Μέχρι πριν από μερικά χρόνια τον αποκαλούσαν το «χρυσό παιδί» ή το «παιδί θαύμα» των κρυπτονομισμάτων. Πριν από τα 30 του έγινε δισεκατομμυριούχος, συναναστρεφόταν ισχυρούς πολιτικούς και επιχειρηματίες και μιλούσε σε εκδηλώσεις έμπνευσης για τα «μυστικά» του «success story» του. Σήμερα, στα 32 του, ο Σαμ Μπανκμαν Φρίντ οδηγείται στη φυλακή για 25 χρόνια για μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές απάτες στην ιστορία των ΗΠΑ.
Ο «έκπτωτος βασιλιάς» των κρυπτονομισμάτων κρίθηκε ένοχος για απάτη 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σε βάρος των πελατών της FTX, του μεγαλύτερου ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων, το οποίο είχε ιδρύσει ο ίδιος. Εκτός από χρήματα που χρησιμοποίησε για προσωπικό πλουτισμό, ο Σαμ Μπανκμαν Φρίντ υπεξαίρεσε δισεκατομμύρια δολάρια πελάτων της FTX για να χρηματοδοτήσει επενδυτικές κινήσεις υψηλού ρίσκου, μεταξύ άλλων, και στην άλλη εταιρεία του, την Alameda Research.
Η μέγιστη ποινή που θα μπορούσε να του επιβληθεί ήταν πάνω από 100 χρόνια κάθειρξης. Οι εισαγγελείς ζήτησαν την φυλάκισή του για τουλάχιστον τέσσερις με πέντε δεκαετίες, ενώ οι δικηγόροι του υποστήριξαν πως η ποινή του θα πρέπει να περιοριστεί μόλις στα 6 χρόνια. Τελικά το δικαστήριο αποφάσισε την καταδίκη του σε φυλάκιση 25 ετων.
«Η ζωή του τα τελευταία χρόνια ήταν μια απαράμιλλη απληστία. Ρίσκαρε και τζόγαρε επανειλημμένα με χρήματα άλλων ανθρώπων», ανέφεραν οι εισαγγελείς, τονίζοντας πως ακόμη και σήμερα ο Σαμ Μπανκμαν Φρίντ εμφανίζεται επί της ουσίας «αμετανόητος». «Ήξερε ότι ήταν λάθος. Γνώριζε ότι ήταν έγκλημα, αλλά δεν πρόκειται να παραδεχθεί τίποτα», τόνισε ο δικαστής, προτού ανακοινώσει την ποινή.
Το χρονικό της απάτης
Η απόφαση του δικαστηρίου σηματοδοτεί το τέλος μιας απίστευτής ιστορίας, που αντανακλά και τη «φούσκα» και τους κινδύνους της σύγχρονης ψηφιακής οικονομίας. Στα μέσα Νοεμβρίου του 2022, ο Σαμ Μπανκμαν Φρίντ, έχοντας δαπανήσει τεράστια ποσά των πελατών του για προσωπικό όφελος, δεν κατάφερε να συγκεντρώσει τα κεφάλαια που απαιτούνταν για τη χρηματοδότηση των δύο μεγαλύτερων επιχειρήσεών του, του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων FTX και του επενδυτικού ταμείου Alameda Research.
Οι παράνομες ενέργειες του Σαμ Μπανκμαν Φρίντ είχαν δημιουργήσει μια τρύπα στον προϋπολογισμό μεγέθους περίπου 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Όταν οι πελάτες του θέλησαν να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους, και οι δύο εταιρείες κατέρρευσαν κυριολεκτικά εν μια νυκτί. Ο χρόνος για τον απόφοιτο του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης είχε τελειώσει. Η περιουσία του, που εκείνη την στιγμή υπολογιζόταν σε περίπου 15 δισεκατομμύρια, εξανεμίστηκε. Η FTX και η Alameda Research κήρυξαν πτώχευση. Σύμφωνα με το Bloomberg πρόκειται για τη μεγαλύτερη κατάρρευση που έχει βιώσει ποτέ ένας δισεκατομμυριούχος μέσα σε μια ημέρα.
Η πτώχευση της FTX πυροδότησε και μια ιστορική κρίση στον χώρο τον κρυπτονομισμάτων, τα οποία πήραν παγκοσμίως τον κατήφορο. Εξάλλου ο Σαμ Μπανκμαν Φρίντ ήταν ένας «αστέρας» του χώρου, έχοντας συμβάλει σημαντικά στην εκτόξευση της αξίας των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων. Τεχνηέντως «εκκεντρικός», με αντισυμβατική εξωτερική εμφάνιση, το «άφρο» και ατημέλητο χτένισμά του, τα τ-σερτ και τα σορτσάκια ως αντίδραση στις επίσημες – «φόρμαλ» ενδυμασίες, και με την προώθηση του κινήματος του «αποτελεσματικού αλτρουισμού», κατάφερε να πείσει πολλούς, και κυρίως νέους να τον ακολουθήσουν.
Τους έπεισε πως έπρεπε να επενδύσουν σε ψηφιακά νομίσματα μέσω του ανταλλακτηρίου του, ώστε να δημιουργήσουν περιουσίες, μέρος των οποίων θα διοχέτευαν στη συνέχεια σε «καλούς σκοπούς». Ο ίδιος υπήρξε και ένας από τους μεγαλύτερους χορηγούς υποψήφιων του Δημοκρατικού κόμματος. «Έχτισε έναν χάρτινο πύργο βασισμένο στην εξαπάτηση», δήλωσε μετά τη σύλληψή του ο επικεφαλής της αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.
«Μια απάτη τόσο παλιά όσο ο χρόνος»
Στην πραγματικότητα ο Σαμ Μπανκμαν Φρίντ χρησιμοποιούσε τα κεφάλαια των πελατών για να καλύψει δικές του ανάγκες και «τρύπες». Από την εμπειρία μιας πλουσιοπάροχης ζωής μέχρι την αποπληρωμή δανείων και την κάλυψη επιχειρηματικών απωλειών, όπως αποκάλυψαν συνεργάτες του καταθέτοντας εναντίον του στη δίκη, υπεξαίρεσε τουλάχιστον 8 δισεκατομμύρια δολάρια. Τα θύματά του ήταν κατά βάση ήταν μικροεπενδυτές που είχαν πιστέψει στο «όραμα» του Σαμ Μπανκμαν Φρίντ.
Τώρα οι δικηγόροι του δηλώνουν πως μέσω κάποιων «επιτυχημένων επενδύσεων» που πραγματοποίησαν οι διαχειριστές της FTX θα μπορούσε να επιστρέψει ένα σημαντικό μέρος του κεφαλαίου στους πελάτες. Ο δικαστής χαρακτήρισε τους ισχυρισμούς περί επιστροφής των χρημάτων «παραπλανητικούς και κερδοσκοπικούς», διαμηνύοντας προς τον κατηγορούμενο και την υπεράσπισή του ότι δεν πρόκειται να κερδίσει την επιείκεια με αυτό.
Οι πελάτες της FTX δεν θα βρεθούν ποτέ στην ίδια θέση που θα είχαν εάν δεν είχαν διασταυρωθεί με τον Μπανκμαν Φρίντ και τον «αλτρουισμό» του. Ο ίδιος, υπερασπιζόμενος τον εαυτό του, ισχυρίστηκε πως έκανε «επιχειρηματικά και διαχειριστικά λάθη», αλλά αρνήθηκε πως είχε ως στόχο την εξαπάτηση ή την υπεξαίρεση των χρημάτων. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να υποστηρίξει κατά τη διάρκεια της δίκης πως η ζημιά για τους πελάτες «είναι μηδενική και πως τα λεφτά τους δεν χάθηκαν». Ο υπηρεσιακός Διευθύνων Σύμβουλος της FTX χαρακτήρισε αυτή τη δήλωση «κατηγορηματικά ανυπόφορη και αποδεδειγμένα ψευδή». Όπως τόνισε ζούσε πάντα μια «ζωή με αυταπάτες».
Ακόμη κι εάν κάποια αποζημίωση θα μπορούσε να μετριάσει κάπως τη βλάβη που προκάλεσε στα θύματά του, όπως υπογράμμισε ο εισαγγελέας, αυτό σε καμία περίπτωση δεν ακυρώνει την ουσία της υπόθεσης: Ο Σαμ Μπανκμαν Φρίντ είναι ο βασικός υπεύθυνος για την απάτη που οδήγησε την FTX σε πτώχευση. «Η βιομηχανία κρυπτονομισμάτων μπορεί να είναι νέα, αλλά αυτού του είδους η απάτη, αυτό το είδος διαφθοράς, είναι τόσο παλιό όσο ο χρόνος», τόνισε στην ετυμηγορία του ο εισαγγελέας Ντάμιαν Γουίλιαμς.
