Την πρώτη του δήλωση μετά το χθεσινό αεροπορικό δυστύχημα στη Ρωσία κατά το οποίο έχασε τη ζωή του ο αρχηγός της παραστρατιωτικής οργάνωσης Wagner, Γεβγκένι Πριγκόζιν, έκανε σήμερα, Πέμπτη (24/8) ο ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ειδικότερα, όπως μεταδίδει το BBC, αρχικά ο Πούτιν έστειλε τα συλλυπητήριά του στις οικογένειες όσων έχασαν τη ζωή τους στο αεροπορικό δυστύχημα στο Τβερ.
Στη συνέχεια, ο ρώσος πρόεδρος αναφέρθηκε στον Πριγκόζιν χαρακτηρίζοντάς τον ως έναν «δύσκολο άνθρωπο» αλλά «ταλαντούχο επιχειρηματία».
Ο Πούτιν τόνισε ότι οι ρωσικές Αρχές θα εξετάσουν τι συνέβη, κάτι που όμως θα πάρει χρόνο, όπως είπε.
«Από όσο γνωρίζω, ο Πριγκόζιν μόλις χθες επέστρεψε από την Αφρική. Συνάντησε ορισμένα επίσημα πρόσωπα εκεί», είπε ο Πούτιν.
«Γνωρίζω τον Πριγκόζιν εδώ και πολύ καιρό, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990», είπε ο ρώσος πρόεδρος για τον άνθρωπο που κάποτε ήταν γνωστός ως ο «σεφ του Πούτιν», λόγω των προσοδοφόρων συμβολαίων που είχε για να προμηθεύει φαγητό στο Κρεμλίνο.
Σε μια προφανή αναφορά στην ανταρσία ττης Wagner τον περασμένο Ιούνιο, ο Πούτιν είπε: «Ήταν ένα άτομο με περίπλοκη μοίρα, έκανε σοβαρά λάθη στη ζωή, αλλά επίσης προσπάθησε να επιτύχει τα απαραίτητα αποτελέσματα – τόσο για τον εαυτό του όσο και για τον κοινό σκοπό, όπως αυτούς τους τελευταίους μήνες».
Τα τρία σενάρια για τον θάνατο του αρχηγού της Wagner
Η συντριβή του αεροσκάφους που φέρεται να επέβαινε ο ιδρυτής της μισθοφορικής στρατιωτικής ομάδας της Βάγκνερ, Γεβγκένι Πριγκόζιν έχει ανοίξει μια ευρύτερη συζήτηση για τα αίτια του δυστυχήματος και τι σηματοδοτεί αυτό.
Οι πιο κύριες εκδοχές για τον φερόμενο θάνατο του Πριγκόζιν φαίνεται να είναι τρεις.
Η πρώτη, η πιο διαδεδομένη, λέει ότι το αεροπλάνο του Πριγκόζιν ανατινάχθηκε ή καταρρίφθηκε με εντολή του Πούτιν.
Η δεύτερη είναι ότι επρόκειτο για μια ερασιτεχνική προσπάθεια κάποιων από τους εσωτερικούς εχθρούς του Πριγκόζιν στη Ρωσική Ομοσπονδία.
Ενώ η τρίτη είναι ότι το αεροπλάνο ανατινάχθηκε από ξένες ειδικές υπηρεσίες, που είχαν τοποθετήσει εκρηκτικά εκεί, με σκοπό να συμβεί εντός της επικράτειας της Ρωσίας.
Εάν η πρώτη εκδοχή είναι αληθινή, ο θάνατος του Πριγκόζιν στέλνει ένα πολύ σαφές μήνυμα ότι όποιος αμφισβητεί τη ρωσική κρατική μηχανή και τον Πούτιν προσωπικά θα συντριβεί.
Είτε πρόκειται για τον Ναβάλνι είτε για τον Πριγκόζιν.
Η διαφορά μεταξύ τους είναι ότι ο Ναβάλνι δεν οργάνωσε ένοπλη εξέγερση, γι’ αυτό και βρίσκεται στη φυλακή, ενώ ο Πριγκόζιν εξεγέρθηκε, δεν μετανόησε και σκοτώθηκε.
Αυτό, μεταξύ άλλων, είναι ένα μήνυμα προς τα μέλη της ρωσικής ελίτ που, με φόντο έναν δύσκολο πόλεμο, την εξέγερση της Βάγκνερ και άλλα προβλήματα, έχουν ήδη ξεγράψει τον Πούτιν, έχουν αποφασίσει ότι «δεν αξίζει πλέον να τον φοβάσαι» και έχουν αρχίσει να μιλούν για «αλλαγή της εξουσίας».
Το ερώτημα βέβαια που γεννάται είναι αν μετά τον θάνατο του Πριγκόζιν, μπορούμε να περιμένουμε μια εξέγερση των μελών της Βάγκνερ και των υποστηρικτών τους, κάτι για το οποίο κάνουν έκκληση αρκετοί στα κοινωνικά δίκτυα.
Με τα σημερινά δεδομένα θα είναι πολύ πιο δύσκολο γι’ αυτούς να το κάνουν τώρα απ’ ό,τι ήταν πριν από δύο μήνες ή ακόμη και στις αρχές Ιουλίου.
Από τότε που οι μισθοφόροι της Βάγκνερ αφοπλίστηκαν και σταμάτησαν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία, μετακομίζοντας εν μέρει στη Λευκορωσία, εν μέρει στην Αφρική και εν μέρει υπογράφοντας συμβόλαια με το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας, δεν αποτελούν πλέον την τρομερή δύναμη που ήταν κατά την πορεία του Ιουνίου στη Μόσχα.
Όπως έδειξαν τα γεγονότα της 23ης και 24ης Ιουνίου, ο Πριγκόζιν δεν απολαμβάνει μεγάλη υποστήριξη στην κοινωνία ή στο στρατό, εκτός από μια στενή ομάδα ριζοσπαστικών “Ζ-πατριωτών” (και όχι όλοι τους).
Αυτή η ομάδα μπορεί να αναλάβει κάποια δράση, αλλά θα είναι πολύ πιο εύκολο για το Κρεμλίνο να τους αντιμετωπίσει από ό,τι την εξέγερση πριν από δύο μήνες.
Επιπλέον, πολλοί υποστηρικτές της Βάγκνερ μπορεί να θεωρήσουν πιο βολικό και ασφαλές να πιστέψουν την εκδοχή ότι ο Πριγκόζιν σκοτώθηκε από ξένες ειδικές υπηρεσίες και να καλέσουν «να μη σπείρουν σύγχυση και να μην κλιμακώσουν την κατάσταση κατά τη διάρκεια του πολέμου».
Σε γενικές γραμμές, αν, και πάλι, προχωρήσουμε από την εκδοχή ότι ο Πριγκόζιν σκοτώθηκε με εντολή του Κρεμλίνου, η λογική των ενεργειών των ρωσικών αρχών μετά την ανταρσία γίνεται πλέον σαφέστερη.
Ο Πούτιν αποφάσισε να κοιμίσει όσο το δυνατόν περισσότερο την επαγρύπνηση του Πριγκόζιν και των συνεργατών του. Προσκάλεσε σε συνάντηση, μίλησε ευγενικά, έδωσε προσοχή, προσέφερε «επιλογές απασχόλησης», άφησε ακόμη και μέρος των κρατικών συμβάσεων για τις εταιρείες του επικεφαλής της Βάγκνερ.
Το αποτέλεσμα ήταν η συμφωνία του Πριγκόζιν να αφοπλίσει τη Βάγκνερ και να σταματήσει τις δραστηριότητές της στη Ρωσία, υποχωρώντας στη Λευκορωσία και την Αφρική. Παράλληλα, έγινε εκκαθάριση των ανθρώπων που βρίσκονταν κοντά στον Πριγκόζιν στο στρατό.
Έτσι, ο κίνδυνος επανάληψης της εξέγερσης ελαχιστοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό ή τουλάχιστον αυτό πίστευε μάλλον το Κρεμλίινο και στις 23 Αυγούστου αποφάσισαν να τερματίσουν το παιχνίδι.
Το αν οι συνεργάτες του Πριγκόζιν θα προσπαθήσουν να συνεχίσουν το παιχνίδι μετά τον θάνατό του και αν θα τα καταφέρουν, θα το δούμε τις επόμενες ημέρες.
Ποιος είναι ο Πριγκόζιν
Γεννημένος στο Λένινγκραντ, τη σημερινή Αγία Πετρούπολη, στη Σοβιετική Ένωση το 1961, ο Πριγκόζιν πέρασε μέρος της πρώιμης ζωής του στη φυλακή αφού καταδικάστηκε για ληστεία και απάτη.
Αφού απελευθερώθηκε από τη φυλακή το 1990 μετά από εννέα χρόνια κράτησης, ο Πριγκόζιν άρχισε να πουλάει χοτ ντογκ στις υπαίθριες αγορές της γενέτειράς του. Είπε στους New York Times το 2018: «Tα ρούβλια συσσωρεύονταν γρηγορότερα από ό, τι μπορούσε να τα μετρήσει η μητέρα του». Και καθώς η Σοβιετική Ένωση έπεσε, ο Πριγκόζιν δημιούργησε αρκετές επιχειρήσεις.
Μετά την ενασχόλησή του με μια επιχείρηση παντοπωλείου και στη συνέχεια με μια επιχείρηση τυχερών παιχνιδιών, ο Πριγκόζιν αργότερα έγινε εστιάτορας. Μετά την επιτυχία πολλών καταστημάτων, ο Πριγκόζιν άρχισε να κερδίζει προσοδοφόρα συμβόλαια τροφοδοσίας του Κρεμλίνου με την ελίτ της Ρωσίας.
Αυτό τον ώθησε στο προσκήνιο της ρωσικής πολιτικής και σηματοδότησε τις αυξανόμενες φιλοδοξίες του.
Τελικά ήρθε κοντά με τον ίδιο τον Πούτιν και θεωρείται ότι έλαβε εκατοντάδες εκατομμύρια σε κυβερνητικές συμβάσεις σίτισης μαθητών και κυβερνητικών εργαζομένων.
Αυτά τα συμβόλαια, μερικά από τα οποία αργότερα ενεπλάκησαν στο στρατό, πιστεύεται ότι τον οδήγησαν να ξεκινήσει την ομάδα μισθοφόρων Wagner, αν και οι πληροφορίες για την ακριβή προέλευσή της είναι σπάνιες.
Ένα σενάριο θέλει την ομάδα Βάγκνερ να ίδρυσε ο Ντμίτρι Ούτκιν, το δεξί χέρι του Πριγκόζιν, – ο οποίος λογίστηκε επίσης νεκρός στο δυστύχημα – και εμφανιζόταν ως «μπροστινός» του ηγέτη της Βάγκνερ.
Τι θα απογίνει η Βάγκνερ;
Το ερώτημα που προκύπτει τώρα είναι τι θα γίνει η παραστρατιωτική μισθοφορική ομάδα της Βάγκνερ.
Σε ανάλυσή του o Guardian γράφει πως αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι τωρα είναι ότι η ομάδα Βάγκνερ όπως είχε συσταθεί κάποτε, δεν υπάρχει πια.
Σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές, εκατοντάδες μαχητές Βάγκνερ που είχαν εξοριστεί σε βάσεις στη Λευκορωσία είχαν αρχίσει να εγκαταλείπουν τη χώρα, ορισμένοι δυσαρεστημένοι με τα χαμηλότερα επίπεδα αμοιβών σε αυτήν τη χώρα, άλλοι μετακομίζοντας για να εργαστούν στη δυτική Αφρική. Η δύναμη εκεί μειώθηκε σε αριθμούς από πάνω από 5.000 κατά περίπου ένα τέταρτο.
Στην ίδια τη Ρωσία, οι επιχειρήσεις της Βάγκνερ βρίσκονταν σε παύση τους τελευταίους δύο μήνες, καθώς φαινόταν ότι ο Πριγκόζιν και οι σύμμαχοί του έψαχναν για έναν νέο ρόλο στη σκιά της δυσαρέσκειας του Πούτιν.
Και με την ομάδα Βάγκνερ εκτός Ουκρανίας αφού ανέπτυξε τα μαχητικά της στη μάχη για το Μπαχμούτ, ίσως το μεγαλύτερο ερώτημα είναι αν μπορεί να συνεχίσει με οποιαδήποτε βιώσιμη μορφή στα αφρικανικά κράτη όπου δραστηριοποιήθηκε.
Αν και τα ονόματα είχαν αναφερθεί εικαστικά ως πιθανοί αντικαταστάτες του Prigozhin, ο οποίος θα συναντούσε την έγκριση του Κρεμλίνου, αν κάποιος από αυτούς θα είναι σε θέση να τον αντικαταστήσει δεν είναι σίγουρο.
Μεγάλο μέρος της αφρικανικής αυτοκρατορίας της Βάγκνερ, που συνδυάζει επιχειρήσεις παραπληροφόρησης, θολά εμπορικά συμφέροντα και μισθοφορική εργασία, βασίστηκε στις αδίστακτες διασυνδέσεις που είχαν σφυρηλατήσει ο Πριγκόζιν και οι στενοί του συνεργάτες όλα αυτά τα χρόνια. Υπήρχαν προτάσεις, για παράδειγμα, ότι η Βάγκνερ ήρθε να βοηθήσει τη στρατιωτική χούντα στο Μάλι, μια κίνηση που συνέβαλε στην απόφαση της Γαλλίας να τερματίσει μια σχεδόν δεκαετή στρατιωτική επιχείρηση εκεί.
Και ενώ το Κρεμλίνο πρόσφατα φλερτάρει πιο άμεσα τους στρατιωτικούς ηγέτες των χωρών στο ίδιο το Σαχέλ, ο Πριγκόζιν ανέπτυξε επιμελώς προσωπικές σχέσεις με πολέμαρχους, στρατιωτικούς πραξικοπηματίες και διεφθαρμένους πολιτικούς και επιχειρηματίες.
Όπως πρότεινε προληπτικά ο πρώην αντιστρατάρχης αεροπορίας Sean Bell, τώρα στρατιωτικός αναλυτής, στις ειδήσεις του Sky News τον Ιούνιο στον απόηχο της πορείας του Wagner στη Μόσχα, χωρίς τον Prigozhin, η Βάγκνερ δεν είναι πλέον τίποτα.
«Αν η ομάδα Wagner είναι ο Yevgeny Prigozhin, τότε είναι δύσκολο να δούμε πώς θα επιβιώσει. Είναι το τέλος της όπως την γνωρίσαμε».
