Κάθε καλοκαίρι τόσο στη χώρα μας όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου ξεσπούν χιλιάδες φωτιές, σαρώνοντας στο πέρασμά τους ανθρώπινες ζωές, περιουσίες και ζώα, προκαλώντας ανυπολόγιστες ζημιές στο περιβάλλον και στη φύση.
Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, ωστόσο σύμφωνα με εκτιμήσεις του Εθνικού Συμβουλίου Πυροσβεστών της Βρετανίας, κάτι παραπάνω από 1 στις 2 πυρκαγιές που λαμβάνουν χώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο προκαλούνται σκόπιμα, από ένα μεμονωμένο άτομο ή μια ομάδα εμπρηστών, που προμελετημένα παρέδωσαν δασικές εκτάσεις και κατοικημένες περιοχές στις φλόγες.
Αυτοί οι άνθρωποι, όχι μόνο γνωρίζουν τις πιθανές τραγικές επιπτώσεις των πράξεών τους, αλλά στην πραγματικότητα εκείνες είναι που τους δίνουν το κίνητρο να προβούν σε αυτές τις ενέργειες.
Το «προφίλ» του εμπρηστή
Το «προφίλ» ενός εμπρηστή είναι δύσκολο να καθοριστεί, καθώς οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν κάποιον σε μια εσκεμμένη εμπρηστική ενέργεια ποικίλουν.
Οι έρευνες δείχνουν ότι ένας εμπρηστής είναι αρκετά πιο πιθανό να πάσχει από κάποια ψυχική ασθένεια σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, ωστόσο η πλειοψηφία των ψυχικά ασθενών δεν είναι εμπρηστές.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία (δείτε εδώ και εδώ), οι περισσότεροι εμπρηστές είναι άνδρες και απομονωμένοι κοινωνικά, ενώ υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στους δράστες του εμπρησμού και τους κακοποιητές ζώων.
Αν και πολλοί ταυτίζουν τον εμπρηστή με τον πυρομανή, στην πραγματικότητα μόνο το 3-6% των εμπρηστών είναι πυρομανείς, με τα περισσότερα κίνητρα να σχετίζονται με την αναζήτηση ενός αισθήματος εξουσίας, την εκδίκηση ανθρώπων και κοινωνικών ομάδων και το οικονομικό όφελος.
Αίσθημα εξουσίας
Ορισμένοι εμπρηστές κινητοποιούνται από μια ανάγκη να επηρεάσουν με καθοριστικό τρόπο τις ζωές των συνανθρώπων τους, προκειμένου να νιώσουν οι ίδιοι ότι έχουν κάπια εξουσία πάνω στις ζωές τους.
Τόσο η διαδικασία του εμπρησμού, όσο και οι προσπάθειες κατάσβεσης της πυρκαγιάς, αλλά κυρίως ο τρόμος των ανθρώπων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις φλόγες, τους εξιτάρουν.
Όπως αναφέρει ο ψυχολόγος Peter Collins στο Psychology Today, «οι άνθρωποι αυτοί έχουν συχνά μια παθολογική ανάγκη για προσοχή. Πολλοί από αυτούς παραμένουν στην τοποθεσία όπου οι ίδιοι ξεκίνησαν την πυρκαγιά και προσπαθούν να τη σβήσουν, με σκοπό οι γύρω τους να τους δουν ως ήρωες».
Εκδίκηση
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι πολλές φορές οι εμπρηστές αισθάνονται ότι έχουν αδικηθεί από κάποια συγκεκριμένα άτομα ή και από ολόκληρη την κοινωνία, με αποτέλεσμα να βλέπουν τον εμπρησμό ως μια πράξη εκδίκησης, προς την κοινωνία που τους απέρριψε.
«Ένα συναίσθημα που συναντάμε πολύ συχνά στους εμπρηστές είναι ο θυμός, συχνά σε συνδυασμό με την έλλειψη ευφυΐας και κοινωνικών δεξιοτήτων. Συχνά, τα άτομα που προκαλούν αυτές τις πυρκαγιές είναι απομονωμένα από το κοινωνικό σύνολο και διαπράττουν το έγκλημα ενώ βρίσκονται σε μια φορτισμένη κατάσταση συναισθηματικά, συχνά υπό την επήρεια ουσιών ή αλκοόλ», εξηγεί ο Joel Dvoskin, καθηγητής ιατρικής στο πανεπιστήμιο της Αριζόνα.
Οικονομικό όφελος
Ένα από τα πιο συχνά κίνητρα εμπρησμού είναι το οικονομικό όφελος το οποίο ο εμπρηστής αναμένει ότι θα προκύψει μετά την πυρκαγιά.
Το κέρδος αυτό μπορεί να είναι άμεσο (π.χ: χρήματα από την ασφάλεια σε περίπτωση πυρκαγιάς) ή έμμεσο, εάν το άτομο αυτό εργάζεται στους κλάδους της ανάπτυξης γης, ενοικιάζει πυροσβεστικό εξοπλισμό κ.τ.λ.
