Η φετινή, 98η, επέτειος της υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάνης, πέρασε χωρίς την καθιερωμένη σταθερά τα τελευταία χρόνια επετειακή αναθεωρητική ρητορική του Ερντογάν.
Μια ρητορική διπλής χρήσης εντός και εκτός συνόρων:
– Εντός συνόρων μιας απομυθοποίησης των Κεμάλ και Ινονού με την κατηγορία απεμπόλησης τμημάτων του εθνικού κορμού
– Εκτός συνόρων ως μήνυμα προς τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου και της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής ότι η Οθωμανική Κληρονομιά δεν αποτελεί ιστορική νοσταλγία αλλά νομιμοποίηση σημερινών περιφερειακών στρατηγικών φιλοδοξιών.
Ο αναθεωρητισμός του Ερντογάν ουσιαστικός σε ότι αφορά την αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάννης και συμβολικός στην περίπτωση της ακύρωσης της μετατροπής της Αγιά Σοφιάς από Τζαμί σε Μουσείο από τον Κεμάλ το 1934 είχε ως στόχο το 1923 όπου συμπληρώνεται ένας αιώνας από την υπογραφή της Συνθήκης και την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Στην Ατζέντα απονομιμοποίησης του Κεμάλ, η Λωζάνη φωτίζεται από τον Ερντογάν ως πράξη εθνικής μειοδοσίας.
Αυτό που παραλείπει να αναφέρει ο Ερντογάν είναι ότι η Συνθήκη της Λωζάνης που διαδέχθηκε την Συνθήκη των Σεβρών του 1920 είναι Συνθήκη Ειρήνης ανάμεσα σε μια ηττημένη στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο χώρα και τους νικητές της.
Η ήττα του Ελληνικού Στρατού στην Μικρά Ασία δεν μετέτρεψε την Τουρκία από ηττημένη σε νικήτρια χώρα, αλλά της επέτρεψε να περιορίσει το κόστος της ήττας.
Έτσι στην Λωζάνη η Κεμαλική Τουρκία υποχρεώθηκε να απεμπολήσει τις διεκδικήσεις της επί της Δυτικής Θράκης και των Νήσων του Αιγαίου αλλά και της επαρχίας του Χαλεπιού στην Συρία και ταυτόχρονα παραιτήθηκε από οποιαδήποτε διεκδίκηση στην Κύπρο.
Μοναδική εκκρεμότητα της Λωζάνης παρέμεινε η διεκδίκηση της Τουρκίας για την επαρχία της Μοσούλης στο υπό βρετανική τότε κυριαρχία Ιράκ το μεγαλύτερο μέρος της οποίας ανήκει σήμερα στην Ντε Φάκτο Ανεξάρτητη Κουρδική Οντότητα του Βορείου Ιράκ.
Το 1926 η Κοινωνία των Εθνών επιδίκασε την Μοσούλη στο Ιράκ με τον Κεμάλ μετά από πολύμηνη ένταση να αποδέχεται την απόφαση προφανώς για να αποφύγει μια πολεμική σύγκρουση με την Βρετανική Αυτοκρατορία που θα μπορούσε να αποδειχθεί μοιραία για το νεοπαγές κοσμικό καθεστώς του.
Πρώτη επίσημη και συναινετική αναθεώρηση της Λωζάνης έγινε το 1936 με την Συνθήκη του Μοντρέ που αποκατέστησε πλήρως την κυριαρχία της Τουρκίας στα Στενά με την Άγκυρα να στηρίζεται στην πλήρη και ανεπιφύλακτη βοήθεια της Αθήνας καθώς το 1930 Βενιζέλος και Κεμάλ είχαν γυρίσει την σελίδα με την θεμελίωση της Ελληνοτουρκικής Φιλίας.
Δεύτερη αναθεώρηση της Συνθήκης είναι η παρά τη θέληση της αραβικής πλειοψηφίας του πληθυσμού παραχώρηση της συριακής επαρχίας της Αλεξανφρέτας το 1938-9 στην Τουρκία από την Γαλλία η οποία με Εντολή της Κοινωνίας των Εθνών διοικούσε την Συρία και τον Λίβανο από το 1918.
Τρίτη και σημαντικότερη αναθεώρηση της Λωζάνης δεν είναι άλλη από τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου του 1959 που κατοχυρώνουν την Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη στην Κύπρο και ακυρώνουν την σαφή απεμπόληση κάθε τουρκικής διεκδίκησης που περιέχεται στην Συνθήκη του 1923.
Σήμερα ο ορίζοντας του 1923 όχι μόνον δεν προβάλλει ως το σκηνικό ρωμαϊκού θριάμβου του Ερντογάν μετά από δύο και πλέον δεκαετίες στην εξουσία αλλά ως τοπίο στην ομίχλη.
Ουδείς μπορεί να προεξοφλήσει σήμερα ότι δε δύο χρόνια από σήμερα ότι ο Ερντογάν θα βρίσκεται στην εξουσία έστω και με την παρούσα ακρωτηριασμένη δημοκρατική και κοινοβουλευτική νομιμότητα που διαμορφώθηκε μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016.
Ο ξέφρενος ρητορικός αναθεωρητισμός αλλά και ο μικρομεγαλισμός της εμπλοκής σε πολλά περιφερειακά μέτωπα έχουν δημιουργήσει ήδη ένα ευρύ μέτωπο δυσαρεστημένων από την Γαλλία και το Ισραήλ μέχρι την Αίγυπτο και την Σαουδική Αραβία.
Έτσι ίσως να μπορεί να ερμηνευθεί η απουσία ρητορικής κατά της Λωζάνης τους τελευταίους μήνες, καθώς πυροδοτεί μια διευρυμένη περιφερειακή συσπείρωση κατά του αποσταθεροποιητικού αναθεωρητισμού του Ερντογάν.
