Η αγορά ακινήτων στην Πορτογαλία δεν αποτελεί πλέον μια οδό για τη χορήγηση «χρυσής βίζας» που δίνει δικαιώματα παραμονής, αλλά οι ξένοι που θέλουν να εξασφαλίσουν μια τέτοια βίζα μπορούν ακόμη να βάλουν τα χρήματά τους σε επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία αναμένουν τώρα μια έκρηξη στις εισροές.
Η πορτογαλική κυβέρνηση έχει αυστηροποιήσει τους κανόνες, αφού αρχικά δήλωσε ότι τον Φεβρουάριο του 2023 θα καταργήσει το καθεστώς της χρυσής βίζας, το οποίο κατηγορήθηκε για την επιδείνωση της κρίσης στέγασης. Είχε ήδη επιδιώξει να ανακατευθύνει τις επενδύσεις σε ακίνητα από τις μεγάλες πόλεις σε ερημωμένες περιοχές.
Το σύστημα, το οποίο προσφέρει στους πλούσιους υπηκόους τρίτων χωρών που επενδύουν στην Πορτογαλία το δικαίωμα να ζουν στη χώρα, έχει προσελκύσει κεφάλαια ύψους 7,3 δισεκατομμυρίων ευρώ (8 δισεκατομμυρίων δολαρίων) από την έναρξή του το 2012. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες προέρχονται από την Κίνα, τη Βραζιλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Περίπου το 90% των χρημάτων αυτών πήγε σε ακίνητα, προκαλώντας καταγγελίες ότι οδηγούσε σε άνοδο τις τιμές των κατοικιών σε ένα από τα φτωχότερα έθνη της Δυτικής Ευρώπης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε εν τω μεταξύ να τερματιστούν τέτοια προγράμματα, επικαλούμενη κινδύνους για την ασφάλεια.
Η τοποθέτηση χρημάτων σε επενδυτικά κεφάλαια αποτελεί επιλογή στο πλαίσιο του πορτογαλικού συστήματος από το 2015, αλλά αναμένεται πλέον να αποτελέσει τον κύριο δίαυλό του. Άλλες διαδρομές περιλαμβάνουν τη δωρεά σε πολιτιστικά ή ερευνητικά έργα.
«Τα ακίνητα πάντα έπαιρναν την προσοχή μακριά από τις άλλες επιλογές», δήλωσε η δικηγόρος Vanessa Lima, από την Prime Legal, η οποία μεταξύ άλλων υπηρεσιών βοηθά τους ξένους να υποβάλουν αίτηση για τη βίζα.
«Ο κύριος τύπος επένδυσης θα είναι (από εδώ και στο εξής) τα κεφάλαια – δεν υπάρχει καμία αμφιβολία». Για να είναι επιλέξιμοι, οι αιτούντες πρέπει να μεταφέρουν 500.000 ευρώ σε ένα ή περισσότερα επιλέξιμα ταμεία.
Η πορτογαλική ρυθμιστική αρχή του χρηματιστηρίου CMVM, η οποία πιστοποιεί τα κεφάλαια, δήλωσε ότι δεν μπορεί να παράσχει κατάλογο των ατόμων που είναι επιλέξιμα για επενδύσεις με χρυσή βίζα. Ο Λίμα εκτίμησε ότι ήταν περίπου 40, αν και ορισμένα μπορεί να μην είναι ακόμη ανοικτά για επενδύσεις.
Μεταξύ αυτών που ελπίζουν να επωφεληθούν είναι το επενδυτικό ταμείο βιώσιμης γεωργίας Pela Terra, το οποίο ήδη συμβάλλει στην αναγέννηση σχεδόν 1.000 εκταρίων γεωργικών εκτάσεων στην περιοχή Alentejo.
«Οι νέοι κανονισμοί είναι άνεμος στα πανιά μας», δήλωσε ο Alex Lawry-White της Pela Terra.
Περιέγραψε τις αλλαγές ως «διόρθωση» των κανόνων που είχαν δημιουργήσει προβλήματα, όπως οι υψηλότερες τιμές των κατοικιών, προσθέτοντας: «Το πρόγραμμα της χρυσής βίζας θα πρέπει να έχει την κοινότητα… στο επίκεντρο της προσοχής του».
Ο Jim Davidson, επενδυτής της Pela Terra από τις Ηνωμένες Πολιτείες, δήλωσε ότι τα ακίνητα αποτελούσαν ακόμη μια επιλογή όταν ξεκίνησε τη διαδικασία της χρυσής βίζας, αλλά ότι είχε επίγνωση του αυξανόμενου αρνητικού συναισθήματος απέναντι στο πρόγραμμα. Είπε ότι η Pela Terra ήταν περισσότερο ευθυγραμμισμένη με τις αξίες και την ηθική του.
Ένα άλλο ταμείο, το Sharing Education, επενδύει σε διεθνή σχολεία στην Πορτογαλία.
«Έχουμε παρατηρήσει αύξηση του ενδιαφέροντος των επενδυτών… επειδή αναζητούν κάτι διαφορετικό», δήλωσε ο επικεφαλής των επενδυτικών του σχέσεων Goncalo Santos.
Αν και δεν υπάρχουν ακόμη επίσημα στοιχεία, τρεις δικηγόροι που ειδικεύονται στις χρυσές βίζες δήλωσαν στο Reuters ότι αναμένουν ότι τα κεφάλαια θα αντιπροσωπεύουν σύντομα το 80-90% όλων αυτών των επενδύσεων. Αλλά με τα ακίνητα κλειστά, κάποιοι είπαν ότι λιγότερα χρήματα είναι πιθανό να φτάσουν συνολικά στην Πορτογαλία.
«Οι άνθρωποι το κάνουν όχι από επιθυμία να επενδύσουν, αλλά από ανάγκη… για να πάρουν τη χρυσή βίζα», δήλωσε ο Francisco Barata Salgueiro, ανώτερος εταίρος υπεύθυνος του τμήματος ξένων επενδύσεων στην EDGE International Lawyers.
Η συνεισφορά τουλάχιστον 250.000 ευρώ σε πολιτιστικά έργα ή 500.000 ευρώ σε επιστημονική έρευνα – ή η δημιουργία 10 θέσεων εργασίας – μπορεί επίσης να βοηθήσει στην εξασφάλιση μιας χρυσής βίζας. Οι αιτούντες πρέπει να επιτρέπουν τον έλεγχο ποινικού μητρώου και να αποδεικνύουν ότι δεν έχουν εκκρεμότητες.
Η Vanessa Lima της Prime Legal πιστεύει ότι θα δημιουργηθούν περισσότερα ταμεία τώρα που τα ακίνητα δεν αποτελούν πλέον επιλογή – και ότι ορισμένα υφιστάμενα ταμεία θα αναπροσανατολιστούν μακριά από τα ακίνητα – και ότι οι δωρεές προς πολιτιστικά έργα θα γίνουν πιο δημοφιλείς.
Ωστόσο, ο Nuri Katz της συμβουλευτικής εταιρείας Apex Capital Partners δήλωσε ότι ο αποκλεισμός των επενδύσεων σε ακίνητα θα καταστήσει την Πορτογαλία λιγότερο ελκυστική για τους επενδυτές, οι οποίοι θα στραφούν στα συστήματα χρυσής βίζας άλλων χωρών. Η γειτονική Ισπανία είναι μεταξύ εκείνων που εξακολουθούν να επιτρέπουν τις επενδύσεις σε ακίνητα.
Το γεγονός ότι τα επιλέξιμα κεφάλαια πρέπει να επενδύσουν μόνο το 60% των μετρητών τους στην Πορτογαλία θα μειώσει περαιτέρω τα οφέλη του καθεστώτος για το έθνος, δήλωσε ο Katz.
Οι δικηγόροι και οι συμβουλευτικές εταιρείες παραπονιούνται εδώ και καιρό ότι η διαδικασία της χρυσής βίζας είναι αργή και γραφειοκρατική και ορισμένοι ήθελαν περισσότερη σαφήνεια σχετικά με τους νέους κανόνες, οι οποίοι απαγορεύουν τόσο τις άμεσες όσο και τις έμμεσες επενδύσεις σε ακίνητα.
«Αν ένα ταμείο θέλει να επενδύσει σε ένα εργοστάσιο… είναι αυτή έμμεση επένδυση σε ακίνητα ή όχι;», ρώτησε ο Salgueiro της EDGE. «Δεν το νομίζουμε, αλλά αυτές οι αβεβαιότητες έχουν προκύψει».
Η δικηγόρος Raquel Cuba Martins δήλωσε ότι ορισμένοι από τους πελάτες της ανησυχούν επίσης για τον πολιτικό κίνδυνο. Η Πορτογαλία θα διεξάγει πρόωρες εκλογές τον Μάρτιο, αφού η κυβέρνηση κατέρρευσε μετά από μια σειρά σκανδάλων.
«Είχαμε ήδη αποσύρσεις (αιτήσεων) λόγω της νομοθετικής αστάθειας και της έλλειψης βεβαιότητας», δήλωσε η Martins. «(Άλλοι) προτιμούν να επενδύσουν τώρα και να ξεκινήσουν τη διαδικασία παρά να περιμένουν μια αλλαγή που μπορεί να κάνει μια νέα κυβέρνηση».
