Οι ηγέτες της ΕΕ στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρόκειται να αποφασίσουν αν θα επιτρέψουν στο Κίεβο να ξεκινήσει τη μακρά διαδικασία ένταξης στην Ένωση, όμως ορισμένοι ηγέτες ανησυχούν για τις συνέπειες στην ΕΕ.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο οποίο συμμετέχουν όλοι οι αρχηγοί κρατών της ΕΕ, θα μπορούσε να αποφασίσει στις 23 και 24 Ιουνίου να χορηγήσει στην Ουκρανία καθεστώς υποψήφιας χώρας, το πρώτο ουσιαστικό βήμα με την ελπίδα να ενταχθεί μια μέρα στην ΕΕ και θα ανοίξει επίσημα τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη. Αυτή είναι μόνο η αρχή της διαδικασίας, η οποία μπορεί να διαρκέσει αρκετές δεκαετίες.
Αυτή είναι εξάλλου και η «νομική δέσμευση» που απαιτεί το Κίεβο, το οποίο έχει εκφράσει την επιθυμία του να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση «χωρίς καθυστέρηση» μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής. Μια εξέλιξη που σύμφωνα με τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα είναι η πρώτη νίκη της Ουκρανίας απέναντι στη Ρωσία.
Κατά την κοινή τους επίσκεψη στο Κίεβο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι και ο Ρουμάνος πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις ανακοίνωσαν ότι τάσσονται υπέρ της χορήγησης επίσημου καθεστώτος υποψήφιας χώρας στην Ουκρανία. Και την επόμενη ημέρα, την Παρασκευή 17 Ιουνίου, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τάχθηκε επίσης υπέρ μιας τέτοιας απόφασης. Ο Ουκρανός πρόεδρος αντέδρασε στο Twitter λέγοντας ότι είναι «ευγνώμων στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν» και χαιρετίζοντας την ως «ιστορική απόφαση».
Επισήμως, οι συζητήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά στο παρασκήνιο, οι 27 ηγέτες της ΕΕ είναι διχασμένοι ως προς το θέμα. Η Πολωνία, γείτονας της Ουκρανίας και ανήσυχη για τις ενέργειες της Ρωσίας, έχει γίνει εκπρόσωπος των ουκρανικών φιλοδοξιών. Μια ευνοϊκή ευρωπαϊκή απόφαση «είναι εξαιρετικά σημαντική, πάνω απ’ όλα ψυχολογική και πολιτική», εξήγησε ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα, τον οποίο επικαλείται η L’Obs, κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο ουκρανικό κοινοβούλιο στις 22 Μαΐου.
Η Ουκρανική ηγεσία με κάθε τρόπο προσπαθεί να πείσει ότι οι μαχητές της Ουκρανίας στο πόλεμο με την Ρωσία, πολεμούν για να υπερασπιστούν τις «ευρωπαϊκές αξίες», στοχοποιώντας εν μέρη όσους δεν επιθυμούν την ευρωπαϊκή ένταξη της Ουκρανίας.
Η παραχώρηση του καθεστώτος υποψήφιας χώρας θα επέτρεπε επίσης στην ΕΕ να προχωρήσει παρακάτω, μετά τα έξι πακέτα κυρώσεων που αποφάσισαν οι Ευρωπαίοι κατά της Ρωσίας, ως ένδειξη υποστήριξης στην Ουκρανία, καθώς η βοήθεια που μπορεί να προσφέρει με αποστολή όπλων και κυρώσεων δεν έχουν αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση της Ρωσίας.
Παρά την προθυμία για ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, η Πολωνία και οι σύμμαχοί της αντιμετωπίζουν σκεπτικισμό από άλλα κράτη μέλη, ιδίως τις σκανδιναβικές χώρες, την Ισπανία και την Ολλανδία, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Για την απροθυμία αυτή υπάρχουν διάφοροι λόγοι. Φερ’ ειπείν η Δανία ανησυχεί ιδιαίτερα για τον «σεβασμό του κράτους δικαίου στην Ουκρανία», διότι «η χώρα δεν έχει εφαρμόσει αρκετές μεταρρυθμίσεις, ιδίως όσον αφορά την καταπολέμηση της διαφθοράς». Υπενθυμίζεται από πολλές χώρες ότι η Ουκρανία υπογράφοντας τη συμφωνία σύνδεσης το 2014, δεσμεύτηκε να μεταρρυθμίσει τους θεσμούς και την οικονομία της, ώστε να τους φέρει στα πρότυπα της ΕΕ, όμως με πενιχρά αποτελέσματα.
Το μεγάλο ζήτημα όμως είναι να η ΕΕ έχει την ικανότητα να απορροφήσει νέες χώρες, όταν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να λαμβάνει αποφάσεις με 27 μέλη. Ήταν εξάλλου ο λόγος που το 2019, ο Εμανουέλ Μακρόν αντιτάχθηκε στην ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας και της Αλβανίας στην Ένωση.
Από την άλλη, υπάρχουν οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων που περιμένουν εδώ και χρόνια να ανοίξουν οι πόρτες της ΕΕ. Μια διαβεβαίωση για την ένταξη τα Ουκρανίας στο μπλοκ θα πρόσβαλε τις χώρες αυτές, ενώ το ότι Μολδαβία και Γεωργία έχουν υποβάλει αίτημα για καθεστώς υποψήφιας χώρας περιπλέκουν ακόμα περισσότερο τα πράγματα.
Αν και η Γεωργία είναι απομακρυσμένη από την Ευρώπη, η Μολδαβία είναι μια χώρα που αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μια εισβολής τύπου Ουκρανίας από την Ρωσική Ομοσπονδία. Θα δέχονταν το αίτημα του Κιέβου, αφήνοντας εκτός το Κισινάου; Μια δύσκολη εξίσωση που κάνει σκεπτικές αρκετές χώρες της ΕΕ.
Η πρόταση για την ίδρυση μιας «ευρωπαϊκής πολιτικής κοινότητας» που προήλθε από τον Γάλλο Πρόεδρο Μακρόν μετά το αδιέξοδο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία, δεν γίνεται αποδεκτή από την Ουκρανία, που δεν θέλει να είναι δευτεροκλασάτη χώρα της ΕΕ.
«Η Ουκρανία σέβεται την Ευρωπαϊκή Ένωση και θέλουμε να απολαμβάνουμε τον ίδιο σεβασμό», δήλωσε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ενώπιον φοιτητών λίγο μετά την ομιλία του Γάλλου ομολόγου του.
Μια θετική απάντηση θα έδινε δύναμη στην Ουκρανία για να κάνει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και να πλησιάσει στην Ευρώπη. Εξάλλου η ιδιότητα της υποψήφιας χώρας δεν είναι το ίδιο πράγμα με την επικύρωση της ιδιότητας τους μέλους της Ένωσης, σύμφωνα με διπλωμάτες στις Βρυξέλλες.
Οι περισσότεροι στην Βελγική πρωτεύουσα θεωρούν μια άρνηση στο αίτημα της Ουκρανίας απίθανη, όμως θεωρούν βέβαια ότι θα θέσουν όρους που θα αφορούν τις μεταρρυθμίσεις που θα πρέπει να υλοποιήσει το Κίεβο, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τ διαφθορά που ακμάζει στη χώρα.
Σε κάθε περίπτωση, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η ΕΕ θα ξεκινήσει αμέσως διαπραγματεύσεις, ενώ η χώρα βρίσκεται ακόμη σε εμπόλεμη κατάσταση. Επιπρόσθετα για να μην αποξενωθούν οι χώρες των οποίων η ενταξιακή διαδικασία παραμένει στάσιμη, θα σταλεί μήνυμα και στις βαλκανικές χώρες για περισσότερη εμβάθυνση των ήδη υπαρχουσών συνεργασιών.
Σύμφωνα με διπλωμάτη που ασχολείται ενεργά με τις συζητήσεις για την ενταξιακή πορεία της Ουκρανίας, «μια άρνηση θα είχε πολύ υψηλό πολιτικό κόστος, ενώ η επίτευξη συμφωνίας δεν κοστίζει πολύ». Πολύ περισσότερο που η ΕΕ πρέπει να υπολογίζει την πίεση που ασκεί ο Ουκρανός πρόεδρος, ο οποίος δήλωσε κατά την επίσκεψη της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο Κίεβο ότι ένα «ναι» από την ΕΕ «θα ήταν μια θετική απάντηση στο ερώτημα αν το ευρωπαϊκό σχέδιο έχει μέλλον».
Βέβαια όταν οι ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων έκαναν την ίδια ερώτηση αν το ευρωπαϊκό εγχείρημα έχει μέλλον χωρίς τις χώρες αυτές, οι Βρυξέλλες κώφευαν.
