Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν φημολογείται ότι εργάζεται από πανομοιότυπα γραφεία σε πολλαπλές κατοικίες, έτσι ώστε οι φωτογραφίες να μην αποκαλύπτουν την τοποθεσία του.
Οι βοηθοί του υποβάλλονται σε μια τόσο αυστηρή διαδικασία επιλογής που ένας πρώην σωματοφύλακας τους αποκάλεσε κάποτε «μια κάστα επιλεγμένων ανθρώπων».
Και περισσότερα από 3 χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας, το Κρεμλίνο συνεχίζει να επιβάλλει μια «καθαρή ζώνη» γύρω από τον πρόεδρο, απαιτώντας από πολλούς που τον πλησιάζουν να μπαίνουν σε καραντίνα για μέρες.
Εδώ και δεκαετίες, λένε άνθρωποι που τον γνωρίζουν, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επικεντρωθεί αξιοσημείωτα στην προσωπική του ασφάλεια και στην αποτροπή των αντιπάλων του να χρησιμοποιήσουν τις εξουσίες της κυβέρνησης εναντίον του.
Τώρα, στον απόηχο της βραχύβιας εξέγερσης του περασμένου μήνα υπό την ηγεσία του Γεβγκένι Πριγκόζιν, ηγέτη της ιδιωτικής μισθοφορικής ομάδας Βάγκνερ που πολέμησε για τη Ρωσία στην Ουκρανία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνεται να προσπαθεί να διασφαλίσει το σύστημά έναντι ενός πραξικοπήματος για άλλη μια φορά.
Σύμφωνα με τους NYT επιβραβεύει την αφοσίωση της κυβερνητικής ελίτ και τροφοδοτεί με μετρητά την πιο σημαντική εκλογική του ομάδα – τους άνδρες με τα όπλα. Και, μέχρι στιγμής, έχει αποφύγει το είδος των εκκαθαρίσεων μεγάλης κλίμακας που έχουν πραγματοποιήσει άλλοι αυταρχικοί ηγέτες ως απάντηση σε απόπειρες πραξικοπήματος ή εξεγέρσεις, ίσως για να αποφύγει την περαιτέρω αποσταθεροποίηση του συστήματός του.
«Ο πρόεδρος ενεργεί πολύ ορθολογικά», δήλωσε η Ekaterina Schulmann, Ρωσίδα πολιτικός επιστήμονας. «Είναι επικεντρωμένος στην προσωπική και πολιτική του επιβίωση και είναι έτοιμος για οτιδήποτε προκειμένου να το πετύχει αυτό».
Η ίδια σημείωσε ότι, προς το παρόν, παρά τη φήμη του κ. Πούτιν για την αδίστακτη συμπεριφορά του, η απάντησή του στην αποτυχημένη εξέγερση φαίνεται να είναι όλο καρότο και όχι μαστίγιο – όπως φάνηκε την περασμένη εβδομάδα από μια πολυτελή τελετή του Κρεμλίνου προς τιμήν των δυνάμεων ασφαλείας και από ένα επίσημο κυβερνητικό διάταγμα με το οποίο χορηγήθηκε αύξηση 10,5% σε στρατιώτες, αστυνομικούς και άλλους υπαλλήλους των υπηρεσιών ασφαλείας.
Γιατί δεν μπορεί να προβεί σε μεγάλες εκκαθαρίσεις
Η Ekaterina Schulmann υποστήριξε ότι «το σύστημα είναι πολύ αδυνατισμένο και εύθραυστο για να προβεί σε μεγάλης κλίμακας καταστολή» ως απάντηση στην εξέγερση.
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι, μέχρι στιγμής, ο χειρισμός της ανταρσίας από τον κ. Πούτιν τον έχει αφήσει σε ενισχυμένη θέση. Έχει απομακρύνει τον Πριγκόζιν ως αποσταθεροποιητικό παράγοντα της ρωσικής δύναμης εισβολής στην Ουκρανία και έχει αναγκάσει τον στρατό, τις δυνάμεις ασφαλείας και τα μέλη της άρχουσας ελίτ να δηλώσουν εκ νέου την πίστη τους σε αυτόν.
Αλλά οι αναλυτές λένε ότι πιστεύουν ότι ο Πούτιν θα αντιμετωπίσει νέες απειλές, ιδίως καθώς συνεχίζει να ενισχύει έναν μηχανισμό ασφαλείας που αποτελείται από διαφορετικά συμφέροντα και κέντρα εξουσίας.
Βραχυπρόθεσμα πέτυχε νίκη, μακροπρόθεσμα βρίσκεται σε αποσταθεροποίηση
«Βραχυπρόθεσμα, ο Πούτιν πέτυχε μια νίκη εδώ», δήλωσε ο Grigorii Golosov, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Αγίας Πετρούπολης. «Αλλά, μακροπρόθεσμα, πρόκειται για μια αποσταθεροποιητική κατάσταση».
Στα 23 χρόνια της εξουσίας του, ο κ. Πούτιν έχει παραδώσει τον έλεγχο ορισμένων από τα σημαντικότερα περιουσιακά στοιχεία του κράτους σε μακροχρόνιους φίλους του και έχει τοποθετήσει πρώην σωματοφύλακες και άλλους πιστούς του σε καίριες κυβερνητικές θέσεις.
Η υπηρεσία της οποίας η κύρια αποστολή είναι να προστατεύει τον ίδιο και άλλους κορυφαίους αξιωματούχους, η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Προστασίας, είναι μια δύναμη που αριθμεί δεκάδες χιλιάδες και έχει επίσης αναλάβει έναν αυξανόμενο ρόλο στην παρακολούθηση άλλων ρωσικών υπηρεσιών ασφαλείας για πιθανές συνωμοσίες εναντίον του προέδρου.
Τι είχε πει ο Κάστρο στον Πούτιν
Ένας αποστάτης πέρυσι από την υπηρεσία, γνωστή ως F.S.O. με τα ρωσικά αρχικά της, περιέγραψε έναν εκτεταμένο οργανισμό που περιλαμβάνει ένα Κέντρο Βιολογικής Ασφάλειας που επιθεωρεί τα τρόφιμα του προέδρου. Ο κ. Πούτιν πιστεύεται ότι δίνει μεγάλη προσοχή στις ρυθμίσεις ασφαλείας του- ερωτηθείς για την ασφάλειά του σε συνέντευξη που δημοσιεύθηκε το 2017, ο κ. Πούτιν απάντησε ότι ο Φιντέλ Κάστρο, ο ηγέτης της Κούβας, του είχε πει ότι είχε επιβιώσει από πολλές απόπειρες δολοφονίας «επειδή ήμουν πάντα αυτός που ασχολείτο προσωπικά με την ασφάλειά μου».
Ψυχροί υπολογισμοί
Μετά την ανταρσία, οι ενέργειες του κ. Πούτιν ανέδειξαν τους ψυχρούς υπολογισμούς του με στόχο τη διατήρηση της δικής του ασφάλειας και της εξουσίας του. Για να σταματήσει την εξέγερση στις 24 Ιουνίου, ο κ. Πούτιν προχώρησε σε συμβιβασμό, επιτρέποντας στον Πριγκόζιν και τους μαχητές του να βρουν ασφαλές καταφύγιο στη Λευκορωσία, ακόμη και αφού είχαν καταρρίψει πολλά ρωσικά αεροσκάφη, είχαν καταλάβει μια πόλη ενός εκατομμυρίου ανθρώπων και είχαν προελάσει σε απόσταση 125 μιλίων από τη Μόσχα.
Στη συνέχεια, ο κ. Πούτιν έπλεξε το εγκώμιο των δυνάμεων ασφαλείας του, διοργανώνοντας μια τελετή στην ιερή πλατεία Καθεδρικού Ναού του Κρεμλίνου, τιμώντας την «αποφασιστικότητα και το θάρρος» των στρατευμάτων, με την παρουσία ακόμη και της τροχαίας. Για να δείξει την αγάπη του για τον λαό σε μια εποχή κρίσης, ο κ. Πούτιν φάνηκε να παραβιάζει για πρώτη φορά δημόσια τις δικές του προφυλάξεις έναντι του κορονοϊού: Τόλμησε να μπει σε ένα πλήθος που τον επιδοκίμαζε στη νότια Ρωσία για να σφίξει τα χέρια και μάλιστα φίλησε μια νεαρή γυναίκα στο μέτωπο.
Εικασίες για την τύχη του Σουροβίκιν
Παρόλο που ο κ. Πούτιν είναι γνωστό ότι δεν βιάζεται να συνωμοτήσει εναντίον των εχθρών του, δεν έχουν επίσης επιβεβαιωθεί συλλήψεις ατόμων που μπορεί να έβαλαν το χέρι τους στην ανταρσία ή ατόμων που βρίσκονται κοντά στον Πριγκόζιν. Πρόκειται για μια έντονη αντίθεση με τα επακόλουθα της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016 στην Τουρκία, όταν ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν άδειασε τις φυλακές της χώρας του για να κάνει χώρο για περισσότερους από 40.000 κρατούμενους.
Οι εικασίες σχετικά με την τύχη του στρατηγού Σεργκέι Σουροβίκιν, ενός ανώτερου στρατιωτικού αξιωματούχου που βρίσκεται κοντά στον αρχηγό των μισθοφόρων. Ενώ ορισμένες αναφορές, συμπεριλαμβανομένων προκαταρκτικών αναφορών από Αμερικανούς αξιωματούχους, ανέφεραν ότι μπορεί να έχει κρατηθεί ή συλληφθεί, αρκετοί στενοί παρατηρητές του συστήματος του κ. Πούτιν προέβλεψαν ότι αν ο στρατηγός είχε κρατηθεί για ανάκριση, σύντομα θα αφεθεί ελεύθερος.
Η σύλληψη στρατηγών «θα έφερνε τον στρατό σε σύγχυση», δήλωσε ένα άτομο που γνωρίζει τον κ. Πούτιν εδώ και δεκαετίες, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή φοβόταν επιπτώσεις για τη συζήτηση ευαίσθητων θεμάτων.
Η προφανής επιφυλακτικότητα ήταν άλλη μια ένδειξη ότι ο κ. Πούτιν, παρά τον εντυπωσιακό θυμό που έδειξε για αυτό που αποκάλεσε «προδοσία» του Πριγκόζιν, απλώνει το χέρι του σε μια γνώριμη εργαλειοθήκη για να διατηρήσει την εξουσία.
Μία μάλλον όχι τυχαία ανακοίνωση μετά την ανταρσία
Η αύξηση για τους στρατιώτες και το προσωπικό επιβολής του νόμου είχε ανακοινωθεί προηγουμένως, αλλά η κα Schulmann, πολιτική επιστήμονας, δήλωσε ότι δεν φαίνεται τυχαίο ότι επισημοποιήθηκε λίγες ημέρες μετά την ανταρσία.
Ο Πούτιν φαίνεται επίσης ότι υποσχέθηκε περισσότερα όπλα σε έναν από τους πιο πιστούς αρχηγούς ασφαλείας του. Ο επικεφαλής της Εθνικής Φρουράς, Βίκτορ Ζολότοφ, πρώην σωματοφύλακας του Πούτιν, καυχήθηκε την περασμένη εβδομάδα ότι ο πρόεδρος είχε υποσχεθεί να εξοπλίσει τις δυνάμεις του με άρματα μάχης και πυροβολικό.
Και ο Ρώσος ηγέτης έδειξε εμπιστοσύνη στον υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού, την απομάκρυνση του οποίου ο Πριγκόζιν ζητούσε εδώ και καιρό για προβλήματα στο πεδίο της μάχης, αλλά ο οποίος εργάζεται για τον Πούτιν από τότε που ο πρόεδρος ανέλαβε για πρώτη φορά τα καθήκοντά του το 1999. Ο Σοϊγκου μίλησε δημοσίως για την ανταρσία για πρώτη φορά τη Δευτέρα σε δηλώσεις που μεταδόθηκαν από τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, δηλώνοντας: «Αυτά τα σχέδια απέτυχαν επειδή, πάνω απ’ όλα, το προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων έμεινε πιστό στο συμβόλαιό του και στο στρατιωτικό του καθήκον».
Μία επιβράβευση που ενέχει κινδύνους
Όμως η επιβράβευση των στρατιωτικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών ασφαλείας με περισσότερα χρήματα και εξουσία ενέχει τους δικούς της κινδύνους. Ο Γκολόσοφ, ο πολιτικός επιστήμονας στην Αγία Πετρούπολη, προειδοποίησε ότι άλλες φατρίες στο εσωτερικό τους μπορεί να μπουν στον πειρασμό να οργανώσουν τη δική τους εξέγερση, έχοντας δει την ικανότητα του Πριγκόζιν να ξεκινήσει μια τέτοια εξέγερση.
«Είναι πολύ πιθανό ότι, βλέποντας πώς εξελίχθηκε η ανταρσία του Πριγκόζιν, κάποιοι άλλοι παράγοντες των υπηρεσιών ασφαλείας θα το δουν αυτό ως, ας πούμε, μια πιο εύλογη πορεία δράσης για τους ίδιους απ’ ό,τι έκαναν πριν από την εμπειρία του Πριγκόζιν», δήλωσε ο Γκολόσοφ.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, λένε οι αναλυτές, θα λειτουργήσει ως περαιτέρω αποσταθεροποιητική δύναμη. Ήταν ο ρόλος στο πεδίο της μάχης της μισθοφορικής δύναμης Βάγκνερ του Πριγκόζιν που προφανώς ώθησε τονΠούτιν να παραβλέψει την κριτική του πολέμαρχου στην πολεμική προσπάθεια. Τώρα, το Κρεμλίνο μπορεί να αντιμετωπίσει την πρόκληση να διεξάγει πόλεμο στην Ουκρανία χωρίς τμήματα της Βάγκνερ – και να διατηρήσει την ισορροπία σε ένα όλο και πιο εύθραυστο σύστημα.
Το δίλημμα του συστήματος Πούτιν
Πρόκειται για ένα σύστημα που προέκυψε σε καιρό ειρήνης, δίνοντας προτεραιότητα στην αφοσίωση έναντι της αποτελεσματικότητας, δήλωσε ο Νικολάι Πετρόφ, επισκέπτης μελετητής στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας στο Βερολίνο. Αλλά στον πόλεμο, το Κρεμλίνο χρειάζεται και τα δύο – και αγωνίζεται να βρει παίκτες που είναι ταυτόχρονα αποτελεσματικοί και πιστοί, όπως έδειξε το παράδειγμα του Πριγκόζιν. Αυτό εγείρει την πιθανότητα ότι η ανανεωμένη έμφαση του Πούτιν στην αφοσίωση μετά την ανταρσία θα μπορούσε να επηρεάσει τις επιδόσεις της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης.
«Ο Πούτιν και ολόκληρο το σύστημά του αντιμετωπίζουν τώρα ένα δίλημμα», δήλωσε ο κ. Πετρόφ. «Αν διατηρηθεί η αρχή της αφοσίωσης ως πιο σημαντική από την αποτελεσματικότητα, τότε δεν θα υπάρξουν οι κίνδυνοι που συνδέονταν με την ανταρσία. Αλλά δεν θα υπάρχει και καμία ελπίδα για μια πιο αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος».
