Δεν πέρασε πολύς καιρός προκειμένου η Βουλγαρία να αρχίσει να «ξαναγλιστράει» στη ρωσική τροχιά, όσον αφορά στο επίπονο ζήτημα της εξάρτησης από το φυσικό αέριο της Gazprom.
Ειδικότερα, όπως μεταδίδει το Politico, η υπηρεσιακή κυβέρνηση που ανέλαβε την εξουσία αυτόν τον μήνα πυροδοτεί φόβους ότι η Βουλγαρία θα επιστρέψει στην αγορά των ενεργειακών της προμηθειών από το εξαγωγικό μονοπώλιο της Gazprom, μετά από μια πρόσφατη ώθηση να απελευθερωθεί από τη εξάρτηση από τη Ρωσία.
Το «φλερτ» της υπηρεσιακής κυβέρνησης με τη Ρωσία
Πρόκειται για μία απότομη στροφή της χώρας συγκριτικά με τη θέση της επί των ημερών διακυβέρνησης του Κίριλ Πέτκοφ, η κυβέρνηση του οποίου έπεσε μετά από ψήφο δυσπιστίας στα τέλη Ιουνίου. Ο Πέτκοφ πήρε μια ασυνήθιστα συγκρουσιακή θέση για τη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία, εκδιώκοντας 70 διπλωμάτες και κατασκόπους και επιταχύνοντας την αναζήτηση εναλλακτικών προμηθειών ενέργειας, μεταξύ άλλων μέσω αγωγού φυσικού αερίου στα νότια σύνορα με την Ελλάδα.
Η νέα προσωρινή διοίκηση που διορίστηκε από τον βούλγαρο πρόεδρο Ρούμεν Ράντεφ, ωστόσο, εκμεταλλεύεται το κενό πριν από τις γενικές εκλογές στις 2 Οκτωβρίου για να διορθώσει τους δεσμούς με τους Ρώσους. Ο Ράντεφ, πρώην πιλότος μαχητικών αεροσκαφών MiG-29 και επικεφαλής της Πολεμικής Αεροπορίας, κατηγορείται ευρέως από τους αντιπάλους του ότι είναι φιλορώσος και αρχικά προτάθηκε για το αξίωμα από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, τον διάδοχο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Βουλγαρίας που συνδέεται με τη Μόσχα. Δημοσίως, έχει καταδικάσει τον πόλεμο, αλλά αντιτίθεται στη βουλγαρική στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία. Πέρυσι, οι ΗΠΑ αντέδρασαν έναντι του Ράντεφ όταν περιέγραψε την Κριμαία ως «ρωσική».
Η διοίκηση του υπηρεσιακού πρωθυπουργού Galab Donev έπαιξε με την ιδέα της επανέναρξης των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου από την ανάληψη της εξουσίας, αλλά τα πράγματα εντάθηκαν αυτή την εβδομάδα όταν ο υπουργός Ενέργειας Ρόσεν Χρίστοφ είπε ότι η Βουλγαρία δεν είχε άλλη επιλογή παρά να ξαναρχίσει τις συνομιλίες με την Gazprom.
Τον Απρίλιο, μαζί με την Πολωνία, η Βουλγαρία ήταν από τις πρώτες χώρες που είδαν τις παραδόσεις φυσικού αερίου της να διακόπτονται από την Gazprom, καθώς η Σόφια αρνήθηκε να πληρώσει σε ρούβλια. Έκτοτε, η Gazprom έκλεισε και ξανάρχισε τις ροές φυσικού αερίου σε μια σειρά από άλλες χώρες.
«Οι συνομιλίες με την Gazprom για την επανέναρξη των προμηθειών είναι αναπόφευκτες», είπε ο Χρίστοφ σε δημοσιογράφους στη Σόφια. Συνέχισε κατηγορώντας το πρώην υπουργικό συμβούλιο του Πέτκοφ ότι επιδείνωσε τους δεσμούς με τη Μόσχα και ότι έκανε τις μελλοντικές διαπραγματεύσεις «πολύ δύσκολες».
«Μη νομίζετε ότι το μόνο που θα χρειαστεί είναι ένα τηλεφώνημα στην Gazprom και οι ροές θα ξαναρχίσουν», πρόσθεσε.
Νωρίτερα, ο Χρίστοφ είχε τονίσει ότι το νέο υπουργικό συμβούλιο δεν σκοπεύει να υπογράψει καμία μακροπρόθεσμη σύμβαση, αλλά δεν απέκλεισε την αγορά φυσικού αερίου από την Gazprom. «Εξετάζουμε εναλλακτικές πηγές ως προτεραιότητα, αλλά αν αυτές οι προμήθειες αποδειχθούν ανεπαρκείς, δεν θα είμαι εγώ ο υπουργός που θα αφήσει τους ανθρώπους να περάσουν τον χειμώνα στο κρύο».
Η δήλωση του Χρίστοφ ήρθε μια ημέρα αφότου η Πρέσβης της Ρωσίας στη Βουλγαρία Ελεονόρα Μιτροφάνοβα είπε ότι η πληρωμή για τις προμήθειες φυσικού αερίου θα πρέπει να διευθετηθεί μόνο σε ρούβλια και ότι δεν περίμενε ότι θα υπάρξουν προβλήματα στην επανέναρξη των παραδόσεων στη Βουλγαρία εάν επιδείξει την απαραίτητη «πολιτική βούληση».
«Η υπηρεσιακή κυβέρνηση προσπαθεί να αντιστρέψει την κοινή γνώμη»
Ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές διατηρούν αμφιβολίες ότι το «παιχνίδι» με την Gazprom θα οδηγούσε κάπου καλά.
«Το να αντιμετωπίζεις την Gazprom ως έναν αξιόπιστο επιχειρηματικό εταίρο σε μια εποχή που η εταιρεία έχει διακόψει την παροχή φυσικού αερίου σε πολλές χώρες χωρίς προφανή λόγο φαίνεται αρκετά γελοίο», δήλωσε ο Daniel Smilov, πολιτικός αναλυτής στο Κέντρο Φιλελεύθερων Στρατηγικών, στη Σόφια. «Η κυβέρνηση ηγείται μιας εκστρατείας, ελπίζοντας να αντιστρέψει την κοινή γνώμη για το θέμα, ειδικά πριν από τις εκλογές. Είναι πολύ νωρίς για να πούμε αν θα τα καταφέρουν», είπε.
Για χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες προέτρεπαν τη Βουλγαρία να ανοίξει έναν σύνδεσμο φυσικού αερίου στα νότια σύνορα που θα επέτρεπε στη Βουλγαρία να μεταβεί σε διαφορετικές γραμμές παροχής, όπως υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) που εκφορτώνεται στην Ελλάδα ή σε προμηθευτές στο Αζερμπαϊτζάν, την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή. Η Σόφια, ωστόσο, άργησε πολύ να ολοκληρώσει αυτόν τον διασυνοριακό αγωγό υπέρ των βαθύτερων σχέσεων με την Gazprom.
Ψάχνουν εμπόδια να «φρενάρουν» συνεργασίες με ανταγωνιστές της Gazprom
Σε ένα ξεκάθαρο «διάλειμμα» από την πολιτική των προκάτοχών του, ο Πέτκοφ προσπάθησε να γυρίσει νέα σελίδα δίνοντας προτεραιότητα στο άνοιγμα της ελληνικής γραμμής διασύνδεσης, αλλά η προσωρινή διοίκηση προκαλεί τώρα διαμάχες βρίσκοντας – για άλλη μια φορά – εμπόδια που θα μπορούσαν να εμποδίσουν τις διασυνοριακές παραδόσεις από τους ανταγωνιστές στη Gazprom.
Λίγο μετά την ανάληψη της εξουσίας από την υπηρεσιακή κυβέρνηση, τα βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης αποκάλυψαν ότι η κυβέρνηση του Ντόνεφ είχε βρει κάποιους λόγους για να παρέμβει στη διασύνδεση. Το υπουργείο Ενέργειας του Χρίστοφ εξήγησε ότι υπήρχαν ορισμένες ελλείψεις που σχετίζονται με την πιστοποίηση του έργου.
«Μυρίζοντας» ότι κάτι δεν πάει καλά, ο Πέτκοφ ανέφερε ότι η νέα κυβέρνηση ήταν έτοιμη να καθυστερήσει το έργο. «Η σύνδεση [φυσικού αερίου] με την Ελλάδα τίθεται σε κίνδυνο τη στιγμή που βρισκόμαστε ένα βήμα μακριά από την πραγματική της εκκίνηση», δήλωσε ο Πέτκοφ στο Facebook νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Η μεταβατική κυβέρνηση αρνείται τις κατηγορίες ότι ακολουθεί το παλιό φιλορωσικό «παχινίδι» προσπαθώντας να εμποδίσει την εκκίνηση της διασύνδεσης, αλλά τονίζει ότι η Βουλγαρία βρίσκεται απλώς σε απελπιστική κατάσταση καθώς πλησιάζει ο χειμώνας. Η Βουλγαρία έχει πράγματι μία από τις χειρότερες επιδόσεις στην πλήρωση των χειμερινών της προμηθειών.
Ώρες μετά την ανάληψη της διοίκησης του νέου υπηρεσιακού υπουργικού συμβουλίου, ο Πρωθυπουργός Ντόνεφ δημιούργησε μια ομάδα κρίσης για να αντιμετωπίσει το «χάος και την καταστροφή» στον ενεργειακό τομέα, η οποία είχε καθήκον να εργάζεται όλο το εικοσιτετράωρο.
Ο Χρίστοφ ακολούθησε το παράδειγμά του και περιέγραψε την κατάσταση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο ως «σοβαρή, αν όχι κρίσιμη», λέγοντας ότι η Βουλγαρία έχει προμήθειες φυσικού αερίου μόνο μέχρι τον Σεπτέμβριο. Οι δηλώσεις έγιναν παρά τις προσπάθειες του Πέτκοφ να κάνει τη Σόφια λιγότερο εξαρτημένη από το ρωσικό αέριο. Η κυβέρνησή του είχε ξεκινήσει συνομιλίες με το Αζερμπαϊτζάν για πρόσθετες προμήθειες, εξασφάλισε την παράδοση επτά δεξαμενόπλοιων LNG από αμερικανική εταιρεία και επιτάχυνε τις εργασίες για τη νέα σύνδεση φυσικού αερίου με την Ελλάδα.
Εν τω μεταξύ, η υπηρεσιακή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα δεχόταν μόνο ένα από τα δεξαμενόπλοια LNG, επικαλούμενη το υψηλό κόστος της εξασφάλισης μιας θέσης σε τερματικό σταθμό στην Τουρκία και την Ελλάδα.
Οι παλιοί φίλοι της Ρωσίας
Το προσωρινό υπουργικό συμβούλιο του Ντόνεφ αναλαμβάνει τη διοίκηση σε μια εποχή που η χώρα αντιμετωπίζει ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού και πολιτική αστάθεια. Οι εκλογές του Οκτωβρίου θα είναι οι τέταρτες στη χώρα από τον Απρίλιο του 2021.
«Ο πρόεδρος και το υπηρεσιακό του υπουργικό συμβούλιο προσπαθούν να διατυπώσουν κάποια πολιτικά σημεία στο εσωτερικό για ένα διχαστικό ζήτημα όπως η Ρωσία», είπε ο Σμίλοφ, ο πολιτικός αναλυτής.
Εκτός από την προθυμία να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με την Gazprom, ένας από τους βασικούς πολιτικούς διορισμούς στο υπουργείο του Χρίστοφ, που είναι υπεύθυνη για τη διαμόρφωση της ενεργειακής πολιτικής της χώρας μέχρι τις εκλογές, είναι γνωστή για τη φιλική της στάση απέναντι στη Ρωσία.
Η Λιουμπομίρα Γκάντσεβα, η αρχηγός του προσωπικού και πρώην σύμβουλος του Ράντεφ, ήταν μέχρι πρόσφατα αντιπρόεδρος ενός περιθωριακού κόμματος που προώθησε ανοιχτά τις φιλορωσικές της απόψεις. Έχει επισκεφθεί την Κριμαία αρκετές φορές από τότε που η Ρωσία προσάρτησε τη χερσόνησο το 2014, μετά από πρόσκληση των τοπικών αρχών, που διορίστηκαν από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Πριν από δύο χρόνια, ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του κόμματός της ανέλυε την ετήσια συνέντευξη Τύπου του Πούτιν, επαινώντας τις ηγετικές του ικανότητες στη διαχείριση της πανδημίας και για το ότι υπερασπίστηκε το ρωσικό έθνος «στην πιο σκοτεινή ώρα».
Μία από τις βασικές προτεραιότητες του νέου υπουργικού συμβουλίου που ανακοίνωσε ο Ράντεφ ήταν να «αποτρέψει την εμπλοκή της χώρας στη σύγκρουση». Αν και δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες, τα πιο πρόσφατα σχόλιά του για τον πόλεμο έκαναν ορισμένους παρατηρητές ακόμη πιο αμφίβολους.
Ο Ράντεφ δίσταζε να χαιρετίσει την πρόσφατη απέλαση ρώσων διπλωματών, με πρωτοβουλία του Πέτκοφ. Μετά την απέλαση των διπλωματών και των κατασκόπων από τον Πέτκοφ, ο Ράντεφ είπε ότι μια τέτοια «πρωτοφανής πράξη» έθεσε σε κίνδυνο «τον τομέα της ενέργειας, την οικονομία και τους ανθρώπους».
«Το Υπουργικό Συμβούλιο δίνει ανάμεικτα μηνύματα, αλλά ένα μεγάλο ερώτημα παραμένει: Θα πράξουν πραγματικά τις υποσχέσεις τους;» ρώτησε ο Σμίλοφ. «Θα καλωσορίσουν πίσω τους απελαθέντες ρώσους διπλωμάτες ή θα υιοθετήσουν πολιτικές που θα εμποδίσουν τελικά τα συμφέροντα της Ουκρανίας;», αναρωτήθηκε.
