Μετά τις αντιδράσεις, το Βατικανό έσπευσε να «βελτιώσει» επικοινωνιακά τις προτροπές του Πάπα Φραγκίσκου στην Ουκρανία για «άρση λευκής σημαίας και διαπραγμάτευση», διατηρώντας ωστόσο την ουσία τους. Όπως σημείωσε το Βατικανό προϋπόθεση για τη διεξαγωγή οποιονδήποτε διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου είναι να σταματήσει η Ρωσία την επίθεσή της, ωστόσο στόχος είναι οι δύο πλευρές να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ο Πάπας Φραγκίσκος δήλωσε συνέντευξή του πως «εκείνοι που έχουν το θάρρος να σηκώσουν λευκή σημαία και να διαπραγματευτούν είναι ισχυρότεροι». «Όταν βλέπεις ότι έχεις ηττηθεί, ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά, πρέπει να έχεις το θάρρος να διαπραγματευτείς. Ντρέπεστε, αλλά με πόσους θανάτους θα τελειώσει αυτό;», διερωτήθηκε και πρόσθεσε:
«Διαπραγματευτείτε και αναζητήστε κάποια χώρα που θα λειτουργήσει ως μεσολαβητής. Μην ντρέπεστε να διαπραγματευτείτε πριν τα πράγματα γίνουν χειρότερα. Η διαπραγμάτευση δεν είναι παράδοση. Είναι το θάρρος να μην οδηγήσετε τη χώρα στην αυτοκτονία».
Οι προτροπές του αποτέλεσαν το έναυσμα για ομαδικά πυρά εναντίον του από το Κίεβο και τους ευρωπαίους συμμάχους του. Μάλιστα η Ουκρανία προχώρησε σε διάβημα προς το Βατικανό με το υπουργείο Εξωτερικών να εκφράζει απογοήτευση της ηγεσίας της χώρας για τις δηλώσεις του Πάπα, τον οποίο κατηγόρησε πως «νομιμοποιεί το δίκαιο του πιο ισχυρού».
«Ο επικεφαλής της Αγίας Έδρας θα έπρεπε να στείλει μηνύματα στη διεθνή κοινότητα για την ανάγκη να ενώσει αμέσως τις δυνάμεις για να εξασφαλίσει τη νίκη του καλού επί του κακού, όπως και να απευθύνει έκκληση στον επιτιθέμενο και όχι στο θύμα», ανέφερε το Κίεβο.
Οργισμένη ήταν και η αντίδραση του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος διαμήνυσε πως η Ουκρανία δεν πρόκειται να υψώσει ποτέ λευκή σημαία απέναντι στη Μόσχα. Ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών, Ντμίτρο Κουλέμπα, τόνισε πως «η σημαία μας είναι κίτρινη και μπλε. Αυτή είναι η σημαία με την οποία ζούμε, πεθαίνουμε και επικρατούμε». «Δεν θα υψώσουμε ποτέ άλλες σημαίες», είπε.
«Ρετουσάρισμα» από το Βατικανό, αλλά χωρίς να αλλάζει η ουσία
Μετά τον σάλο το Βατικανό έσπευσε να διευκρινίσει πως προϋπόθεση για τη διεξαγωγή οποιονδήποτε διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία είναι να σταματήσει η επιθετικότητα της Ρωσίας. Ωστόσο η προτροπή για διαπραγματεύσεις δεν αλλάζει. Ο καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, ο υπουργός Εξωτερικών του Βατικανού και δεύτερου τη τάξει μετά τον Πάπα Φραγκίσκο, δήλωσε στην εφημερίδα Corriere della Sera πως το Βατικανό αναμφίβολα επιθυμεί μια κατάπαυση του πυρός και πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση όμως «πρώτα απ’ όλα οι επιτιθέμενοι είναι αυτοί που θα πρέπει να σταματήσουν τα πυρά».
Σημειώνεται πως ο Πάπας Φραγκίσκος έχει τηρήσει μια πιο οικουμενική στάση στον πόλεμο της Ουκρανίας, καταγγέλλοντας την αιματοχυσία αλλά αποφεύγοντας να καταδικάσει για αυτήν απαρέγκλιτα και μονόπλευρα τον Βλαντιμίρ Πούτιν και τη Ρωσία. Το Κίεβο έχει εκφράσει και στο παρελθόν τη δυσαρέσκειά του, καθώς θεωρεί πως δεν υποστηρίζει τη Ουκρανία όσο θα ήθελε το ίδιο.
«Κόντρα τέμπο» για Ρωσία και Δύση
ΝΑΤΟ και Ρωσία εξέλαβαν με τελείως διαφορετικό τρόπο τις δηλώσεις του Πάπα. Το Κρεμλίνο είπε ότι η έκκληση του Πάπα Φραγκίσκου για συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία ήταν «αρκετά κατανοητή», ενώ ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ είπε ότι τώρα δεν είναι η ώρα να μιλήσουμε για «παράδοση».
«Τα όσα είπε ο Πάπας είναι απολύτως κατανοητά», τόνισε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ, υπογραμμίζοντας πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επανειλημμένα δηλώσει πως η Ρωσία είναι ανοιχτή σε ειρηνευτική συνομιλίες. «Δυστυχώς, τόσο οι δηλώσεις του Πάπα όσο και οι επαναλαμβανόμενες δηλώσεις άλλων πλευρών, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας, δέχθηκαν πρόσφατα απολύτως σκληρές αρνήσεις», τόνισε.
Υπενθυμίζεται πως μια από τις βασικές προϋποθέσεις που θέτει η Μόσχα για έναρξη των διαπραγματεύσεων είναι η διατήρηση των εδαφών που έχει ήδη καταλάβει στην Ανατολική Ουκρανία και τα οποία αντιστοιχούν περίπου στο 1/5 της συνολικής έκτασης της χώρας. Ο Πεσκόφ τόνισε πως οι δυτικές ελπίδες για μια «στρατηγική ήττα» της Ρωσίας ήταν «η μεγαλύτερη ψευδαίσθηση». «Η εξέλιξη των γεγονότων, κυρίως στο πεδίο της μάχης, είναι η πιο ξεκάθαρη απόδειξη αυτού», πρόσθεσε.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, από την πλευρά του, δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις που θα διατηρήσουν την Ουκρανία ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο έθνος θα έρθουν μόνο όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν συνειδητοποιήσει ότι δεν θα κερδίσει στο πεδίο της μάχης.
«Εάν θέλουμε μια διαπραγμάτευση, μια μακρόπνοη ειρηνική λύση, ο τρόπος για να φτάσουμε εκεί είναι να παράσχουμε στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία», είπε. «Δεν είναι η ώρα να μιλήσουμε για παράδοση από τους Ουκρανούς. Αυτό θα είναι μια τραγωδία για τους Ουκρανούς». «Θα είναι επίσης επικίνδυνο για όλους μας. Γιατί τότε η Μόσχα θα πιστέψει πως μπορεί να χρησιμοποιεί στρατιωτική βία, να σκοτώνει χιλιάδες ανθρώπους, να εισβάλει σε άλλη χώρα για να παίρνει αυτό που θέλει», τόνισε.
Ο μεγάλος φόβος του Πάπα
Σε κάθε περίπτωση η προτροπή του Πάπα έφερε εκ νέου στο επίκεντρο το ζήτημα της έναρξης των διαπραγματεύσεων για τον τερματισμό του πολέμου. Πρόκειται για μια θέση, η οποία ενισχύεται το τελευταίο διάστημα και στο εσωτερικό της Δυτικής συμμαχίας, παρότι επισήμως αποφεύγεται να ειπωθεί.
Η Ρωσία έχει επιδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα σε οικονομικό και σε στρατιωτικό επίπεδο. Μάλιστα καθώς ο πόλεμος μπήκε στον τρίτο χρόνο οι ρωσικές δυνάμεις άλλαξαν εκ νέου στρατηγική, εγκαταλείποντας την παθητική στάση, και πέρασαν ξανά στην επίθεση, καταλαμβάνοντας νέα εδάφη στην ανατολική Ουκρανία.
Η κατάσταση στον ουκρανικό στρατό είναι εκ διαμέτρου αντίθετη, με σημαντικές ελλείψεις σε όπλα και προσωπικό. Το Κρεμλίνο, αξιολογώντας τις αντοχές της ρωσικής οικονομίας, επιδόθηκε σε έναν πόλεμο φθορά και καρπώνεται τα οφέλη, ενώ το Κίεβο σχοινοβατεί ανάμεσα στην εξάντληση και την «ξεθωριασμένη» υποστήριξη από τη Δύση.
Σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα Corriere Della Serra, οι δηλώσεις του Πάπα πηγάζουν από την ανησυχία του για το ενδεχόμενο οι δυτικές δυνάμεις να εμπλακούν στον πόλεμο, επιδιώκοντας να ανατρέψουν τα δεδομένα, αλλά και οδηγώντας σε μια τροματική κλιμάκωση της σύγκρουσης, όπως έχει προειδοποιήσει η Μόσχα.
Η πρόταση του Εμανουέλ Μακρόν για αποστολή ευρωπαϊκών ή νατοϊκών στρατευμάτων στην Ουκρανία, παρότι απορρίφθηκε από τις ισχυρότερες δυνάμεις της Δύσης, ήταν αυτή που κινητοποίησε τον Πάπα. «Πρόκειται για μια εξέλιξη που προκαλεί τεράστιο φόβο λόγω πιθανής κορύφωσης της έντασης, την οποία προσπαθήσαμε πάντα να αποφύγουμε», δήλωσε ο Πρωθυπουργός του Βατικανού, Καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, ο οποίος αναμένεται να μεταβεί και στο Παρίσι, σε μια κρίσιμη διπλωματική αποστολή.
«Αυτός ο κίνδυνος, ο φόβος μιας ανεξέλεγκτης κρίσης που θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε πυρηνικό πόλεμο είναι και ο λόγος για τον οποίο ο Φραγκίσκος ζητά με επιμονή την έναρξη ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων», ανέφερε η Corriere della Sera.
Ο καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν επιβεβαίωσε αυτούς τους φόβους σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα. «Η Αγία Έδρα ανησυχεί για τον κίνδυνο παράτασης του πολέμου. Το αυξανόμενο επίπεδο των συγκρούσεων, η έκρηξη νέων ένοπλων συγκρούσεων, η κούρσα εξοπλισμών είναι δραματικά και ανησυχητικά σημάδια από αυτή την άποψη. Η επέκταση του πολέμου σημαίνει νέα δεινά, νέους θανάτους, νέα θύματα, νέες καταστροφές, που προστίθενται σε αυτά που βιώνει ο ουκρανικός λαός, ειδικά παιδιά, γυναίκες, ηλικιωμένοι και πολίτες, πληρώνοντας το υπερβολικά υψηλό τίμημα αυτού του άδικου πολέμου», δήλωσε.
Συνεχίζοντας για τον φόβο της κλιμάκωσης, επισήμανε: «Ο κίνδυνος ενός μοιραίου πυρηνικού χτυπήματος δεν εκλείπει. Απλώς δείτε την κανονικότητα με την οποία ορισμένοι κυβερνητικοί εκπρόσωποι καταφεύγουν σε αυτήν την απειλή. Μπορώ μόνο να ελπίζω ότι πρόκειται για στρατηγική προπαγάνδα και όχι για προειδοποίηση ενός πραγματικά πιθανού γεγονότος. Όσο για τον θεμελιώδη φόβο της Αγίας Έδρας πιστεύω πως είναι μάλλον ότι διάφοροι παράγοντες σε αυτή την τραγική κατάσταση θα καταλήξουν να προωθούν ακόμη περισσότερο τα δικά τους συμφέροντα, χωρίς να λογαριάζουν το κόστος και χωρίς να κάνουν ό,τι μπορούν για να επιτύχουν μια δίκαιη και σταθερή ειρήνη».
Ερωτηθείς για το εάν υπάρχουν όντως πιθανότητες να επιτευχθεί μια διπλωματική λύση, ο υπουργός Εξωτερικών του Βατικανό, τόνισε πως «πρόκειται για αποφάσεις που εξαρτώνται από την ανθρώπινη βούληση», άρα «υπάρχει πάντα η δυνατότητα επίτευξης διπλωματικής λύσης».
