Λίγες ώρες μετά τους καταστροφικούς σεισμούς που χτύπησαν την Τουρκία, πλήττοντας 10 επαρχίες και πάνω από 13 εκατομμύρια ανθρώπων, ο Τούρκος Πρόεδρος κήρυξε τις περιοχές που υπέστησαν καταστροφές σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση του Ερντογάν, η Γενική Συνέλευση της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης συνήλθε εκτάκτως, όπου επικυρώθηκε με την υπογραφή του Προέδρου του Κοινοβουλίου Μουσταφά Σεντόπ, ενώ οι κοινοβουλευτικές ομάδες των πέντε κομμάτων εξέδωσαν κοινή δήλωση σχετικά με τους σεισμούς με επίκεντρο το Καχραμανμαράς, δηλώνοντας ότι «ως εκπρόσωποι των πέντε πολιτικών κομμάτων, βρισκόμαστε στο πλευρό και στην υπηρεσία των πολιτών μας.»
Τι ισχύει για το καθεστώς έκτακτης ανάγκης
Η κήρυξη των περιοχών σε ειδικό καθεστώς έκτακτης ανάγκης, άνοιξε τη συζήτηση, περισσότερο στο εξωτερικό, ότι υπάρχει περίπτωση αναβολής των εκλογών που ανακοίνωσε ο Ερντογάν για τις 14 Μαΐου.
Όμως η κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν σημαίνει αναβολή των εκλογών. Οι εκλογές μπορούν να αναβληθούν μόνο λόγω πολέμου και με απόφαση της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης.
Το άρθρο 78 του Συντάγματος της Τουρκίας ορίζει: «Εάν δεν είναι δυνατή η διεξαγωγή νέων εκλογών λόγω πολέμου, η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας μπορεί να αποφασίσει την αναβολή των εκλογών για ένα έτος. Εάν ο λόγος της αναβολής δεν έχει εκλείψει, η διαδικασία αυτή μπορεί να επαναληφθεί σύμφωνα με τη διαδικασία της απόφασης αναβολής».
Ο Ερντογάν, αποφασίζοντας για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κατέστησε σαφές το σκεπτικό του λέγοντας πως «σκοπεύουμε να κινητοποιήσουμε όλα τα μέσα της χώρας και του έθνους με προγραμματισμένο τρόπο».
Οι προγραμματισμένες για τις 14 Μαΐου εκλογές, δεν έχουν καμία σχέση με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Οι εκλογές της 14ης Μαΐου στην Τουρκία
Να θυμίσουμε εδώ ότι οι εκλογές για τις 14 Μαΐου δεν έχουν ακόμα οριστεί είτε από τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση είτε από τον Πρόεδρο σε περίπτωση που δεν περάσει από τη Βουλή.
Η προκήρυξη των εκλογών για τις 14 Μαΐου θα πρέπει να ανακοινωθεί στις 10 Μαρτίου το αργότερο κι αυτό θα πρέπει να το αποφασίσει η κυβέρνηση. Δηλαδή σε ένα μήνα περίπου.
Υπό κανονικές συνθήκες οι εκλογές θα έπρεπε να διεξαχθούν στις 18 Ιουνίου, όμως διάφοροι λόγοι, πρώτιστα για το αν θα μπορούσε να κατέβει ο Ερντογάν σε εκείνη την ημερομηνία ως υποψήφιος, οδήγησαν στον σχεδιασμό για πρόωρες εκλογές.
Εξάλλου αν οι εκλογές γίνουν στις 18 Ιουνίου αντί για τις 14 Μαΐου, η διαφορά χρονικά είναι ελάχιστη, καθώς έτσι κι αλλιώς η κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα έχει λήξει πριν την 14η Μαΐου.
Βέβαια, ο Ερντογάν, θα σταθμίσει και τις αντιδράσεις των πολιτών, σε μια περιοχή όπου κυριαρχεί εκλογικά και δεν θα ήθελε για κανένα λόγο να χάσει την υποστήριξη τους.
Παρότι οι κρατικοί μηχανισμοί αντιμετώπισης καταστροφών είναι ιδιαίτερα ικανοί κι έμπειροι σε τέτοιες καταστάσεις, το εύρος των περιοχών που χτυπήθηκαν από τον Εγκέλαδο ήταν τεράστιο και ο πληθυσμός πάνω από 13 εκατομμύρια.
Όπως είναι κατανοητό, τις πρώτες ώρες υπήρξε ασυνεννοησία, καθυστέρηση και ανεπάρκεια πόρων, κάτι όμως που δικαιολογείται από το σύνολο των ειδικών, όπως περιέγραψε και ο Αρχηγός της Πυροσβεστικής στην ενημέρωση που πραγματοποίησε για την ελληνική αποστολή.
Αναμενόμενο είναι τώρα, στην προσπάθεια από την κυβέρνηση και τον Πρόεδρο να διασκεδαστεί αυτή η ολιγωρία και αστοχία από τον κρατικό μηχανισμό, να τα δώσουν όλα στην αποκατάσταση.
Τόσο οι πόροι εντός της Τουρκίας όσο και εξωτερική βοήθεια που αναμένεται να είναι τεράστια, λόγω και της τεράστιας καταστροφής, θα δώσουν την δυνατότητα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα να αποκατασταθούν οι υποδομές και να παραδοθούν σπίτια.
Για παράδειγμα, ο Τούρκος Πρόεδρος τον Γενάρη του 2022 παρέδωσε στην Αλβανία 522 σπίτια που χτίστηκαν από τη Τουρκική Διεύθυνση Οικιστικής Ανάπτυξης (TOKİ) για να καλύψουν τις οικιστικές ανάγκες των αστέγων από το σεισμό που έπληξε την Αλβανία στις 29 Νοεμβρίου 2019.
Αντίστοιχη ήταν και η αντίδραση στον σεισμό της Σμύρνης το 2020, που με κρατική μέριμνα παραδόθηκαν σε χρόνο ρεκόρ σπίτια στους πληγέντες από το σεισμό.
Το ισχυρό χαρτί του Ερντογάν
Επιπλέον, ένα ισχυρό χαρτί για τον Ερντογάν είναι οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, όπως η Ταξιαρχία Ανθρωπιστικής Βοήθειας, οι Ειδικές Δυνάμεις και οι κομάντος της Χωροφυλακής ή οι μονάδες που ειδικεύονται σε αυτόν τον τομέα, ένα πολύ καλά οργανωμένο σύνολο που θα στηρίξει τις προσπάθειες ανοικοδόμησης και αποκατάστασης των υποδομών, δρόμων, αεροδρομίων κλπ.
Σ’ αυτό ενδεχομένως να ευελπιστεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ώστε να συσπειρώσει τους πληγέντες γύρω από τον ίδιο στις επερχόμενες εκλογές της 14ης Μαΐου.
Εξάλλου οι μεγάλες φυσικές καταστροφές, όπως αυτές των σεισμών, συσπειρώνουν συνήθως τον κόσμο γύρω από την Κυβέρνηση, ενώ η σε σύντομο χρονικό διάστημα διεξαγωγή των εκλογών δεν θα δώσει το περιθώριο ανάπτυξης αντικυβερνητικών εκδηλώσεων.
Όσον αφορά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης σύμφωνα με το άρθρο 119 του Συντάγματος, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για περίοδο που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες σε μία ή περισσότερες περιοχές ή σε ολόκληρη τη χώρα σε περίπτωση μιας ή περισσότερων φυσικών καταστροφών, επικίνδυνων επιδημιών ή σοβαρής οικονομικής ύφεσης.
Εάν οι λόγοι που επιβάλλουν την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης δεν έχουν εκλείψει στο τέλος της περιόδου που έχει κηρυχθεί, η περίοδος μπορεί να παραταθεί. Η εξουσία παράτασης της κατάστασης έκτακτης ανάγκης ανήκει στο Κοινοβούλιο κατόπιν αιτήματος του Προέδρου. Ο Πρόεδρος δεν μπορεί να παρατείνει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, μπορεί μόνο να ζητήσει την παράτασή της.
Το διάταγμα για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης υποβάλλεται προς έγκριση στο Κοινοβούλιο την ημέρα της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας από τον Πρόεδρο. Η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση μπορεί να απορρίψει το παρόν διάταγμα κατάστασης έκτακτης ανάγκης ή να το εγκρίνει με την ίδια μορφή ή με τροποποιήσεις. Έτσι, η κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, η οποία είναι προεδρική απόφαση, μετατρέπεται σε κοινοβουλευτική απόφαση. Σκοπός της κατάστασης έκτακτης ανάγκης είναι η αποκατάσταση της δημόσιας τάξης που έχει διαταραχθεί για διάφορους λόγους.
