Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν τα απομεινάρια δεκάδων εκρηκτικών αστέρων στον Γαλαξία μας, χάρη σε λεπτομερείς ραδιοπαρατηρήσεις που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν πολλά ακόμη τέτοια γεγονότα στον Γαλαξία.
Ένα αστέρι στον Γαλαξία μας αναμένεται να εκραγεί ως σουπερνόβα περίπου τουλάχιστον μία φορά κάθε 100 χρόνια. Αυτές οι βίαιες εκρήξεις – οι δραματικές τελικές εκρήξεις των τεράστιων άστρων καθώς εξαντλούν τα καύσιμά τους – μπορούν να εκτοξεύσουν τεράστια νέφη σκόνης και αερίων σε τοποθεσίες που απέχουν πολλά έτη φωτός από το άστρο. Τέτοια «υπολείμματα σουπερνόβα» μπορεί να παραμείνουν για χιλιάδες χρόνια πριν διαλυθούν. Η μελέτη αυτών των υπολειμμάτων μπορεί να αποκαλύψει χρήσιμες πληροφορίες για τον Γαλαξία, επειδή συχνά περιέχουν βαριά στοιχεία που δίνουν το έναυσμα για τη δημιουργία άλλων άστρων, πλανητών και ακόμη και της ίδιας της ζωής.
Εκατοντάδες τέτοια υπολείμματα έχουν βρεθεί σε όλο τον Γαλαξία μας, αλλά οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι έχουν παρατηρήσει μόνο το ένα πέμπτο περίπου του συνολικού αριθμού. Τα περισσότερα έχουν βρεθεί με την ανίχνευση ραδιοεκπομπών από τα υπολείμματα καθώς διαστέλλονται, αποκαλύπτοντας τα αόρατα κατά τα άλλα σχήματά τους, αλλά πολλά είναι πολύ αμυδρά για να εντοπιστούν.
«Υπάρχει αυτό το πρόβλημα με τα υπολείμματα σουπερνόβα», λέει η Μπριάνα Μπολ, η οποία σπουδάζει αστρονομία στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα στον Καναδά. «Ξέρουμε πόσα θα έπρεπε να βλέπουμε και βλέπουμε πολύ λιγότερα από αυτά».
Στις 16 Ιανουαρίου, ωστόσο, ένα πρόγραμμα με επικεφαλής την Ball αποκάλυψε έναν νέο τρόπο εντοπισμού των υπολειμμάτων σουπερνόβα.
Συνδύασε την παρατηρητικότητα του Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP), ενός ραδιοτηλεσκοπίου που αποτελείται από 36 κεραίες στη Δυτική Αυστραλία, με εκείνη του Parkes Observatory, ενός μεμονωμένου πιάτου στη Νέα Νότια Ουαλία της Αυστραλίας, για να ανιχνεύσει αθέατα μέχρι πρότινος υπολείμματα σουπερνόβα σε ένα κομμάτι του νυχτερινού ουρανού.
«Ανακαλύψαμε 21 νέους υποψηφίους», λέει ο Roland Kothes, ραδιοαστρονόμος στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας του Καναδά στη Βικτώρια και επιβλέπων της Ball. «Αυτή η εικόνα ήταν η πρώτη δοκιμή που κάναμε και λειτούργησε θεαματικά καλά», λέει. Η εργασία δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί.
Η εικόνα που δημοσίευσε η ομάδα περιέχει περίπου πέντε από τα 21 πρόσφατα ανακαλυφθέντα υπολείμματα σουπερνόβα, συμπεριλαμβανομένου ενός σε σχήμα οκτώ, που φαίνεται αμυδρά στην πάνω αριστερή πλευρά. Η εικόνα λήφθηκε κατά μήκος ενός από τους σπειροειδείς βραχίονες του Γαλαξία μας, του βραχίονα Norma, κοντά στο πυκνό Γαλαξιακό Κέντρο, όπου η σκόνη και το αέριο καλύπτουν σε μεγάλο βαθμό το ορατό φως.
Τα ευρήματα των νέων υπολειμμάτων μπορούν να μας πουν περισσότερα για «τα είδη των άστρων που εκρήγνυνται ως σουπερνόβα», λέει ο Carlos Badenes, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ στην Πενσυλβάνια, ο οποίος μελετά τα υπολείμματα σουπερνόβα.
«Είναι πραγματικά φανταστικό ότι αυτοί οι τύποι το κάνουν αυτό».
A new look at the #MilkyWay!#NRCAstronomy worked with @mediainaf and @CSIRO to capture this stunning image showing aspects of the birth and death of stars, visible only to radio telescopes. Read more: https://t.co/E4B2NIWeeJ #DiscoverTheNRC pic.twitter.com/WwwuhVWgsJ
— NRC Canada (@NRC_CNRC) January 18, 2023
Το ASKAP ξεκίνησε πέρυσι μια πενταετή έρευνα ολόκληρου του ουρανού του νότιου ημισφαιρίου, το οποίο αντιπροσωπεύει το μισό του ορατού Γαλαξία. Αυτό αναμένεται να φέρει στο φως πολλά περισσότερα υπολείμματα σουπερνόβα. «Ανιχνεύουμε πηγές που τα προηγούμενα τηλεσκόπια ίσως να μην ήταν σε θέση να ανιχνεύσουν, επειδή δεν είχαν την ανάλυση ή την ευαισθησία», λέει η Ball. «Ελπίζουμε ότι θα αποκαλύψουμε έναν μεγάλο πληθυσμό».
