Στο τέλος του 2022, ο εμπορικός κύκλος εργασιών μεταξύ της Ρωσίας και της Κίνας αυξήθηκε κατά σχεδόν 30%, καταγράφοντας ρεκόρ 192 δισ. δολαρίων. Οι ρωσικές εξαγωγές ανέρχονται σε 114 δισ. ευρώ, οι εισαγωγές από την Κίνα σε 76 δισ. ευρώ. Στις αρχές του περασμένου έτους, οι χώρες έθεσαν ως στόχο να φθάσουν τα 200 δισεκατομμύρια μέχρι το 2024. Όμως το έργο έχει πρακτικά ολοκληρωθεί τώρα, και η διαφοροποίηση των εγχώριων προμηθειών έρχεται στο προσκήνιο.
Το ποσό των 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων εγκρίθηκε στη σύνοδο κορυφής Ρωσίας-Κίνας στο Πεκίνο τον Φεβρουάριο του 2022. Αργότερα, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ πρότεινε την αύξησή του στα 250 δισεκατομμύρια. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ χαρακτήρισε τα σχέδια ρεαλιστικά.
Σύμφωνα με τη Γενική Διοίκηση Τελωνείων της Κίνας, μόνο κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022 ο όγκος των ρωσικών εξαγωγών αυξήθηκε κατά σχεδόν 50% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2021 και έφτασε τα 51 δισ. δολάρια. Η μερίδα του λέοντος των παραδόσεων – πάνω από το 75% – είναι ορυκτά καύσιμα, πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου. Η Μόσχα έλαβε 38 δισ. δολάρια γι’ αυτά. Ταυτόχρονα, οι Κινέζοι άρχισαν να αγοράζουν περισσότερα τρόφιμα, μη σιδηρούχα μέταλλα, ξυλεία και χημικά προϊόντα.
Σύμφωνα με τον Γλεμπ Αντίποφ, εκτελεστικό διευθυντή της DC Engineering, ο εμπορικός κύκλος εργασιών θα συνεχίσει να αυξάνεται, υποβοηθούμενος από την κατασκευή νέων υποδομών ενέργειας και logistics. Συγκεκριμένα, εκτός από τον κύριο αγωγό φυσικού αερίου Power of Siberia, αναπτύσσονται ενεργά οι αγωγοί Yamal LNG και Arctic LNG-2, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για την κατασκευή ενός επιπλέον αγωγού 50 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως προς την Κίνα, του Power of Siberia-2.
Επιπλέον, οι υφιστάμενες συμβάσεις επεκτείνονται. Για παράδειγμα, η Gazprom και ο κινεζικός γίγαντας πετρελαίου και φυσικού αερίου CNPC συμφώνησαν να προμηθεύουν επιπλέον δέκα δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως, ανεβάζοντας τον συνολικό όγκο στα 48 δισεκατομμύρια.
Ταυτόχρονα, η Μόσχα και το Πεκίνο σκοπεύουν να αυξήσουν σημαντικά την αμοιβαία επωφελή συνεργασία στους τομείς της υψηλής τεχνολογίας, της επιστήμης και της εκπαίδευσης.
Η Ρωσία και η Κίνα έχουν καταρτίσει έναν οδικό χάρτη για κοινές εργασίες σε επιστημονικά έργα και έργα υψηλής τεχνολογίας έως το 2025. Περιλαμβάνουν έρευνα σε μη επανδρωμένα συστήματα μεταφορών, νέες πηγές ενέργειας, φιλικές προς το περιβάλλον γεωργικές τεχνολογίες και βιομηχανολογία.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Βιτάλι Μανκέβιτς, πρόεδρο της Ρωσο-Ασιατικής Ένωσης Βιομηχάνων και Επιχειρηματιών (RASPP), τα προγράμματα αυτά δεν θα επηρεάσουν δραματικά τον εμπορικό κύκλο εργασιών βραχυπρόθεσμα. «Είναι μακρύς ο δρόμος από μια ιδέα μέχρι την πρακτική εφαρμογή, και το οικονομικό αποτέλεσμα είναι δυνατό αν το έργο είναι ελπιδοφόρο και αν το κράτος ή οι ιδιώτες επενδυτές βλέπουν ευκαιρίες σε αυτό. Στην Κίνα, αυτή η διαδικασία έχει καθιερωθεί, ξέρουν πώς να περιμένουν», εξηγεί ο ειδικός.
Προφανώς, αξίζει να κάνουμε υπομονή για την από κοινού κατασκευή του αρκτικού σταθμού Snezhinka. Ο ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας Λεονίντ Χαζάνοφ πιστεύει ότι οι κινεζικές εταιρείες εξακολουθούν να ενδιαφέρονται για τη ρωσική Αρκτική, αν και δεν έχουν ακόμη επενδύσει πλήρως σε έργα, παρακολουθώντας την εξέλιξη της πολιτικής κατάστασης.
«Η συμμετοχή τους περιορίζεται το πολύ στην προμήθεια εξοπλισμού. Για παράδειγμα, το 2022, η Κίνα τοποθέτησε τα κύτη δύο πλωτών πυρηνικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής τύπου Αρκτικής που βασίζονται σε αντιδραστήρες RITM-200 για την τροφοδοσία του εργοστασίου εξόρυξης και επεξεργασίας Baimsky στην Τσουκότκα», δήλωσε ο Χαζάνοφ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Κίνα προς το παρόν είναι έτοιμη να αγοράσει πετρέλαιο και φυσικό αέριο που εξάγεται από τα ρωσικά κοιτάσματα φυσικού αερίου του Βορρά, αλλά όχι περισσότερο από αυτό. Ταυτόχρονα, ο εμπειρογνώμονας εκτιμά ότι οι συγκεκριμένες συμφωνίες σχετικά με τις επενδύσεις των κινεζικών επιχειρήσεων στην Αρκτική ενδέχεται να μην αποκαλυφθούν, «ώστε να μην μπουν σε περιττό πειρασμό οι αρχές των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Αλλά δεν έχουν ανασταλεί όλα τα έργα. Για παράδειγμα, η κινεζική Sinopec διατηρεί τη συμμετοχή της στο έργο Amur Gas Chemical Complex, παρά τις δυσκολίες με την προμήθεια γερμανικού και ιταλικού εξοπλισμού. Ο Χαζάνοφ, ωστόσο, πιστεύει ότι είναι απίθανο η εταιρεία να αποσυρθεί από ένα τόσο δαπανηρό πρόγραμμα. «Είναι πιο πιθανό ότι θα συνεχίσουν να συμμετέχουν στην εφαρμογή, για παράδειγμα, μπορεί να βοηθήσουν στην απόκτηση του απαραίτητου εξοπλισμού διεργασιών από Κινέζους προμηθευτές ή στο πλαίσιο παράλληλων εισαγωγών».
Η Μόσχα και το Πεκίνο εντείνουν τη συνεργασία τους στους περισσότερους βασικούς τομείς. Ο Μαξίμ Τσέποφ, γενικός διευθυντής της εταιρείας logistics RFK Group, αποκαλεί την Κίνα στο σημερινό περιβάλλον «φίλο χωρίς εναλλακτική λύση» σε πολλούς τομείς.
Ταυτόχρονα, οι ανατολικοί εταίροι μπορούν να επωφεληθούν από την κατάσταση: εργαλειομηχανές, εξοπλισμός, γραμμές παραγωγής και ανταλλακτικά αυτοκινήτων, τα οποία αγοράζονταν σε μεγάλες ποσότητες από τη Δύση, προμηθεύονται τώρα από την Κίνα.
«Ήδη τώρα, πολλοί Κινέζοι κατασκευαστές, ακόμη και στο πλαίσιο των πολυετών συμβατικών σχέσεων, προσπαθούν να αναθεωρήσουν τους όρους προς το συμφέρον τους. Για παράδειγμα, για να αλλάξουν οι συμβάσεις σε πλήρη προπληρωμή», σημειώνει.
Και αυτή δεν είναι η μόνη απειλή που θέτει το αυξανόμενο εμπόριο με την Κίνα. Όπως εξηγεί ο Αντίποφ, η ρωσική αγορά είναι σχετικά μικρή για τους κινεζικούς κολοσσούς, οπότε δεν θα έχουν πρόβλημα να συντρίψουν τους τοπικούς ανταγωνιστές, ιδίως στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας.
Για να επιτευχθεί ισορροπία, καταλήγει ο εμπειρογνώμονας, απαιτείται προσεκτική ρύθμιση της αγοράς, η οποία, αφενός, θα επιτρέψει στα ρωσικά προϊόντα να καταλάβουν τις δικές τους θέσεις και, αφετέρου, δεν θα οδηγήσει σε ελλείψεις και εθισμό των καταναλωτών σε προϊόντα κακής ποιότητας.
