορούσαν να έχουν το «κλειδί» για τον σχηματισμό της επόμενης κυβέρνσης στην Ισπανία.
