Εκατοντάδες μαχητές από ιρακινές πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από το Ιράν πέρασαν στη Συρία κατά τη διάρκεια της νύχτας για να βοηθήσουν την κυβέρνηση να πολεμήσει τους αντάρτες που κατέλαβαν το Χαλέπι την περασμένη εβδομάδα, δήλωσαν συριακές και ιρακινές πηγές τη Δευτέρα, και η Τεχεράνη δεσμεύτηκε να βοηθήσει την κυβέρνηση της Δαμασκού.
Τουλάχιστον 300 μαχητές, κυρίως από τις ομάδες Badr και Nujabaa, πέρασαν αργά την Κυριακή χρησιμοποιώντας έναν χωματόδρομο για να αποφύγουν το επίσημο συνοριακό πέρασμα, δήλωσαν δύο ιρακινές πηγές ασφαλείας, προσθέτοντας ότι βρίσκονταν εκεί για να υπερασπιστούν ένα σιιτικό ιερό.
Σύμφωνα με το Reuters μια ανώτερη συριακή στρατιωτική πηγή δήλωσε ότι οι μαχητές πέρασαν σε μικρές ομάδες για να αποφύγουν τις αεροπορικές επιδρομές. «Πρόκειται για νέες ενισχύσεις που αποστέλλονται για να βοηθήσουν τους συντρόφους μας στις γραμμές του μετώπου στο βορρά», δήλωσε η πηγή.
Ο επικεφαλής των Λαϊκών Δυνάμεων Κινητοποίησης του Ιράκ δήλωσε ότι καμία ομάδα υπό την ομπρέλα της δεν είχε εισέλθει στη Συρία και ότι δεν επιχειρεί εκτός Ιράκ.
Ο αστερισμός των συμμαχικών περιφερειακών παραστρατιωτικών ομάδων του Ιράν είναι εδώ και καιρό αναπόσπαστο μέρος της επιτυχίας των φιλοκυβερνητικών δυνάμεων στην καθυπόταξη των ανταρτών που ξεσηκώθηκαν εναντίον του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ το 2011 και διατηρούν εδώ και καιρό βάσεις στη Συρία.
Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αρακτσί δήλωσε τη Δευτέρα ότι ο στρατός της Συρίας είναι ικανός να αντιμετωπίσει τους αντάρτες, αλλά, αναφερόμενος στις περιφερειακές παραστρατιωτικές ομάδες που υποστηρίζει η Τεχεράνη, πρόσθεσε ότι «οι ομάδες αντίστασης θα βοηθήσουν και το Ιράν θα παράσχει οποιαδήποτε υποστήριξη χρειαστεί».
Συριακά κυβερνητικά και ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη ενέτειναν τη Δευτέρα τις επιθέσεις σε περιοχές που κατέχουν οι αντάρτες στα βορειοδυτικά, δήλωσαν κάτοικοι και διασώστες, μεταξύ των οποίων και ένα πλήγμα σε καταυλισμό εκτοπισμένων που προκάλεσε τον θάνατο επτά ανθρώπων.
Η αστραπιαία επίθεση των ανταρτών την περασμένη εβδομάδα πέτυχε το μεγαλύτερο πλήγμα στον Άσαντ εδώ και χρόνια, αναζωπυρώνοντας μια σύγκρουση που φαινόταν παγωμένη για χρόνια μετά τη σταθεροποίηση των μετώπων του εμφυλίου πολέμου το 2020.
Η Ρωσία, αν και επικεντρώνεται στον πόλεμό της στην Ουκρανία από το 2022, διατηρεί μια αεροπορική βάση στη βόρεια Συρία. Η κύρια ομάδα που υποστηρίζεται από το Ιράν, η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, έχει επικεντρωθεί στον δικό της πόλεμο με το Ισραήλ από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση στη Γάζα πέρυσι.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα συζήτησαν το ενδεχόμενο να προσπαθήσουν να απομακρύνουν τον Άσαντ από το Ιράν προσφέροντας την άρση των κυρώσεων εάν διακόψει τις διαδρομές όπλων προς τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου, δήλωσαν πηγές που γνωρίζουν το θέμα.
Οι συζητήσεις έγιναν πριν από την προέλαση των ανταρτών στο Χαλέπι την περασμένη εβδομάδα, δήλωσαν οι πηγές.
Ανάλυση BBC: Τι συμβαίνει στη Συρία
(AP Photo/Omar Albam)
Η αναζωπύρωση του πολέμου στη Συρία είναι το τελευταίο κεφάλαιο της αναταραχής που έχει πλήξει τη Μέση Ανατολή μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του περασμένου έτους.
Οι επιθέσεις και η απάντηση του Ισραήλ ανέτρεψαν το status quo. Τα γεγονότα στη Συρία τις τελευταίες ημέρες είναι μια ακόμη απόδειξη ότι ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή κλιμακώνεται και δεν υποχωρεί.
Κατά τη διάρκεια μιας δεκαετίας πολέμου μετά το 2011, η κυριαρχία του Μπασάρ αλ Άσαντ επιβίωσε επειδή ήταν έτοιμος να διαλύσει τη Συρία για να σώσει το καθεστώς που κληρονόμησε από τον πατέρα του.
Για να το κάνει αυτό, βασίστηκε σε ισχυρούς συμμάχους, τη Ρωσία, το Ιράν και τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ. Αυτοί επενέβησαν στο πλευρό του ενάντια σε ομάδες ανταρτών που κυμαίνονταν από τους τζιχαντιστές εξτρεμιστές του Ισλαμικού Κράτους μέχρι πολιτοφυλακές που υποστηρίζονταν από τις ΗΠΑ και τις πλούσιες μοναρχίες του Κόλπου.
Τώρα το Ιράν ταλανίζεται από τα σοβαρά πλήγματα που επέφερε το Ισραήλ, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, στην ασφάλειά του στη Μέση Ανατολή.Η σύμμαχός του Χεζμπολάχ, η οποία συνήθιζε να στέλνει τους καλύτερους άνδρες της για να πολεμήσουν για το καθεστώς Άσαντ στη Συρία, έχει σακατευτεί από τις επιθέσεις του Ισραήλ. Η Ρωσία έχει εξαπολύσει αεροπορικές επιδρομές τις τελευταίες ημέρες κατά της επίθεσης των ανταρτών στη Συρία – αλλά η στρατιωτική της δύναμη προορίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ο πόλεμος στη Συρία δεν τελείωσε.Έπεσε από τη θέση που κατείχε στα πρωτοσέλιδα των ειδήσεων, εν μέρει λόγω της αναταραχής σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής, και επειδή είναι σχεδόν αδύνατο για τους δημοσιογράφους να εισέλθουν στη χώρα.
Κατά τόπους ο πόλεμος ανεστάλη ή πάγωσε, αλλά η Συρία είναι γεμάτη από εκκρεμότητες.
Το καθεστώς Άσαντ δεν ανέκτησε ποτέ τη δύναμη που χρησιμοποιούσε για να ελέγχει τη Συρία πριν από το 2011, έτος των αραβικών εξεγέρσεων, αν και εξακολουθεί να διατηρεί στις φυλακές του ένα σωρό Σύρους κρατούμενους.
Ακόμα κι έτσι, μέχρι τις τελευταίες ημέρες, το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ ήλεγχε τις μεγάλες πόλεις, τη γύρω ύπαιθρό τους και τους κύριους αυτοκινητόδρομους που τις συνέδεαν.
Τώρα ένας συνασπισμός ανταρτικών ομάδων, με επικεφαλής τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), έχει ξεσπάσει από την Ιντλίμπ, την επαρχία κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία που ελέγχει, και μέσα σε λίγες μόνο ημέρες από τις 27 Νοεμβρίου σάρωσε τα συριακά στρατεύματα σε μια σειρά από «εκπληκτικά» γεγονότα, όπως μου είπε ένας ανώτερος διεθνής διπλωμάτης.
Δύο ημέρες μετά την έναρξη της επίθεσης, δημοσίευαν φωτογραφίες μαχητών που είχαν καταλάβει την αρχαία ακρόπολη του Χαλεπιού, η οποία αποτελούσε απόρθητη βάση για τα κυβερνητικά στρατεύματα μεταξύ 2012 και 2015, όταν η πόλη ήταν μοιρασμένη μεταξύ ανταρτών και δυνάμεων του καθεστώτος.
Η ατμόσφαιρα στο Χαλέπι φαίνεται να είναι ήρεμη μετά τη συντριβή των κυβερνητικών στρατευμάτων. Μια φωτογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχνε ένστολους και οπλισμένους μαχητές των ανταρτών να περιμένουν στην ουρά για τηγανητό κοτόπουλο σε ένα κατάστημα fast food.
Η HTS έχει ρίζες στην Αλ Κάιντα, αν και αποκόπηκε από την ομάδα το 2016 και κατά καιρούς έχει πολεμήσει τους πιστούς της. Όμως η HTS εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται ως τρομοκρατική ομάδα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και από χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο. (Το συριακό καθεστώς αποκαλεί όλους τους αντιπάλους του τρομοκράτες).
Ο ηγέτης της HTS, Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζαουλάνι, έχει μακρά ιστορία ως ηγέτης τζιχαντιστών στο Ιράκ και τη Συρία. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, απομακρύνθηκε από την αυστηρή τζιχαντιστική ιδεολογία για να προσπαθήσει να διευρύνει την απήχηση της ομάδας του.
Το rebranding χρησιμοποιείται επίσης για να προσελκύσει υποστήριξη για την επίθεση, την οποία η HTS αποκαλεί Επιχείρηση Απόκρουσης της Επίθεσης. Η ονομασία αυτή και οι επίσημες ανακοινώσεις της αποφεύγουν τη τζιχαντιστική γλώσσα και τις ισλαμιστικές αναφορές.
Η ουδέτερη γλώσσα, σύμφωνα με τη Mina al-Lami, την ειδική στα τζιχαντιστικά μέσα ενημέρωσης στο BBC Monitoring, έχει σχεδιαστεί για να απομακρύνει αυτό που συμβαίνει από το τζιχαντιστικό παρελθόν της HTS και να παρουσιάσει την επίθεση ως μια κοινή επιχείρηση των ανταρτών κατά του καθεστώτος.
Οι Σύροι γενικά απωθούνται από την ακραία θρησκευτική ρητορική. Καθώς οι τζιχαντιστικές ομάδες κυριάρχησαν στην εξέγερση μετά τη συντριβή των διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας μετά τον πρώτο περίπου χρόνο του πολέμου μετά το 2011, πολλοί Σύριοι είτε παρέμειναν ουδέτεροι είτε τάχθηκαν απρόθυμα στο πλευρό του καθεστώτος επειδή φοβήθηκαν τη δολοφονική τζιχαντιστική ιδεολογία του Ισλαμικού Κράτους.
Η επίθεση υπό την ηγεσία του HTS προέρχεται από το διασπασμένο πολιτικό τοπίο της βόρειας Συρίας. Μεγάλο μέρος του βορειοανατολικού τμήματος ελέγχεται από τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), μια ομάδα που ηγούνται Κούρδοι και υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες σταθμεύουν περίπου 900 στρατιώτες στην περιοχή.
Η Τουρκία είναι ένας μεγάλος παίκτης, που ελέγχει τις παραμεθόριες περιοχές όπου έχει αναπτύξει τα δικά της τακτικά στρατεύματα καθώς και τις πολιτοφυλακές που χρηματοδοτεί. Κρύπτες που προέρχονται από τα απομεινάρια του Ισλαμικού Κράτους στήνουν μερικές φορές θανατηφόρες ενέδρες σε δρόμους που διασχίζουν τη συριακή έρημο.
Αναφορές από τη Συρία λένε ότι οι δυνάμεις των ανταρτών έχουν καταλάβει σημαντικές προμήθειες στρατιωτικού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων ελικοπτέρων, και πιέζουν προς τη Χάμα, την επόμενη σημαντική πόλη στο δρόμο προς τη Δαμασκό.
Διεθνής ανησυχία για την αναζωπύρωση των μαχών
Χωρίς αμφιβολία, το καθεστώς και οι σύμμαχοί του θα προσπαθήσουν να σταθεροποιηθούν και να αντεπιτεθούν, ιδίως με αεροπορική ισχύ. Οι αντάρτες δεν διαθέτουν πολεμική αεροπορία, αν και, σε μια άλλη ένδειξη του τρόπου με τον οποίο τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη φέρνουν επανάσταση στον πόλεμο, υπάρχουν αναφορές ότι χρησιμοποίησαν ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος για να σκοτώσουν έναν ανώτερο αξιωματούχο των μυστικών υπηρεσιών του καθεστώτος.
Η αναζωπύρωση των μαχών στη Συρία προκαλεί διεθνή ανησυχία. Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ στη Συρία, Geir Pedersen, εξέδωσε δήλωση στην οποία αναφέρει ότι «οι τελευταίες εξελίξεις ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για τους αμάχους και έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην περιφερειακή και διεθνή ασφάλεια… Κανένα συριακό κόμμα ή υφιστάμενη ομάδα φορέων δεν μπορεί να επιλύσει τη συριακή σύγκρουση με στρατιωτικά μέσα».
Ο Pedersen πρόσθεσε ότι υπήρξε «συλλογική αποτυχία να υπάρξει μια πραγματική πολιτική διαδικασία» για την εφαρμογή της απόφασης 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η οποία ψηφίστηκε το 2015. Αυτό καθόριζε έναν οδικό χάρτη για την ειρήνη, με την αρχή του κειμένου ότι «ο συριακός λαός θα αποφασίσει για το μέλλον της Συρίας».
Ο στόχος ήταν ένα μέλλον που θα διαμορφωνόταν από ελεύθερες εκλογές και ένα νέο σύνταγμα. Αυτό όμως σήμαινε ότι ο Άσαντ και η οικογένειά του θα εγκατέλειπαν μια χώρα την οποία αντιμετώπιζαν για χρόνια ως προσωπικό τους φέουδο. Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο νεκροί μαρτυρούν την αποφασιστικότητά τους να μην αφήσουν να συμβεί αυτό.
Είναι πολύ νωρίς για να διαγράψουμε το καθεστώς Άσαντ. Έχει έναν πυρήνα γνήσιας υποστήριξης. Ορισμένοι Σύριοι το βλέπουν ως τη λιγότερο κακή επιλογή – καλύτερη από τους τζιχαντιστές που κυριάρχησαν στην εξέγερση. Όμως, αν άλλες ομάδες κατά του Άσαντ – και είναι πολλές – ξεσηκωθούν, το καθεστώς του θα βρεθεί και πάλι σε θανάσιμο κίνδυνο.
Περιφερειακή αποσταθεροποίηση
Η σύγκρουση στη Συρία ξέσπασε με εξέγερση κατά της εξουσίας του Άσαντ το 2011 και οι αντάρτες κατείχαν μεγάλο μέρος του Χαλεπιού από το 2012 έως το 2016, όταν οι κυβερνητικές δυνάμεις το ανακατέλαβαν με τη βοήθεια της Ρωσίας και των πολιτοφυλακών που υποστηρίχθηκαν από το Ιράν, σε ένα σημείο καμπής του πολέμου.
Οποιαδήποτε παρατεταμένη κλιμάκωση στη Συρία ενέχει τον κίνδυνο περαιτέρω αποσταθεροποίησης μιας περιοχής που έχει ταραχθεί από τις συγκρούσεις στη Γάζα και τον Λίβανο, με εκατομμύρια Σύρους να έχουν ήδη εκτοπιστεί και με τις περιφερειακές και παγκόσμιες δυνάμεις να υποστηρίζουν αντίπαλες δυνάμεις στη χώρα.
Οι αντάρτες περιλαμβάνουν τις κύριες ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία και την ισλαμιστική Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, η οποία προηγουμένως συνδεόταν με την Αλ Κάιντα. Η Τουρκία έχει επίσης στρατιωτική παρουσία σε μια λωρίδα συριακού εδάφους κατά μήκος των συνόρων της.
Οι δυνάμεις υπό κουρδική ηγεσία που η Άγκυρα αποκαλεί τρομοκράτες, αλλά οι οποίες πολέμησαν τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους με τη βοήθεια των ΗΠΑ, κατέχουν εδάφη στα βορειοανατολικά.
Οι υπουργοί Εξωτερικών της Τουρκίας και του Ιράν συζήτησαν τη Δευτέρα για τις μάχες στη Συρία. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν δήλωσε ότι οι προόδους των ανταρτών δεν μπορούν να εξηγηθούν από την ξένη παρέμβαση και κάλεσε τη συριακή αντιπολίτευση να συμβιβαστεί.
Εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού δήλωσε ότι δεν θα αφήσει το Ιράν να εκμεταλλευτεί τη σύγκρουση στη Συρία για να μεταφέρει όπλα στη Χεζμπολάχ.
Αεροπορικές επιδρομές
Η Ρωσία, της οποίας η είσοδος στη σύγκρουση το 2015 μετέτρεψε τη στρατιωτική ισορροπία αποφασιστικά υπέρ του Άσαντ, συνεχίζει να τον υποστηρίζει και αναλύει την κατάσταση επί τόπου, δήλωσε το Κρεμλίνο.
Την Κυριακή η Μόσχα απέλυσε τον στρατηγό που είναι επικεφαλής των δυνάμεών της στη Συρία, ανέφεραν ρωσικοί πολεμικοί μπλόγκερ.
Η συριακή κυβέρνηση δήλωσε ότι οι συριακές και ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις έπλητταν θέσεις που κατείχαν οι αντάρτες στην ύπαιθρο ανατολικά της πόλης Χαλέπι.
Η οργάνωση διάσωσης Λευκά Κράνη και κάτοικοι ανταρτοκρατούμενων περιοχών στο βορρά δήλωσαν ότι πολεμικά αεροσκάφη έπληξαν κατοικημένες περιοχές της πόλης Χαλέπι και έναν καταυλισμό εκτοπισμένων στην επαρχία Ιντλίμπ, όπου σκοτώθηκαν επτά άνθρωποι, μεταξύ των οποίων πέντε παιδιά.
Η κυβέρνηση δήλωσε ότι ο στρατός εργάζεται για να εξασφαλίσει μια σειρά από πόλεις που ανακαταλήφθηκαν από τους αντάρτες την Κυριακή και οι οποίες βρίσκονται κατά μήκος της γραμμής του μετώπου βόρεια της Χάμα, μεταξύ Χαλεπίου και Δαμασκού.
Στην Τουρκία, ο ηγέτης της συριακής αντιπολίτευσης Χάντι αλ-Μπάχρα δήλωσε ότι οι αντάρτες επιδιώκουν να αναγκάσουν την κυβέρνηση της Συρίας να αποδεχθεί μια πολιτική μετάβαση. «Είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις αύριο», δήλωσε ο Μπαχρά.
Το τουρκικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu ανέφερε ότι ο υποστηριζόμενος από την Τουρκία Συριακός Εθνικός Στρατός κατέλαβε την πόλη Τελ Ριφάατ από την κουρδική πολιτοφυλακή YPG και προελαύνει σε εξωτερικές περιοχές της περιοχής.
Πηγές των ανταρτών και ένας κάτοικος του Χαλεπιού δήλωσαν ότι η κουρδική ομάδα YPG αποσύρεται από τη συνοικία Sheikh Maqsoud της πόλης στο πλαίσιο συμφωνίας με τις δυνάμεις των ανταρτών. Το YPG κατείχε επί μακρόν τη συνοικία Sheikh Maqsoud.
«Άνευ όρων» στήριξη στον Άσαντ από Πούτιν και Πεζεσκιάν
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Ιρανός ομόλογός του Μασούντ Πεζεσκιάν εξέφρασαν εκ νέου τη Δευτέρα την «άνευ όρων» υποστήριξή τους στον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ, ανακοίνωσε το Κρεμλίνο, έπειτα από μια αστραπιαία επίθεση των ανταρτών που κατάφεραν να καταλάβουν μεγάλες περιοχές στη βόρεια Συρία.
«Εκφράστηκε η άνευ όρων υποστήριξη στις ενέργειες των νόμιμων αρχών της Συρίας για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας», τόνισε η ανακοίνωση του Κρεμλίνου για την τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ηγετών.
Πούτιν και Πεζεσκιάν «υπογράμμισαν τη σημασία του συντονισμού των προσπαθειών (…) με τη συμμετοχή της Τουρκίας», η οποία υποστηρίζει οργανώσεις ανταρτών.
*Με πληροφορίες από BBC και Reuters
