Περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και χιλιάδες τραυματίστηκαν από έναν τεράστιο σεισμό που έπληξε τη νοτιοανατολική Τουρκία, κοντά στα σύνορα με τη Συρία, τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας με τις προβλέψεις να επιμένουν ότι οι νεκροί μπορούν να φτάσουν και τους 15.000.
Ο σεισμός, ο οποίος σημειώθηκε κοντά στην πόλη Γκαζιαντέπ, ακολουθήθηκε από πολυάριθμους μετασεισμούς – συμπεριλαμβανομένου ενός που ήταν σχεδόν στο ίδιο μέγεθος όσο ο σεισμός.
Γιατί ήταν τόσο θανατηφόρος;
Ήταν ένας μεγάλος σεισμός – καταγράφηκε ως 7,8 Ρίχτερ, που κατατάσσεται ως «μεγάλος» στην επίσημη κλίμακα μεγέθους. Χτύπησε κατά μήκος ενός ρήγματος μήκους περίπου 100 χιλιομέτρων, προκαλώντας σοβαρές ζημιές σε κτίρια κοντά στο ρήγμα.
Η καθηγήτρια Joanna Faure Walker, επικεφαλής του Ινστιτούτου Μείωσης Κινδύνων και Καταστροφών στο University College του Λονδίνου, δήλωσε: «Από τους φονικότερους σεισμούς κάθε έτους, μόνο δύο τα τελευταία 10 χρόνια ήταν αντίστοιχου μεγέθους, και τέσσερις τα προηγούμενα 10 χρόνια».
Αλλά δεν είναι μόνο η δύναμη της δόνησης που προκαλεί καταστροφές, όπως αναφέρει το BBC.
Tremors while live Reporting during #Turkey Earthquake.
Reporter can be seen saving locals… pic.twitter.com/EQBjQC96bS
— Ravi Chaturvedi (@Ravi4Bharat) February 6, 2023
Το συγκεκριμένο περιστατικό συνέβη τις πρώτες πρωινές ώρες, όταν οι άνθρωποι ήταν μέσα και κοιμόντουσαν.
Η τρωτότητα των κτιρίων αποτελεί επίσης παράγοντα.
Η Δρ Carmen Solana, ειδικός στην ηφαιστειολογία στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, λέει: «Η υποδομή αντίστασης είναι δυστυχώς αποσπασματική στη Νότια Τουρκία και ειδικά στη Συρία, οπότε η διάσωση των ανθρώπων εξαρτάται τώρα κυρίως από την αντίδραση. Οι επόμενες 24 ώρες είναι κρίσιμες για την ανεύρεση επιζώντων. Μετά τις 48 ώρες ο αριθμός των επιζώντων μειώνεται πάρα πολύ».
Πρόκειται για μια περιοχή στην οποία δεν είχε σημειωθεί μεγάλος σεισμός για περισσότερα από 200 χρόνια ή κάποια προειδοποιητικά σημάδια, οπότε το επίπεδο ετοιμότητας θα ήταν μικρότερο από ό,τι για μια περιοχή που είναι περισσότερο συνηθισμένη στην αντιμετώπιση σεισμών.
Τι προκάλεσε τον σεισμό;
Ο φλοιός της Γης αποτελείται από ξεχωριστά κομμάτια, τα οποία ονομάζονται πλάκες, που εφάπτονται το ένα στο άλλο.
Αυτές οι πλάκες συχνά προσπαθούν να μετακινηθούν, αλλά εμποδίζονται από την τριβή τους με μια γειτονική πλάκα. Μερικές φορές όμως η πίεση αυξάνεται μέχρι που μια πλάκα ξαφνικά τραντάζεται, προκαλώντας την κίνηση της επιφάνειας.
Σε αυτή την περίπτωση ήταν η αραβική πλάκα που κινείται προς τα βόρεια και τρίβεται πάνω στην πλάκα της Ανατολίας.
Η τριβή των πλακών ήταν υπεύθυνη για πολύ καταστροφικούς σεισμούς στο παρελθόν.
The level of destruction caused by the #earthquake in #Turkey makes it look like a war zone. This is utterly heartbreaking. Pray for Turkey and especially for the people trapped under the rubble.#PrayForTurkey #Syria #PrayforSyria pic.twitter.com/86ASO83f3L
— Quran and Hadith (@QuranAndHadithh) February 6, 2023
Στις 13 Αυγούστου 1822 προκάλεσε σεισμό μεγέθους 7,4 Ρίχτερ, σημαντικά μικρότερο από το μέγεθος των 7,8 Ρίχτερ που καταγράφηκε τη Δευτέρα.
Ακόμα κι έτσι, ο σεισμός του 19ου αιώνα είχε ως αποτέλεσμα τεράστιες ζημιές στις πόλεις της περιοχής, με 7.000 θανάτους να καταγράφονται μόνο στην πόλη του Χαλεπίου. Οι καταστροφικοί μετασεισμοί συνεχίστηκαν για σχεδόν ένα χρόνο.
Έχουν ήδη σημειωθεί αρκετοί μετασεισμοί μετά τον σημερινό σεισμό και οι επιστήμονες αναμένουν ότι θα ακολουθήσει την ίδια τάση με τον προηγούμενο μεγάλο σεισμό στην περιοχή.
Χάρτης των κύριων μετασεισμών / USGS
Πώς μετρώνται οι σεισμοί;
Μετρώνται σε μια κλίμακα που ονομάζεται Κλίμακα Μεγέθους Στιγμής (Mw). Αυτή αντικατέστησε την πιο γνωστή κλίμακα Ρίχτερ, η οποία θεωρείται πλέον ξεπερασμένη και λιγότερο ακριβής.
Ο αριθμός που αποδίδεται σε έναν σεισμό αντιπροσωπεύει έναν συνδυασμό της απόστασης που έχει μετακινηθεί η γραμμή του ρήγματος και της δύναμης που την μετακίνησε .
Μια δόνηση 2,5 ή λιγότερο δεν είναι συνήθως αισθητή, αλλά μπορεί να ανιχνευθεί από όργανα. Οι σεισμοί μέχρι πέντε γίνονται αισθητοί και προκαλούν μικρές ζημιές. Ο τουρκικός σεισμός των 7,8 βαθμών χαρακτηρίζεται ως μεγάλος και συνήθως προκαλεί σοβαρές ζημιές, όπως και στην προκειμένη περίπτωση.
Οτιδήποτε πάνω από 8 προκαλεί καταστροφικές ζημιές και μπορεί να καταστρέψει ολοσχερώς τις κοινότητες στο κέντρο του.
Πώς συγκρίνεται με άλλους μεγάλους σεισμούς;
Ο σεισμός στις ακτές της Ιαπωνίας το 2011 καταγράφηκε ως σεισμός μεγέθους 9 βαθμών και προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές στην ξηρά, ενώ προκάλεσε μια σειρά από γιγαντιαία παλιρροϊκά κύματα – ένα από τα οποία οδήγησε σε ένα μεγάλο ατύχημα σε πυρηνικό εργοστάσιο κατά μήκος της ακτής.
Περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και χιλιάδες τραυματίστηκαν από έναν τεράστιο σεισμό που έπληξε τη νοτιοανατολική Τουρκία, κοντά στα σύνορα με τη Συρία, τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας.
Ο μεγαλύτερος σεισμός που έχει σημειωθεί ποτέ ήταν 9,5 Ρίχτερ που καταγράφηκε στη Χιλή το 1960.
Turkish mass media publishes a video with a girl climbing out from under the rubble after the earthquake💔#earthquake #Turkey #PrayForTurkey #deprem #Grammys2023 #زلزال #Turkiye #هزة_أرضية #Syria #photography #syriaearthquake #Syrie #TurkeyEarthquake pic.twitter.com/NrzxMitAjb
— Mihirun Shan (@mihirunshan) February 6, 2023
Συνδυασμός παραγόντων έσπειρε το θάνατο
Ένας συνδυασμός παραγόντων έκανε τον ισχυρό σεισμό που έπληξε την Τουρκία και τη Συρία νωρίς τη Δευτέρα ιδιαίτερα θανατηφόρο, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου, της θέσης, της σχετικά ήσυχης γραμμής ρήγματος και της αδύναμης κατασκευής των κτιρίων που κατέρρευσαν, δήλωσαν οι ειδικοί.
Περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τον σεισμό των 7,8 βαθμών κοντά στα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, ενώ ο απολογισμός αναμένεται να αυξηθεί καθώς οι μετασεισμοί θα αντηχούν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Ο σεισμός προκάλεσε τέτοιες καταστροφές εν μέρει λόγω της δύναμής του -είναι ο ισχυρότερος σεισμός που πλήττει την Τουρκία από το 1939- και επειδή έπληξε μια κατοικημένη περιοχή.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι σημειώθηκε στις 04:17 π.μ., γεγονός που σήμαινε ότι οι άνθρωποι που κοιμόντουσαν «παγιδεύτηκαν όταν κατέρρευσαν τα σπίτια τους», δήλωσε στο AFP ο Ρότζερ Μάσον, επίτιμος ερευνητής του Βρετανικού Γεωλογικού Ινστιτούτου.
Η κατασκευή των κτιρίων δεν ήταν επίσης «πραγματικά επαρκής για μια περιοχή που είναι επιρρεπής σε μεγάλους σεισμούς», δήλωσε ο συγγραφέας του βιβλίου «The Million Death Quake».
Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι το ρήγμα στο οποίο σημειώθηκε ο σεισμός ήταν σχετικά ήσυχο πρόσφατα.
Η Τουρκία βρίσκεται σε μια από τις πιο ενεργές σεισμικές ζώνες του κόσμου. Ένας σεισμός κατά μήκος του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας στη βόρεια τουρκική περιοχή Ντούζτσε σκότωσε περισσότερους από 17.000 ανθρώπους το 1999.
Αλλά ο σεισμός της Δευτέρας σημειώθηκε στην άλλη πλευρά της χώρας, κατά μήκος του ρήγματος της Ανατολικής Ανατολίας.
Στο ρήγμα της Ανατολικής Ανατολίας δεν έχει σημειωθεί σεισμός μεγέθους 7 για πάνω από δύο αιώνες, γεγονός που θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι άνθρωποι «παράβλεπαν το πόσο επικίνδυνο» είναι, δήλωσε ο Ρότζερ Μασον,
Επειδή είχε περάσει τόσος καιρός από τον τελευταίο μεγάλο σεισμό, μπορεί να είχε συσσωρευτεί «αρκετή ενέργεια», ανέφερε ο Ρότζερ Μασον.
Η ισχύς των μετασεισμών της Δευτέρας, συμπεριλαμβανομένης μιας τεράστιας δόνησης μεγέθους 7,5 βαθμών, υποστήριξε αυτή τη θεωρία, πρόσθεσε.
«Επανάληψη» του 1822
Σύμφωνα με το France24 αυτός ο σεισμός ήταν «σχεδόν επανάληψη» ενός σεισμού μεγέθους 7,4 βαθμών στην ίδια περιοχή στις 13 Αυγούστου 1822, δήλωσε ο Ρότζερ Μασον.
Προκάλεσε «τεράστιες ζημιές, ολόκληρες πόλεις σε ερείπια και δεκάδες χιλιάδες θύματα», είπε.
Οι μετασεισμοί από εκείνο το σεισμό συνέχισαν να δονούνται μέχρι τον Ιούνιο του επόμενου έτους.
Το επίκεντρο του σεισμού της Δευτέρας βρισκόταν σε σχετικά μικρό βάθος περίπου 17,9 χιλιομέτρων κοντά στην τουρκική πόλη Γκαζιαντέπ, όπου ζουν περίπου δύο εκατομμύρια άνθρωποι.
Προκλήθηκε από την αραβική τεκτονική πλάκα που κινείται προς τα βόρεια, «περνώντας ξυστά από την Τουρκία», δήλωσε ο Μασον.
«Επειδή δεν μπορεί να κινηθεί ομαλά, κολλάει», είπε.
«Η απελευθέρωση αυτής της κίνησης κατά μήκος του ρήγματος είναι αυτό που παράγει έναν μεγάλο σεισμό όπως αυτός που είχαμε σήμερα».
Ο Ρότζερ Μασον τόνισε ότι το επίκεντρο ενός τέτοιου σεισμού είναι λιγότερο σημαντικό από το πόσο μακριά εκτείνεται κατά μήκος του ρήγματος — σε αυτή την περίπτωση, περίπου 100 χιλιόμετρα (62 μίλια).
«Αυτό σημαίνει ότι οπουδήποτε εντός των 100 χιλιομέτρων κατά μήκος της τάσης του ρήγματος βρίσκεται ουσιαστικά στην κορυφή του σεισμού», είπε.
«Ανομοιόμορφη» δόνηση
Η Carmen Solana, ηφαιστειολόγος στο Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε ότι επειδή οι σεισμοί δεν μπορούν να προβλεφθούν, τα ανθεκτικά στις δονήσεις κτίρια είναι ζωτικής σημασίας στις πληγείσες περιοχές.
«Οι ανθεκτικές υποδομές είναι δυστυχώς αποσπασματικές στη νότια Τουρκία και κυρίως στη Συρία, οπότε η διάσωση ζωών εξαρτάται τώρα κυρίως» από τις προσπάθειες διάσωσης επιζώντων, πρόσθεσε η ίδια.
Σε απάντηση στον σεισμό του 1999, η κυβέρνηση της Τουρκίας ψήφισε νομοθεσία το 2004, η οποία επέβαλε ότι όλες οι νέες κατασκευές θα πρέπει να πληρούν τα σύγχρονα αντισεισμικά πρότυπα.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατέστησε τις ισχυρές κατασκευές πολιτική προτεραιότητα μετά από έναν άλλο σεισμό που έπληξε τις ακτές του Αιγαίου το 2020, σκοτώνοντας 114 ανθρώπους.
Η Joanna Faure Walker, επικεφαλής του Institute for Risk and Disaster Reduction του University College του Λονδίνου, κάλεσε την Τουρκία να ελέγξει αν η νομοθεσία είχε τηρηθεί υπό το πρίσμα της τελευταίας καταστροφής.
Ο Bill McGuire, ηφαιστειολόγος στο University College του Λονδίνου, δήλωσε ότι «στη Συρία πολλές δομές έχουν ήδη αποδυναμωθεί από μια δεκαετία και πλέον πολέμου».
