Η ένταση στην καρδιά των Βαλκανίων έχει χτυπήσει κόκκινο, προκαλώντας φόβους για μια νέα στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου, που θα συμπαρασύρει την ΕΕ σ’ ακόμα πιο δύσκολες καταστάσεις.
Η στάση των αρχών του Κοσσυφοπεδίου και ιδιαίτερα του Πρωθυπουργού Αλμπίν Κούρτι να μην συμμετέχει εποικοδομητικά στον διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινα έχει ξεσηκώσει τους εθνοτικά Σέρβους που ζουν στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, ενώ ο Σέρβος Πρόεδρος Αλεξάντερ Βούτσιτς έχει θέσει σε μέγιστη ετοιμότητα τον σερβικό στρατό ώστε να επέμβει για την προστασία των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου.
Η ένταση, στις σχέσεις της Σερβίας με την πρώην περιφέρεια της και πλέον ανεξάρτητο Κοσσυφοπέδιο από το 2008 με την μονομερή ανεξαρτητοποίηση του, αυξήθηκε μετά την απόφαση της Πρίστινα να μην αναγνωρίζει τις πινακίδες κυκλοφορίας των αυτοκινήτων των Σέρβων του βόρειου Κοσσυφοπεδίου που εκδόθηκαν από την εποχή της Γιουγκοσλαβίας.
Όμως πίσω από τις αντιδράσεις των εθνοτικά Σέρβων στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, κρύβεται η κατηγορηματική άρνηση της Πρίστινα να δημιουργήσει την Ένωση Σερβικών Δήμων (ΕΣΔ), καθώς θεωρεί ότι είναι αντισυνταγματική η δημιουργία μιας περιοχής «αυτονομημένης» εντός της επικράτειας της. Η ΕΣΔ έχει συμφωνηθεί παλαιότερα στο πλαίσιο του διαλόγου Σερβίας-Κοσσυφοπεδίου με την διαμεσολάβηση της ΕΕ αλλά και την συμμετοχή των ΗΠΑ.
Η χωρίς όρια υποστήριξη της Πρίστινα από ΕΕ και ΗΠΑ, για μεγάλο διάστημα, έδωσε στο Κοσσυφοπέδιο την εντύπωση ότι μπορεί να κάνει ότι θέλει.
Από την άλλη η Σερβία έχει κουραστεί με τις παλινωδίες της Πρίστινα και πλέον δείχνει αποφασισμένη να προστατέψει με κάθε τρόπο τους εθνοτικά Σέρβους στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, ακόμα και με ένοπλη σύγκρουση.
Ο διάλογος Βελιγραδίου-Πρίστινα παραμένει κολλημένος, ενώ το Κοσσυφοπέδιο επιτυγχάνει τους στόχους του με άλλα μέσα. Δεν μπορεί να είναι τυχαίο το γεγονός ότι η ΕΕ κατάργησε το καθεστώς βίζας για το Κοσσυφοπέδιο ενώ συγχρόνως η Πρίστινα υπέβαλε αίτηση για ένταξη στην ΕΕ.
Από την άλλη η Σερβία που βλέπει τις πιέσεις να αυξάνονται ώστε να συμμετάσχει στις κυρώσεις της ΕΕ προς την Ρωσία, αποφάσισε ότι πρέπει να ασκήσει πίεση τόσο στην Πρίστινα όσο και στους δυτικούς εταίρους της, καθιστώντας σαφές ότι η Σερβία θα διασπαστεί εάν η Πρίστινα δεν δώσει αυτονομία στους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου.
Τι θα μπορούσε να συμβεί;
Μία από τις πιθανότητες για την εκτόνωση της κρίσης είναι το Κοσσυφοπέδιο να παραιτηθεί και να συμφωνήσει στην ίδρυση της Ένωσης Σερβικών Δήμων. Ωστόσο, αυτό το αποτέλεσμα φαίνεται σχετικά απίθανο δεδομένης της μακροχρόνιας αντίθεσης της Πρίστινα. Επιπλέον μέχρι στιγμής υπάρχει μια απροθυμία στην Δύση να αλλάξει την πολιτική του Κοσσυφοπεδίου.
Ένα δεύτερο σενάριο που θα μπορούσε να συμβεί είναι η Σερβία να υποχωρήσει και να αφαιρέσει τα οδοφράγματα, χωρίς να εκπληρωθεί το αίτημα για την ίδρυση της ΕΣΔ, με κάποια μορφή συμβιβασμού που θα διαπραγματευτεί με το εξωτερικό.
Όμως η Σερβία έχει κουραστεί από τέτοιους συμβιβασμούς που δεν οδηγούν πουθενά, ενώ ενισχύονται οι επιδιώξεις του Κοσσυφοπεδίου.
Βέβαια πιθανότερο είναι τα πράγματα να παραμείνουν ως έχουν μέχρι τώρα με τη Σερβία να μπλοκάρει το βόρειο Κοσσυφοπέδιο, ενώ η Δύση να καλεί το Κοσσυφοπέδιο να μην απαντήσει με βία. Κάτι που θα οδηγήσει στην de facto διαίρεση του Κοσσυφοπεδίου.
Για να συμβεί όμως αυτό θα πρέπει οι Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση, κάτι που δεν έχουν δείξει μέχρι στιγμής στην Πρίστινα και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις διάφορες δηλώσεις της κυβέρνησης του Αλμπίν Κούρτι, τις τελευταίες μέρες.
Το απευκταίο σενάριο θα ήταν οι Αλβανοί να αφαιρέσουν με τη βία τα οδοφράγματα που έχουν στήσει οι εθνοτικοί Σέρβοι στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο με ενδεχόμενο να υπάρξει αιματοχυσία. Σε αυτή την περίπτωση, είναι πιθανό η Σερβία να απαντήσει αναπτύσσοντας στρατό και ότι το βόρειο τμήμα του Κοσσυφοπεδίου θα γίνει μια καυτή ζώνη σύγκρουσης, η οποία θα επηρεάσει και τα υπόλοιπα Βαλκάνια. Ειδικά τη Βοσνία Ερζεγοβίνη και το Μαυροβούνιο, όπου οι Σέρβοι είναι ανήσυχοι, καθώς και στην κοιλάδα του Πρέσεβο, όπου οι Αλβανοί θα επιδιώξουν τον διαχωρισμό τους από τη Σερβία.
Μια σύγκρουση στην καρδιά των Βαλκανίων, θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και η σύγκρουση θα γενικευτεί καθώς ο εθνικισμός έχει αυξηθεί ανησυχητικά στην περιοχή από την κωλυσιεργία της ΕΕ για την ευρωπαϊκή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων. Το πλέον ανησυχητικό θα είναι να εμπλακούν στην σύγκρουση χώρες που θεωρούν ότι έχουν δικαίωμα παρέμβασης όπως η Ρωσία και η Τουρκία, ενώ ούτε η ΕΕ ούτε το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ θα μείνουν αμέτοχες.
