Το 1999 ήταν ο καταστροφικός σεισμός στο Ιζμίτ που δρομολόγησε την διαδικασία προσέγγισης Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ το 2023 οι σεισμοί στο Καχραμανμαράς, δίνουν την αίσθηση, ότι οι δυο χώρες μπαίνουν σε τροχιά μείωσης των εντάσεων και συνεργασίας.
Τουλάχιστον αυτό φαίνεται από τις πυκνές συναντήσεις αξιωματούχων και τα θερμά λόγια που εκατέρωθεν λέγονται τους τελευταίους δυο μήνες, με αποκορύφωμα τη συνάντηση στις Βρυξέλλες μεταξύ Δένδια Τσαβούσογλου και την επίσκεψη την Τετάρτη του Κώστα Φραγκογιάννη στην Άγκυρα στο πλαίσιο της 4ης συνάντησης για τα θέματα της θετικής ατζέντας των δυο χωρών.
Οι διμερείς σχέσεις Τουρκίας- Ελλάδας μετά το 1999 κινήθηκαν σε τρεις άξονες.
Στην ανάπτυξη της διμερούς συνεργασίας στον τομέα της λεγόμενης «χαμηλής πολιτικής», δηλαδή εκεί όπου δεν υπάρχει αμφισβήτηση του status quo και των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων από την Άγκυρα (οικονομία και εμπόριο, τουρισμός, πολιτισμός, κοινωνία πολιτών κλπ.).
Στη μείωση της έντασης, κυρίως της στρατιωτικής, με τη βελτίωση του ψυχολογικού κλίματος και των επαφών μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των δύο χωρών σε διάφορα επίπεδα, μέσω της σταδιακής υιοθέτησης Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (MOE).
Στη διερεύνηση, μέσω Διερευνητικών Επαφών, των δυνατοτήτων για μια συμφωνημένη διευθέτηση του ζητήματος της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας/Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και, σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας, την παραπομπή του θέματος στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Σχεδόν μια δεκαετία αργότερα, με τις προσπάθειες να έχουν βαλτώσει, συγκροτήθηκε ένας νέος μηχανισμός προώθησης και διάρθρωσης της διμερούς συνεργασίας σε ζητήματα «χαμηλής πολιτικής» μέσω της σύγκλησης του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (ΑΣΣ), με το πρώτο ΑΣΣ να γίνεται στην Αθήνα στις 14 Μαΐου 2010. Το 2013 στην Κωνσταντινούπολη και το 2014 στην Αθήνα, πραγματοποιήθηκαν το 2ο και το 3ο ΑΣΣ, κινούμενα περισσότερο σε θέματα της καθημερινότητας των πολιτών των δυο χωρών και στην επιχειρηματική συνεργασία, μέσω ενός Φόρουμ.
Το 2016, μια μέρα μετά την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό πραγματοποιήθηκε στη Σμύρνη το 4ο ΑΣΣ, που ήταν και το τελευταίο μέχρι τώρα, καθώς το επόμενο προγραμματισμένο Συμβούλιο που ήταν να γίνει στη Θεσσαλονίκη έχει αναβληθεί τουλάχιστον τρεις φορές.
Οι δράσεις που εξετάστηκαν στη Σμύρνη, είχαν ως άξονα την διασυνδεσιμότητα των δυο χωρών, με έργα όπως η ακτοπλοϊκή σύνδεση της Θεσσαλονίκης με τη Σμύρνη, η κατασκευή υπερταχείας σιδηροδρομικής γραμμής που θα συνδέει την Κωνσταντινούπολη με τη Θεσσαλονίκη και θα καταλήγει στην Ηγουμενίτσα και τέλος την κατασκευή δεύτερης γέφυρας στους Κήπους του Έβρου για την διευκόλυνση των χερσαίων μετακινήσεων ανθρώπων και εμπορευμάτων.
Όμως λίγο το αποτυχημένο πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2016 στην Τουρκία, λίγο η οικονομική δυσπραγία λόγω των μνημονίων στην Ελλάδα, τίποτε από τους σχεδιασμούς αυτούς δεν προχώρησε, πέρα από την διασύνδεση Σμύρνης Θεσσαλονίκης που άρχισε να υλοποιείται το 2022.
Ενώ οι ελληνοτουρκικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ήταν σε καλά επίπεδα, με ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας και επαφές στο υψηλότερο επίπεδο, επίσκεψη Τούρκου Προέδρου μετά από 65 χρόνια στην Ελλάδα και η επίσκεψη Τσίπρα στην Άγκυρα, ενώ στη συνέχεια μετέβη στην Χάλκη και την Αγία Σοφία, με την άνοδο στην εξουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, το κλίμα των διμερών σχέσεων επιδεινώθηκε.
Μετά τη συνάντηση στην Νέα Υόρκη ,στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, Μητσοτάκη με Ερντογάν, είχαμε την υπογραφή του τουρκολιβυκού συμφώνου τον Νοέμβριο του 2019, τα γεγονότα στον Έβρο τον Μάρτη του 2020, ενώ στη συνέχεια το τουρκικό σεισμογραφικό σκάφος Oruç Reis βγήκε για έρευνες σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, πλησίον του Καστελόριζου, της Ρόδου και της Καρπάθου.
Η όξυνση του κλίματος στις διμερείς σχέσεις προκάλεσε την παρέμβαση του ΝΑΤΟ με την δημιουργία ενός μηχανισμού απομείωσης της έντασης για την αποφυγή κάποιας «συμμαχικής σύγκρουσης».
Στο απόγειο της έντασης το 2021 συμφωνήθηκε μεταξύ του Νίκου Δένδια και του Μεβλούτ Τσαβούσογλου η δημιουργία μιας θετικής ατζέντας επικεντρωμένη στις διμερείς οικονομικές κι εμπορικές σχέσεις, ενώ ξεκίνησαν επίσης οι διερευνητικές επαφές που είχαν διακοπεί από το 2016.
Βέβαια οι εντάσεις δεν έλειψαν όλο αυτό το διάστημα και οι προσπάθειες αυτές έπεσαν στο κενό, για μεγάλο διάστημα, μέχρι που κτύπησε ο σεισμός στην Τουρκία, φέρνοντας μια θετική αλλαγή στις σχέσεις Αθήνας Άγκυρας.
Μπορεί όμως να υπάρξει μια ουσιαστική προσέγγιση μεταξύ των δυο χωρών, καθώς έχουν διαφορετικούς σχεδιασμούς για την επίτευξη της εξομάλυνσης των δυο χωρών.
Η Αθήνα δεν συζητά τίποτε άλλο πέρα από την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων και της ΑΟΖ, έτοιμη και για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο.
Η ατζέντα της Άγκυρας έχει πολλά περισσότερα κάτι που δεν αποδέχεται η Ελλάδα.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η χρονική στιγμή που γίνεται αυτή η επαναπροσέγγιση.
Και οι δυο χώρες βρίσκονται κι επίσημα σε προεκλογική περίοδο, με τις πιθανότητες να είναι στην εξουσία ο Μητσοτάκης και ο Ερντογάν να μην είναι και τόσο πολλές. Αν και στο σύνολο τους οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία δείχνουν ήττα του Ερντογάν, στην Ελλάδα δείχνουν νίκη του Κυριάκου Μητσοτάκη, αλλά η πτώση που έχει, μπορεί να αυξηθεί το επόμενο διάστημα και η απομάκρυνση του από την εξουσία να είναι πιο κοντά παρά ποτέ.
Μια αλλαγή εξουσίας στην Τουρκία, θα είναι απρόβλεπτη για τα ελληνοτουρκικά, καθώς ουδείς γνωρίζει τι ακριβώς σκέφτονται στην Εθνική Συμμαχία του Κιλιτσντάρογλου με εταίρο την εθνικίστρια Ακσενέρ.
Οπότε αυτές οι επαφές προς ώρας δεν σημαίνουν τίποτα περισσότερο από έναν προεκλογικό κατευνασμό των εντάσεων και την έξωθεν καλή μαρτυρία προς την ΕΕ για την Τουρκία και στις ΗΠΑ για την Ελλάδα.
Η διαφορά όμως μεταξύ των δυο χωρών σε ότι έχει σχέση με την εξωτερική τους πολιτική, είναι ότι η Τουρκία βλέπει την μεγάλη εικόνα σε μια λογική «Μηδενικών Προβλημάτων» ενώ η Ελλάδα συνεχίζει να ακολουθεί τις επιταγές τρίτων χωρίς να ακολουθεί την δικιά της ατζέντα, για τα δικά της συμφέροντα.
