Μπορεί να μην αρκούν για να αλλάξουν την τύχη του στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στην Τουρκία, αλλά οι τελευταίες διπλωματικές νίκες του Ερντογάν, εν μέσω της οικονομικής κρίσης που ταλανίζει τη χώρα του, αποτελούν σημαντικές «ανάσες» για τον ίδιο.
Σύμφωνα με το CNBC, αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ την Τρίτη γιόρτασαν την άρση του βέτο της Τουρκίας κατά της Σουηδίας και της Φινλανδίας που εντάχθηκαν στη διατλαντική συμμαχία, μια κίνηση που έφερε τα σκανδιναβικά κράτη ένα βήμα πιο κοντά στην πλήρη ένταξη στο ΝΑΤΟ τέσσερις μήνες αφότου η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της στην Ουκρανία.
Η αρχική αντίθεση της Τουρκίας αποτέλεσε σημαντικό εμπόδιο και έκπληξη για πολλούς, εν μέσω αυξανόμενης επείγουσας ανάγκης μεταξύ των δυτικών εθνών να απωθήσουν τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Η Φινλανδία και η Σουηδία πήραν μια ιστορική απόφαση να τερματίσουν τις αδέσμευτες θέσεις τους και να ενταχθούν στη συμμαχία εν όψει της επιθετικότητας της Ρωσίας, αλλά οι νέες χώρες που εντάσσονται στο ΝΑΤΟ απαιτούν ομόφωνη έγκριση από όλα τα υπάρχοντα κράτη-μέλη.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν σταθερός στα αιτήματά του από τη Σουηδία και τη Φινλανδία, τα οποία επικεντρώθηκαν στις σχέσεις τους με ομάδες που η κυβέρνηση της Τουρκίας θεωρεί τρομοκρατική απειλή.
Αυτό που είναι μια μεγάλη νίκη για το ΝΑΤΟ είναι επίσης μια νίκη για τον Ερντογάν, λένε οι αναλυτές, και μια νίκη που χρειαζόταν ο πρόεδρος για να ενισχύσει την εγχώρια υποστήριξη καθώς η οικονομία του παραπαίει και οι Τούρκοι αγωνίζονται με πληθωρισμό που ξεπερνά το 70%.
«Κερδίστε παντού, εκτός από τον Πούτιν που είναι ο μεγάλος χαμένος σε όλο αυτό», έγραψε σε σημείωμα την Τετάρτη ο Τίμοθι Γκάρτον Ας, στρατηγικός αναλυτής αναδυόμενων αγορών στην Bluebay Asset Management. «Καλή απόφαση του Ερντογάν. Παίρνει κάποιο πολιτικό κεφάλαιο στις εκλογές».
«Διαπραγματεύτηκε σκληρά, μέχρι την τελευταία στιγμή, και πήρε πραγματικές νίκες με διαβεβαιώσεις» σε θέματα ασφάλειας και πιθανότατα σε περισσότερο στρατιωτικό εξοπλισμό από τις ΗΠΑ, έγραψε ο Ας.
Η Τουρκία «πήρε αυτό που ήθελε»
Η σύμπλευση της Τουρκίας επετεύχθη ύστερα από τέσσερις ώρες διαβούλευσης και εβδομάδες συζητήσεων επί συζητήσεων, με αποκορύφωμα μια τριμερή συμφωνία μεταξύ Τουρκίας, Σουηδίας και Φινλανδίας. Η συμφωνία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την άρση του εμπάργκο όπλων που είχε προηγουμένως επιβληθεί στην Τουρκία από τις δυο σκανδιναβικές χώρες, να σκληρύνουν τους νόμους τους εναντίον Κούρδων μαχητών ακτιβιστών που η Άγκυρα θεωρεί τρομοκράτες και να ανταποκριθούν στα τουρκικά αιτήματα έκδοσης ύποπτων Κούρδων μαχητών.
Η Τουρκία φιλοξενεί 14 εκατομμύρια Κούρδους, μια από τις μεγαλύτερες εθνότητες στον κόσμο χωρίς πατρίδα. Ο πληθυσμός των 30 εκατομμυρίων είναι κατανεμημένος σε όλη την Τουρκία, το Ιράκ, το Ιράν και τη Συρία καθώς και στις διασπορές μεταναστών σε όλο τον κόσμο. Οι Κούρδοι έχουν αντιμετωπίσει δεκαετίες διώξεων σε όλη τη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας.
Μια μεγάλη κουρδική αυτονομιστική ομάδα, που ονομάζεται PKK, ή το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα, βρίσκεται ουσιαστικά σε πόλεμο με το τουρκικό κράτος από τη δεκαετία του 1980, ακολουθώντας βίαιες τακτικές που προκάλεσαν αιματηρές αντιδράσεις και είχαν ως αποτέλεσμα περισσότερους από 40.000 θανάτους.
Η Τουρκία, η Σουηδία και η Φινλανδία κατατάσσουν το PKK ως τρομοκρατική οργάνωση. Όμως ο Ερντογάν κατηγόρησε τα δύο σκανδιναβικά κράτη ότι φιλοξενούν και υποστηρίζουν μαχητές του PKK, κάτι που αυτές οι χώρες αρνούνται. Αλλά η Σουηδία ειδικότερα υποστηρίζει και στέλνει βοήθεια σε άλλες κουρδικές ομάδες στη Συρία που η κυβέρνηση της Τουρκίας δεν διαφοροποιεί από το PKK.
Για τον Ερντογάν, η εγγύηση καλύτερης συνεργασίας σε αυτό το θέμα και ο σεβασμός στις ανάγκες ασφαλείας του ήταν η πρώτη προτεραιότητα.
Η Τουρκία «πήρε αυτό που ήθελε» από τη συμφωνία με τη Σουηδία και τη Φινλανδία που υπογράφηκε το βράδυ της Τρίτης, ανέφερε σε ανακοίνωσή του το γραφείο του Τούρκου προέδρου. Αυτό σήμαινε «πλήρη συνεργασία με την Τουρκία στον αγώνα κατά του PKK και των θυγατρικών του», συμπεριλαμβανομένου ενός παρακλαδιού του PKK στη Συρία που ονομάζεται «Μονάδες Λαϊκής Προστασίας» (YPG), το οποίο είχε υποστηριχθεί από δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, στον αγώνα κατά του ISIS.
Η Στοκχόλμη και το Ελσίνκι δεσμεύτηκαν επίσης «να μην επιβάλουν περιορισμούς εμπάργκο στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας» στην Τουρκία και να λάβουν «συγκεκριμένα μέτρα για την έκδοση τρομοκρατών εγκληματιών», σύμφωνα με την ανακοίνωση.
Μια συμφωνία για F-16 στα σκαριά;
Ο Ερντογάν είχε επίσης κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, κάτι που πολλοί υποπτεύονται ήταν άλλο ένα βήμα για τη συμφωνία, αναφέρει το CNBC.
Η Τουρκάλα δημοσιογράφος του Habertürk TV, Sena Alka, έγραψε στο Twitter, επικαλούμενη τουρκικές πηγές, ότι ο Μπάιντεν υποσχέθηκε στον Ερντογάν: «Θα εργαστώ για να επιλύσω το πρόβλημα των F-16 αμέσως μόλις μετάβω στην Ουάσιγκτον. Θα εργαστώ σκληρά για να εγκριθεί [το αίτημα της Τουρκίας] από το Κογκρέσο».
https://twitter.com/senaalkan/status/1542210131898892288
Εν τω μεταξύ, οι Financial Times αναφέρουν ότι οι ΗΠΑ ανάβουν το «πράσινο φως» για την πώληση 40 F-16 στην Τουρκία (δείτε ΕΔΩ). Θυμίζουμε ότι η Τουρκία έχει ζητήσει από τις ΗΠΑ να εγκρίνουν το αίτημα για αγορά 40 νέων Lockheed Martin F-16, καθώς και κιτ εκσυγχρονισμού για την αναβάθμιση περίπου 80 από τα υπάρχοντα αεροσκάφη της.
Κατά το CNBC, δεν είναι σαφές εάν η πώληση των F-16 θα πραγματοποιηθεί, αλλά πολλοί παρατηρητές αναμένουν ότι θα γίνει ως χειρονομία ενότητας μετά την αποδοχή από τον Ερντογάν των νέων υποψηφίων για το ΝΑΤΟ. Το 2017, οι ΗΠΑ έδιωξαν την Τουρκία από το πρόγραμμα F-35 αφού αγόρασε το ρωσικό σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας S-400.
«Η συμφωνία για τα F-16 σίγουρα πρέπει να γίνει – ας ελπίσουμε ότι το Κογκρέσο των ΗΠΑ δεν θα δώσει αρνητική απάντηση», έγραψε ο Ας. Το Κογκρέσο συνήθως απαιτείται να εγκρίνει όλες τις πωλήσεις όπλων των ΗΠΑ.
Τελικά, ο Ερντογάν θα χρειαστεί να δει πράξεις και όχι λόγια για να νιώσει ότι πήρε μια καλή συμφωνία.
«Το πιο σημαντικό είναι να περιμένουμε και να δούμε ποια θα είναι η εφαρμογή των δεσμεύσεων επί τόπου», δήλωσε στο CNBC ο Hakki Akil, πρώην Τούρκος πρεσβευτής που υπηρέτησε στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη. «Ειδικά η Σουηδία μπορεί να αντιμετωπίσει κάποια προβλήματα εσωτερικής πολιτικής», είπε, λόγω της πολιτικής πίεσης από κουρδικές ομάδες με επιρροή στη Σουηδία.
«Μπορούμε να πούμε ότι αυτή η συμφωνία είναι επιτυχία για τον Πρόεδρο Ερντογάν, αλλά ο εσωτερικός πολιτικός αντίκτυπος ή το κέρδος στη χώρα μπορεί να περιοριστεί λόγω της οικονομικής κατάστασης στη χώρα», πρόσθεσε.
Οι προεδρικές εκλογές στην Τουρκία είναι τον Ιούνιο του 2023 και πολλά μπορούν να συμβούν από τώρα και τότε. Αλλά κερδίζοντας κάποιες παραχωρήσεις από τη Δύση και αποδεικνύοντας ότι μπορεί να αναπτύξει μόχλευση προς όφελός του, ο Ερντογάν μπορεί να επιστρέψει στην Τουρκία με κάτι να δείξει για τις προσπάθειές του.
Ωστόσο, η οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα των 84 εκατομμυρίων -το νόμισμα της οποίας έχει χάσει τη μισή αξία του τον τελευταίο χρόνο- μπορεί τελικά να παίξει μεγαλύτερο ρόλο.
«Ο Ερντογάν έδειξε ξανά τον πραγματισμό του, αποφεύγοντας μια κρίση, λαμβάνοντας κάποιο πολιτικό κεφάλαιο, το οποίο θα ελπίζει να αναπτύξει στο εσωτερικό στις εκλογές», έγραψε ο Ας. «Αλλά το αποτέλεσμα των εκλογών είναι ακόμα πολύ αβέβαιο».
